< Return to Video

Cfarë do të ndodhte nëse nuk do të pinim ujë? Mia Nacamulli

  • 0:07 - 0:09
    Uji është pothuajse gjithkund,
  • 0:09 - 0:11
    nga lagështia e tokës dhe akullnajave,
  • 0:11 - 0:14
    deri te qelizat në trupat tanë.
  • 0:14 - 0:15
    Varësisht prej rrethanave si pozicioni,
  • 0:16 - 0:17
    indeksi i dhjamit,
  • 0:17 - 0:18
    moshës,
  • 0:18 - 0:19
    dhe gjinisë,
  • 0:19 - 0:24
    trupi i një personi mesatar përmban
    55-60% ujë.
  • 0:24 - 0:27
    Trupi i foshnjeve kur lindin përmban edhe
    më shumë ujë.
  • 0:27 - 0:32
    75% të përbërë nga uji, ata janë
    të ngjashëm me peshqit.
  • 0:32 - 0:37
    Kjo përqindje e ujit zvoglohet në
    65% gjatë vitit të tyre të parë.
  • 0:37 - 0:40
    Pra, çfarë roli luan uji ne
    trupat tanë,
  • 0:40 - 0:44
    dhe sa ujë duhet te pijmë
    që të jemi të shëndetshëm?
  • 0:44 - 0:49
    Uji në trupat tanë përdoret për zbutjen
    dhe lëmimin e nyjeve,
  • 0:49 - 0:50
    rregullimin e temperaturës,
  • 0:50 - 0:54
    dhe për ushqimin e trurit dhe
    palcës kurrizore.
  • 0:54 - 0:56
    Uji nuk gjendet vetëm në gjak.
  • 0:56 - 1:01
    Truri dhe zemra e një të rrituri përmbajnë
    rreth 75% ujë.
  • 1:01 - 1:04
    Që është pothuajse e barabartë me
    lageshtinë në një banane.
  • 1:04 - 1:08
    Mushkëritë janë të ngjashëm me mollën
    në 83%.
  • 1:08 - 1:14
    Edhe kockat në dukje të thata
    të njeriut përbën nga 31% ujë.
  • 1:14 - 1:16
    Atëherë nëse përbëhemi nga uji,
  • 1:16 - 1:18
    dhe të rrethuar nga uji,
  • 1:18 - 1:20
    pse duhet të pijmë aq shumë?
  • 1:20 - 1:24
    Çdo ditë ne humbim dy deri në tri litra
    ujë me djersë,
  • 1:24 - 1:25
    urinë,
  • 1:25 - 1:27
    jashtqitje,
  • 1:27 - 1:28
    e edhe me frymëmarrje.
  • 1:28 - 1:31
    Ndërsa këto veprime janë thelbësore
    për mbijetesë,
  • 1:31 - 1:33
    ne duhet ta kompensojmë humbjen
    e lëngjeve.
  • 1:33 - 1:38
    Mbajtja e nivelit të ujit në balancë është
    thelbësore për shmangjen e dehidratimit,
  • 1:38 - 1:40
    apo tejhidratimit,
  • 1:40 - 1:43
    të dyja mund të kenë ndikim shkatërrues
    në shëndetin e përgjithshëm.
  • 1:43 - 1:45
    Në hasjen e parë të nivelit të ulët
    të ujit,
  • 1:45 - 1:48
    receptorët ndijor në hipotalamusin e
    trurit
  • 1:48 - 1:51
    japin sinjal për lirimin
    e hormonit antidiuretik.
  • 1:51 - 1:54
    Kur ky hormon arrin në veshka,
    formon akuaporine,
  • 1:54 - 2:00
    kanale të veçanta që i mundësojnë gjakut
    thithjen dhe ruajtjen e ujit,
  • 2:00 - 2:03
    kjo çon drejt urinës së koncentruar
    dhe të errët.
  • 2:03 - 2:07
    Dehidratimi i lartë mund të shkaktojë
    rënie të dukshme në energji,
  • 2:07 - 2:08
    humor,
  • 2:08 - 2:09
    lagështi të lëkurës,
  • 2:09 - 2:10
    dhe shtypje të gjakut,
  • 2:10 - 2:13
    poashtu edhe shenja të dëmtimit
    të të menduarit.
  • 2:13 - 2:17
    Një tru i dehidratuar punon më shumë
    që të arrijë të njëjtin synim me
  • 2:17 - 2:19
    një tru normal,
  • 2:19 - 2:23
    e poashtu zvogëlohet pëkohësisht
    për shkak të mungesës së ujit.
  • 2:23 - 2:26
    Tejhidratimi, apo hyponatremia,
  • 2:26 - 2:31
    shkaktohet nga konsumimi i tepërt i ujit
    për një periudhë të shkurtër kohore.
  • 2:31 - 2:33
    Atletët zakonishtë janë viktima të
    tejhidratimit
  • 2:33 - 2:37
    për shkak të komplikimeve në
    rregullimin e nivelit të ujit
  • 2:37 - 2:39
    në kushte ekstreme fizike.
  • 2:39 - 2:44
    Ndërsa truri i dehidratuar e shpejton
    prodhimin e horminit antidiruetik,
  • 2:44 - 2:49
    truri i tejhidratuar e ngadalson, apo
    edhe ndalon, lirimin e tij në gjak.
  • 2:49 - 2:52
    Përqëndrimi i joneve të natriumit
    zvogëlohet
  • 2:52 - 2:54
    duke shkaktuar eksplodimin e
    qelizës.
  • 2:54 - 2:56
    Në raste më të rënda,
  • 2:56 - 3:00
    veshkët nuk mund ta përballojnë vëllimin
    e shkaktuar të urinës së holluar.
  • 3:00 - 3:02
    Atëherë ndodh dehja e ujit,
  • 3:02 - 3:04
    që shkakton dhimbje koke,
  • 3:04 - 3:05
    të vjella,
  • 3:05 - 3:08
    dhe, në raste të rralla, kriza apo vdekje.
  • 3:08 - 3:10
    Por kjo është një situatë tepër ekstreme.
  • 3:10 - 3:12
    Në nje ditë të rregullt,
  • 3:12 - 3:16
    mbajtja e rregullt e nivelit të ujit
    është e lehtë
  • 3:16 - 3:20
    për ata prej nesh që kemi ujë
    të pastër e të pijshëm.
  • 3:20 - 3:24
    Një kohë të gjatë, thuhej se duhet
    të pijmë 8 gota ujë në ditë.
  • 3:24 - 3:26
    Pas një kohe të gjatë ky vlerësim ka
    pësuar përshtatje.
  • 3:26 - 3:30
    Tani, marrëveshja e përgjithshme
    është që sasia e ujit që duhet të pijmë
  • 3:30 - 3:33
    varet nga pesha dhe mjedisi.
  • 3:33 - 3:40
    Mesatarja e ujit që këshillohet të pihet
    në ditë është 2.5-3.7 litra për meshkuj
  • 3:40 - 3:43
    dhe rreth 2-2.7 litra për femra,
  • 3:43 - 3:46
    e cila mund të ndryshojë nësë jeni të
    shëndetshëm,
  • 3:46 - 3:47
    aktiv,
  • 3:47 - 3:48
    i vjetër,
  • 3:48 - 3:50
    ose në temperatura të larta.
  • 3:50 - 3:52
    Edhe pse uji është hidratuesi më i mirë
  • 3:52 - 3:53
    pijet e tjera,
  • 3:53 - 3:55
    edhe ato me kafeinë
    si kafja apo çaji,
  • 3:55 - 3:57
    i përmbushin lëngjet e nevojshme.
  • 3:57 - 4:02
    Uji në ushqim përbën 20% të ujit
    që ne e konsumojmë për një ditë.
  • 4:02 - 4:04
    Frutat dhe perimet si luleshtrydhet,
  • 4:04 - 4:05
    trangujt,
  • 4:05 - 4:09
    dhe madje edhe brokoli janë
    90% ujë
  • 4:09 - 4:14
    dhe mund të plotësojnë marrjen e lëngut
    duke siguruar vlera ushqyese dhe fibra.
  • 4:14 - 4:17
    Pirja e rregullt mund të ketë përfitime të
    ndryshme afatgjatë.
  • 4:17 - 4:22
    Studimet tregojnë se hidratimi optimal
    zvogëlon mundësinë për ishemi,
  • 4:22 - 4:23
    ndihmon menaxhimin e diabetit,
  • 4:23 - 4:28
    dhe zvogëlon konsiderueshëm rrezikun e
    disa llojeve të kancerit.
  • 4:28 - 4:32
    Pavarësisht, konsumimi i sasisë së duhur
    të lëngjeve bën një dallim të madh
  • 4:32 - 4:33
    në atë se si do të ndiheni,
  • 4:33 - 4:34
    mendoni,
  • 4:34 - 4:36
    dhe funksiononi ditë pas dite.
Title:
Cfarë do të ndodhte nëse nuk do të pinim ujë? Mia Nacamulli
Speaker:
Mia Nacamulli
Description:

Shiko të gjithë leksionin: http://ed.ted.com/lessons/what-would-happen-if-you-didn-t-drink-water-mia-nacamulli

Uji është kudo në botë dhe njeriu mesatar është i përbërë nga 55-60% ujë. Cfarë roli loz uji në trupin tonë dhe sa duhet të pimë për të qenë të shëndetshëm? Mia Nacamulli detajon përfitimin shëndetsor të hidratimit.

Leksioni nga Mia Nacamulli, animacioni nga Chris Bishop.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:52

Albanian subtitles

Revisions