Sức mạnh của sự đồng cảm | Helen Riess | TEDxMiddlebury

Bài nói này được trình bày ở sự kiện TEDx, tổ chức giống với hội thảo TED nhưng được tổ chức bởi một cộng đồng địa phương. Tìm hiểu thêm tại http://ted.com/tedx

Tiến sĩ Riess đã cống hiến sự nghiệp của bà để nghiên cứu về thần kinh học, nghệ thuật của mối quan hệ bệnh nhân - bác sĩ và giảng dạy cho các bác sĩ tâm thần và sinh viên y học. Đội nghiên cứu của bà thực hiện nghiên cứu dựa trên thần kinh học của cảm xúc. Độ hiệu quả của phương pháp rèn luyện sự đồng cảm của tiến sĩ Riess đã được chứng minh qua một vài nghiên cứu và một thử nghiệm ngẫu nhiên được kiểm soát. Bà ấy đã phát triển các khóa học cho chương trình "Teaching the Teachers" của ngành trị liệu tâm lý và được sử dụng bởi các bác sĩ tâm lý. Phương pháp luyện tập sự đồng cảm của tiến sĩ Riess được ứng dụng rộng rãi quốc tế ở cả ngành y tế lẫn kinh doanh.

Từ trước khi làm một bác sĩ tâm lý,

tôi đã luôn hứng thú về sự
kết nối giữa người với người.

Tại sao chúng ta kết nối với nhau,

và tại sao chúng ta ngừng kết nối?

Có lẽ ai cũng đã từng lên máy bay,

ta ngồi xuống và mở một cuốn sách ra,

hay ta đang nghe nhạc,
hoặc hoàn thành công việc của mình,

và bất chợt,

không gian trở nên sôi động hơn

bởi tiếng hét của một em bé.

(Cười)

Và tôi đã quan sát được
các kiểu phản ứng với trường hợp đó.

Từ những cái nhìn cảm thông,

tới những khuôn mặt khó chịu,

và có những người
thì chạy đua với nhau

để chiếm lấy chỗ ngồi
cách tiếng ồn nhất.

Nhưng trong chuyến đi gần đây
tới bờ Tây của Mỹ,

tôi được chứng kiến hành động
đáng ngạc nhiên hơn cả.

Một cậu bé ba tuổi ra khỏi ghế của mình,

và đi chập chững tới em bé đang khóc
để đưa em bé đồ chơi của cậu.

(Cười)

Tôi liền nghĩ trong đầu: "Chà!

Cậu bé đó thực sự hiểu
nỗi khó chịu của em bé."

Và chẳng phải ai cũng muốn
được vậy hay sao?

Được nhìn thấy, nghe thấy,
và đáp ứng nhu cầu?

Đó chính là bản chất của sự cảm thông.

10 năm trước, một học sinh của tôi
nảy ra một ý tưởng.

Cậu ấy muốn tìm hiểu xem,

khi sự cảm thông xuất hiện,

liệu nhịp tim hay những dấu hiệu sinh lý

có đồng nhất giữa hai người hay không.

Và cậu ấy muốn tuyển
những cặp bệnh nhân-bác sĩ tự nguyện,

buổi chữa trị của họ được quay lại,
và họ sẽ được theo dõi tâm sinh lí qua máy

Tôi đã mất một chút thời gian mới đồng ý,

nhưng hóa ra đó lại là
một quyết định

mang tính hướng nghiệp.

Một trong những bệnh nhân
đồng ý tham gia của tôi

là một sinh viên trẻ
cần sự giúp đỡ trong việc giảm cân.

Cô tiến bộ trong rất nhiều lĩnh vực
trừ việc giảm cân.

Vì vậy, chúng tôi được nối
với máy theo dõi,

và nó cho thấy lúc nào
cả hai người hợp nhất, hoặc không.

Các bạn có thể thấy trên màn chiếu,

"hợp nhất" là khi tâm sinh lý của bác sĩ
và của bệnh nhân bắt trước lẫn nhau.

Hay "mất hợp nhất" được thể hiện
bởi đường tâm sinh lí khác nhau.

Chiều hôm đó, cậu sinh viên của tôi nói
"Giáo sư cần phải xem cái này!"

Sau khi xem lại dữ liệu của chúng tôi,
tôi đã rất ngạc nhiên.

Người phụ nữ trông rất tự tin, bình tĩnh,
ăn nói rất lưu loát

hóa ra lại có sự lo lắng tột độ.

Và dữ liệu của chúng tôi
đa phần là đồng nhất,

ngoại trừ một số lúc cô ấy như thế này,
còn tôi thì như thế này.

Và tôi đã không nhận ra
chuyện gì đang xảy ra bên trong cô ấy.

Đến khi tôi cho cô ấy xem dữ liệu,
cô ấy nói

"Tôi không hề ngạc nhiên bởi điều này.

Tôi sống thế này hàng ngày mà,

nhưng chưa ai từng hiểu nỗi đau của tôi."

Không chỉ với tư cách bác sĩ,
mà còn là một con người,

điều này khiến tôi rất cảm động.

Vậy nên, tôi đã xem lại video, lần này
để tìm những cảm xúc,

và cố gắng hiểu điều gì đã xảy ra,
vì tôi rõ ràng đã bỏ qua thứ gì đó.

Tôi nhận thấy
những cái đỉnh trong dữ liệu

trùng vào những cử động nhỏ,

chẳng hạn như phẩy tóc, nhìn xuống đất,
hoặc thay đổi về giọng nói của cô ấy.

Trong những lần gặp sau đó,
sau khi tôi chú ý và đáp lại những cử chỉ,

việc điều trị đã phần nào
tiến xa hơn.

Cô ấy bắt đầu cởi mở
với tôi hơn

và bắt đầu tập thể dục lần đầu tiên
trong cuộc đời cô ấy.

Cô ấy, từ một người chưa bao giờ
có thể giảm cân,

đã giảm gần 23kg vào năm sau đó.

Đây là một sự đột phá
đối với cả cô ấy và tôi,

vì tôi chợt nhận ra rằng
với sự quan tâm sâu sắc,

tôi đã học cách cảm thông hơn với cô ấy.

Trước đây, mọi người nghĩ rằng

sự cảm thông là bẩm sinh,
và ta không thể làm gì với để thay đổi nó.

Thế nhưng, hãy nghĩ đến những lợi ích

nếu bác sĩ, y tá, giáo viên, người chủ,

bố mẹ, bạn trai, bạn gái của bạn

học cách để trở nên cảm thông hơn.

Chính vì vậy, tôi đã nghiên cứu rất nhiều
về sự đồng cảm trong khoa học thần kinh.

Và nó cũng là một ngành phát triển
vào thời điểm đó.

Qua những gì nghiên cứu được,
tôi đã phát triển cách luyện sự cảm thông.

Phương pháp này bắt nguồn từ

sinh học thần kinh của
cảm xúc và cảm thông.

Sau đó, nó được kiểm tra trong
các thí nghiệm ngẫu nhiên có kiểm soát

tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts.

Các bác sĩ ở đây sẽ được đánh giá
bởi bệnh nhân họ điều trị,

và những bác sĩ được huấn luyện

đã được đánh giá cao hơn so với
những bác sĩ không được huấn luyện.

Một bệnh nhân còn nói: "Bác sĩ
của tôi thực sự lắng nghe, quan tâm

và đối xử với tôi như với những
con người lành lặn khác

họ hiểu được những lo lắng của tôi!"

Đó là một vài thành phần của sự đồng cảm.

Đây có vẻ là một kết quả tốt

vì phương pháp chỉ đơn giản là sử dụng
những phản ứng mang tính cảm thông.

Để đơn giản hóa mọi thứ, tôi tạo ra
một cụm chữ cái E.M.P.A.T.H.Y.

empathy nghĩa là sự cảm thông

và cũng là chìa khóa để chúng ta có thể
kết nối với mọi người.

Chữ "E" thay cho "eye contact"
và nghĩa là sự kết nối giữa mắt với mắt.

Sự kết nối về mắt thường là dấu hiệu đầu

của việc chúng ta được để ý bởi ai đó
ở bất kì văn hóa nào.

Còn nữa, ánh mắt nhìn khởi nguồn từ
sự kết nối giữa mẹ và con.

Người ta phát hiện rằng tiêu cự mắt
của em bé là 12cm,

cũng chính là khoảng cách giữa
mắt em bé và mắt của người mẹ,

khi mà em bé được bế như thế này.

Nhìn vào mắt nhau cũng rất quan trọng

khi ta chào hỏi nhau.

Ở nước chúng tôi, chúng tôi
hay chào nhau bằng "Hi" hay "Hello."

Ở bộ lạc Zulu, từ để chào nhau
là "sawubona" có nghĩa là "Tôi thấy bạn."

Con người nào cũng muốn được nhìn thấy,
được hiểu, và được tôn trọng,

và nhìn vào mắt nhau là bước đầu tiên
để đạt điều này.

"M" - "muscles of facial expression",

có nghĩa là "biểu cảm mặt."

Mặt là nơi chúng ta gần như
không bao giờ che kín,

và nó giúp ta thể hiện
rất nhiều cảm xúc.

và bởi vậy,

biểu cảm qua mặt không chỉ có thể
cứu sống chúng ta

mà còn giúp duy trì giống nòi của ta.

Hãy nghĩ đến biểu cảm của một người

vừa ăn phải thức ăn ôi thiu,

từ đó những người khác sẽ biết,
tránh ăn phải thức ăn đó,

để không bị ốm mà chết.

Hay cái nhìn sững sờ của người bạn

ngay trước khi quả bóng đá
bay đến và đập vào đầu bạn

và bạn có thể di chuyển kịp thời để tránh.

Và rồi cái liếc tán tỉnh được đáp trả lại

có thể là của mối tình
mà bạn vẫn mong chờ.

Chữ "P" là của "posture"
hay có nghĩa là dáng điệu.

Dáng điệu là một phương tiện
hữu hiệu nữa giúp kết nối.

Dáng điệu ta đóng hay mở
phát ra tín hiệu

giúp người khác biết có thể
tiếp cận ta hay không?

Trong một nghiên cứu,

các bác sĩ được bảo
ngồi xuống khi thăm bệnh

được đánh giá là ấm áp, nhiệt tình,
và được cho rằng

đã dành thời gian cho bệnh nhân
hơn 3-5 lần.

Trong khi đó, các bác sĩ đứng
cũng nói chuyện với bệnh nhân

giống các bác sĩ ngồi
lại bị đánh giá thấp hơn.

Chữ "A" trong "affect"
hay có nghĩa là "cảm xúc bộc lộ"

Chúng tôi được huấn luyện
để gọi tên được những cảm xúc này

như một cách để tự hướng bản thân
tới những cảm xúc của bệnh nhân.

Khi bạn đang ở cùng ai đó,
hãy gọi tên cảm xúc của họ,

"Jacob đang buồn à?", "Jane vui chứ?",

"Sally giận à?",

và cách mà bạn lắng nghe
sẽ thay đổi.

"T" - "tone of voice"
nghĩa là giọng điệu.

Chúng ta đều từng nghe

giọng của một người như vỡ ra
khi sắp khóc.

Chúng ta cũng từng nghe

giọng của một người
sắp nổi khùng.

Khu vực trong não của ta

chịu trách nhiệm
cho phản ứng "đánh hay chạy",

cũng chính là nơi điều khiển
giọng điệu và biểu cảm mặt của ta.

Ngắn gọn hơn là

khi cảm xúc của ta
được thể hiện

khuôn mặt, giọng điệu của ta tự động
thay đổi theo cảm xúc.

Nghĩa là ta liên tục thể hiện các cảm xúc.

Chỉ là một số người giấu được nó
kĩ hơn những người khác;

nhưng, nếu quan sát kĩ, ta có thể
thấy những cảm xúc đó là gì.

Chữ "H" trong "hearing"
tức là lắng nghe.

Lắng nghe nhiều hơn cả
những điều mà người ta nói.

Lắng nghe và hiểu được hoàn cảnh của họ.

Nó cũng có nghĩa rằng
luôn luôn tò mò

và không phán xét đến khi bạn
thực sự hiểu hoàn cảnh của đối phương.

Chữ "Y" đại diện cho "your response"

và nghĩa là phản ứng của bạn.

Chúng ta luôn phản ứng trước cảm xúc
của người khác

chúng ta luôn nghĩ chỉ cảm nhận được
cảm xúc của chính ta,

nhưng chúng ta cũng liên tục
hấp thụ những cảm xúc của người khác.

Một sự thật là chúng ta
có cùng phần lớn các cảm xúc.

Giả sử bạn thấy một người mẹ
ôm con thật chặt

sau khi cậu ta đi nghĩa vụ về;

bạn cảm thấy sao?

Hay khi bạn nhìn thấy khuôn mặt
của những ông bố

mất đi đứa con gái vì bạo lực hẹn hò.

Bạn cảm thấy sao?

Bạn cảm thấy gì

khi nhìn thấy những khuôn mặt
của những người dân

mất nhà cửa sau cơn bão và sóng thần.

Và rồi vẻ mặt của cha mẹ
mất con vì vụ xả sung trường học.

Cảm xúc của chúng ta là sự phản chiếu

từ cảm xúc của những người xung quanh.

Ai sinh ra cũng có sự cảm thông

vì sự tồn tại của ta phụ thuộc vào nó.

Ta có thể cảm nhận được cảm xúc
của những người khác

vì đó là điều cần thiết
cho sự sinh tồn của ta.

Chúng ta đều đang ngồi ở đây
là nhờ biết giúp đỡ lẫn nhau và hợp tác

chứ không phải nhờ
"mạnh ai người đấy sống."

Nếu chúng ta chỉ
"mạnh ai người đấy sống,"

chỉ cố "giẫm đạp lên người khác mà sống,"

nhưng con người không phải như vậy.

Như Dalai Lama đã nói:

"Tình yêu và lòng thương cảm
là những thứ thiết yếu.

Không có chúng,
loài người không thể tồn tại."

Vậy thì chúng ta làm thế nào?

Chúng ta đều nghe câu "Tôi cảm nhận được
nỗi đau của bạn"

Giờ hãy tưởng tượng một chút,
lúc bạn đang ở bãi đỗ xe,

bạn chứng kiến một người bị cánh cửa ô tô
dập vào tay.

Tôi đã thấy nhiều người giật mình,

dù họ không phải là người bị đau.

Một số người khác thì cảm thấy
như bị đau thật chỉ bằng tưởng tượng.

Các nhà khoa học thần kinh đã
có rất nhiều những nghiên cứu tuyệt vời

nhằm tìm ra nguyên lí hoạt động
của sự cảm thông.

Ở một nghiên cứu,

16 cặp đôi được tuyển,

và những người phụ nữ được
đưa vào máy quét não

trong khi họ bị sốc điện vào tay.

Như các bạn thấy ở đây,
vùng xanh lá thể hiện rằng

"ma trận đau" của họ bị
kích hoạt khi bị sốc điện.

Sau đó, họ được báo rằng

những người bạn trai của họ
cũng bị sốc điện vào tay

và các bạn có thể thấy vùng đỏ
thể hiện rằng

gần như toàn bộ "ma trận đau"
bị kích hoạt

mà chỉ cần nghĩ rằng người khác
bị đau giống họ.

Não của ta hoạt động
với những mạch thần kinh chung,

những tế bào thần kinh chung,

và một số tế bào thần kinh bắt chước;

vì vậy, chúng ta có thể cảm thấy những gì
bất cứ ai đang trải qua

Nên khi ta nói:
"Tôi hiểu nỗi đau của bạn,"

nó không chỉ là
một câu nói thông thường

Cảm nhận được cảm xúc của người khác
là bẩm sinh.

Chúng ta đang sống ở thời kì
đỉnh cao của công nghệ.

Người ngoài cuộc nhìn vào
có thể cho rằng

chúng ta thân thiết với điện thoại của ta

hơn là với những người thân của ta.

Bắt nạt ảo đang phát triển mạnh
vì nó dễ dàng hơn

để làm "đau" những người
mà bạn không bao giờ gặp.

Sẽ thật khó để có
một cuộc trò chuyện ý nghĩa,

nếu bạn đã quen với những dòng tweet
140 kí tự.

Và làm thế nào để biết có nên nói:

"Ông có cần tôi qua không?"

nếu bạn vừa được gửi một dòng chữ:
"Ngày tồi tệ!" cùng biểu tượng cảm xúc?

Jonathan Safran Foer từng nói,

"Khi chúng ta chấp nhận
những thứ thay thế,

chúng ta trở thành
những thứ bị thay thế."

Chính vì vậy, tin vui là lòng cảm thông
có thể có được nhờ luyện tập.

Người chủ muốn có
lực lượng lao động hiệu quả, tự giác

thì cần hiểu chính những người lao động.

Người bệnh cảm thấy
không được quan tâm

sẽ tốn nhiều thời gian để phục hồi hơn

với hệ miễn dịch kém hơn.

Sinh viên ít được giáo viên quan tâm

sẽ dễ bỏ học hơn.

Hôn nhân mà không có
sự cảm thông lẫn nhau

rất dễ bị đổ vỡ.

Cho nên, sự cảm thông cần có
ở mọi ngóc ngách của cuộc đời ta.

Hay như bộ lạc Zulu nói "Tôi thấy bạn,"
chứ không phải "Xin chào,"

tất cả chúng ta đều cần nhìn nhận và
giúp những người khác đạt được

những khả năng tiềm tàng của họ.

Phần lớn mọi người cần được
người khác nhìn thấy sự đặc biệt của họ

để rồi họ có thể tự nhìn thấy nó
bằng chính đôi mắt của họ.

Tất cả những khán giả ở đây
đều có khả năng này.

Và khi ta đã giúp những người
xung quanh ta trở nên mạnh mẽ hơn,

chúng ta có thể chung sức
để xử lí những vấn đề

dù là lớn nhất, nhỏ nhất,
gây tranh cãi nhất.

Và đó chính là

sức mạnh của sự đồng cảm.

(Vỗ tay)