-
Digər videolarda müxtəlif Çin imperiyaları
-
haqqında danışarkən xüsusilə Sun
-
sülaləsindən əhəmiyyətli
texnoloji
-
yeniliklər dövrü
kimi bəhs edirdik.
-
Bu yeniliklərdən bəzilərinin
şəklini ekranda görürsünüz.
-
Onlardan ən çox tanınanları
barıt, daşınan çap alətidir.
-
Çap aləti Tan sülaləsi
dövründən meydana çıxsa da
-
o, Sun sülaləsi dövründə
inkişaf etdirilir və daşına
-
bilən bir forma alaraq
daha səmərəli hala gəlir.
-
Kompas da inkişaf etdirilərək
-
xüsusilə, dənizçilikdə istifadə üçün
uyğun hala gətirilir. Qayıq düzəldilməsi
-
də təkmilləşdirilir. Bütün bunların
nəticəsində Çin mədəniyyəti
-
ən yüksək nöqtəsinə çatır.
-
Bu dövrdə neo-konfutsiçiliyin
meydana çıxdığını da görürük.
-
Lakin belə bir sual ortaya çıxır ki, bütün
-
bu yeniliklərin baş verməsinə təkan nə idi?
-
Həmçinin Sun sülaləsinin
sabitliyinə şərait yaradan nə idi?
-
Ekranda gördüyünüz
bu zaman oxu 2000 ildən
-
çox bir dövrü əhatə edir.
-
Bu qulağa çox da uzun bir
-
vaxt kimi gəlməsə də
300 ildən çox zaman
-
ərzində sadəcə bir sülalənin
hökmranlıq etməsi böyük bir hadisədir.
-
Lakin o, 1127-ci ildə Cənubi Sun
və Şimali Sun imperiyası
-
olmaqla iki yerə bölündü,
amma bu haqda
-
daha sonra danışacağıq.
-
Lakin ümumiyyətlə götürsək,
-
bu dövr Çinin çiçəklənmə dövrü sayılır.
-
Tan sülaləsi dövründə əhalinin
-
sayı təxminən 50 milyona çatmışdı.
-
Həmçinin hesablamalara görə Şimali Sun
-
sülaləsi dövründə bu rəqəm 100 milyona
çataraq artmağa davam etmişdir.
-
Beləliklə, Min sülaləsi dövrünə
çatana qədər əhalinin
-
sayı 200 milyon olmuşdu.
-
Bəs əhalinin bu cür artmasına
-
səbəb olan faktorlar nə idi?
-
Burada qidanın ən vacib amillərdən biri olduğunu bilirsiniz.
-
Bu dövr ərzində Sun sülaləsi
-
Cənub-Şərqi Asiyaya məxsus
daha davamlı düyü toxumundan
-
istifadə edərək daha çox
sayda insanın qida
-
ehtiyacını qarşılaya bilirdi.
-
Aydındır ki, daha çox insanın
qida ehtiyacının qarşılanması
-
əhalinin artmasına, firavanlığa
-
və çox daha stabil
-
imperiyanın varlığına gətirib çıxarırdı.
-
Zənginlik və stabillik yaradan digər
-
amillərdən biri də ticarət anlaşının
-
yaranması oldu.
-
Həmçinin Çinin çoxlu çay sistemləri də
-
kənd təsərrüfatı və ticarətin
inkişafına kömək etdi.
-
Lakin Suy sülaləsinə gəlib çıxsaq,
-
Böyük Kanalın tikintisinin
tamamlanması hadisəsini görəcəyik.
-
Bu kanal hələ də insanlar tərəfindən
tikilmiş ən böyük kanaldır.
-
O, Pekindən başlayaraq Hançjouya,
hətta ondan da uzaqlara
-
uzanır və digər qolları sayəsində
-
mövcud olan çay sistemlərini
birləşdirərək daha
-
çox ticarətin həyata keçməsinə şərait yaradırdı.
-
Bu, Tan və Sun sülalələri dövründə
özünü daha çox göstərirdi.
-
Xüsusilə, Sun sülaləsi dövründə
-
barajların ixtirası su səviyyəsini
-
idarə etməyə imkan verdi.
Bununla da insanların
-
su yolları ilə səyahət
etməsi asalaşmış oldu.
-
Baraj istifadəsi hələ də dünya
kanallarında istifadə
-
olunan standart texnologiyadır.
-
İlk dəfə kağız puldan istifadə
də bu dövrdə baş vermişdi.
-
Nəzərə alaq ki, müasir dövrdə
də kağız puldan istifadə edirik.
-
Yəni cəmiyyətlər arasında
pul mübadiləsi aparmaq
-
artıq qızıl, gümüş və ya mis çıxarmaq
-
bacarığından asılı deyildi.
-
Kağız pulun istifadəsinə
-
imkan verən ən əsas amillərdən
-
biri də çap alətləri olmuşdu.
-
Xüsusilə, daşına bilən
çap alətləri.
-
Bu da Sun sülaləsinin
yeniliklərindən biri idi.
-
Əvvəldə qeyd etdiyim kimi, 1127-ci
-
ilə yaxınlaşdıqca şimalda, xüsusilə,
Jin-də Şimali Çini tuta biləcək
-
işğalçılar meydana çıxırdı.
-
Onlar Sunların ölkənin paytaxtını
-
şimalda yerləşən Kaifendən cənuba,
-
Hançjouya daşımalarına səbəb olmuşdu.
-
Burada da gördüyünüz kimi,
Hançjou Böyük Kanalın əsas
-
cənub terminalı idi.
-
Şimali Sun yerini dəyişərək
mahiyyətcə Cənubi
-
Sun sülaləsinə çevrilməli olsa da,
-
öz zənginliyini təxminən hələ
-
150 il də davam etdirə bilmişdi.
Onun bu uğuru
-
öz güclü dövlətçiliyindən və
-
mədəniyyətindən gəlirdi.
-
Bu qida bolluğu, sülalə
qanunları vasitəsilə
-
əldə edilən stabillik,
ticarət, pul, bütün bu
-
texnoloji üstünlüklər Sun
-
sülaləsini Çin tarixinin
diqqətəlayiq
-
dövrlərindən biri etdi.
Khan Academy
