Justice: What's The Right Thing To Do? Episode 02: "PUTTING A PRICE TAG ON LIFE"

Chương trình được tài trợ bởi:

Tài trợ phụ bởi

lần trước chúng ta đã tranh luận

về trường hợp vụ Nữ hoàng kiện Dudley và Stephens

vụ đắm tàu, vụ ăn thịt người trên biển

và với những lập luận về

vụ đắm tàu,

những lập luận ủng hộ và chống lại những suy nghĩ của Dudley và Stephens,

hãy quay trở lại với

vấn đề triết học

triết học vị lợi của Jeremy Bentham

Bentham sinh ra ở Anh năm 1748,

12 tuổi ông vào học Oxford, 15 tuổi ông học trường luật.

ông được nhận vào đoàn luật sư năm 19 tuổi,
nhưng anh ta chưa bao giờ hành nghề luật sư,

thay vào đó, ông dâng trọn đời mình

cho Luật học và

Triết học đạo đức.

lần trước chúng ta đã bắt đầu xem xét một phiên bản
về thuyết vị lợi của Bentham

ý tưởng chính

đơn giản được phát biểu như thế này,

nguyên tắc tối cao của đạo đức,

cho dù là đạo đức cá nhân hay đạo đức chính trị

Đều là

tối đa hóa

phúc lợi chung

hay hạnh phúc của tập thể,

hay sự cân bằng tổng thể giữa
niềm vui và nỗi thống khổ

Nói cách khác là

tối đa hóa

tính có ích

Bentham đưa ra nguyên tắc này bằng dòng lập luận rằng,

tất cả chúng ta đều bị chi phối bởi nỗi đau và niềm vui

chúng là những bậc thầy tối cao của chúng ta,
và do vậy bất kỳ hệ thống đạo đức nào cũng phải tính đến chúng.

Tính như thế nào là tốt nhất?

Bằng cách tối đa hóa

và điều này dẫn đến nguyên tắc

rằng lợi ích lớn nhất cho nhiều người nhất

Vậy chính xác chúng ta nên tối đã hóa tiện ích gì?

Bentham nói với chúng ta

đó là hạnh phúc

hay chính xác hơn là tính có ích.

tính có ích.

Tối đa hóa tiện ích là một nguyên tắc không chỉ cho cá nhân mà còn cho cộng đồng, và

Cả đối với các nhà lập pháp,

cuối cùng là cho cả mốt cuộc cộng đồng

mà Bentham yêu cầu

đó là tổng thể các cá nhân bao gồm trong đó,

và đó là lý do

trong việc quyết định chính sách tốt nhất, trong việc quyết định luật lệ nên như thế nào,
trong việc quyết định điều gì là công bằng,

công dân và các nhà lập pháp nên hỏi chính bản thân họ
câu hỏi, rằng nếu chúng ta cộng hết,

tất cả những lợi ích của chính sách này,

rồi trừ đi

tất cả các chi phí,

việc đúng nên làm

là cái mà

tối đa hóa được

sự cân bằng

giữa hạnh phúc

và đau khổ.

Đó là ý nghĩa của việc tối đa hóa tiện ích

Bây giờ, ngày hôm nay

tôi muốn xem

liệu các bạn đồng ý hay không đồng ý với điều đó,

và suy luận vị lợi này thường diễn ra
dưới cái tên phân tích phí tổn - lợi ích

Thường xuyên được sử dụng bởi các công ty

và bởi

chính phủ

Và nó luôn luôn l

iên quan đến việc

đặt một giá trị - thường là giá trị tiền bạc - để đại diện cho tính có lợi ích

Dựa trên chi phí và lợi ích

của nhiều đề xuất khác nhau.

Mới gần đây, ở Cộng hòa Séc,

có một đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá

Philip Morris,

Một công ty thuốc lá,

doanh thu khổng lồ

Ở Cộng hòa Séc. Họ đã thực hiện

một nghiên cứu về phân tích lợi ích - chi phí

Của việc hút thuốc lá

ở Cộng hòa Séc.

Và phân tích lợi ích chi phí của họ

Cho thấy

rằng

chính phủ sẽ có lợi

bằng việc

có công dân Séc hút thuốc lá.

Bây giờ, hãy xem xem chính phủ đạt được lợi ích như thế nào?

Đúng là việc này có những tác động tiêu cực

cho tài chính công của chính phủ Séc

bởi vì có sự gia tăng chi phí chăm sóc sức khỏe
cho những người mắc các bệnh liên quan

đến hút thuốc

Mặc khác, những bệnh tật này lại tạo ra những tác động tích cực

và tất cả

đã được cộng dồn lại

ở phái bên kia sổ cái

những tác động tích cực bao gồm, chủ yếu là
các nguồn thu thuế khác nhau mà chính phủ

thu được từ doanh số bán các sản phẩm thuốc lá,
nhưng còn gồm cả khoản tiết kiệm được

từ chi phí chăm sóc sức khỏe chính phủ không phải chi trả
khi người ta chết sớm

tiết kiệm lương hưu,
bạn không phải trả lương hưu trong thời gian dài, và cả tiết kiệm được

tiết kiệm

chi phí nhà ở cho người già.

Và khi tất cả các chi phí và lợi ích được cộng dồn lại

nghiên cứu của Philip Morris

cho thấy rằng

tài chính công ở Cộng hòa Séc có một khoản thu ròng

147 triệu đô la và còn tiết kiệm được

và tiết kiệm được

chi phí nhà ở, chăm sóc sức khỏe và lương hưu.

Chính phủ được hưởng khoản tiết kiệm hơn 1.200 đô la

khi mỗi người chết sớm vì hút thuốc.

phân tích chi phí - lợi ích,

ngay bây giờ, trong số những bạn ủng hộ thuyết vị lợi
có thể nghĩ rằng đây là một cuộc kiểm tra không công bằng.

khảo nghiệm của Philip Morris

đã bị báo chí chỉ trích
và họ đã phải xin lỗi vì phép tính

vô nhân đạo này

bạn có thể nói rằng

điều thiếu sót ở đây là thứ mà
thuyết vị lợi có thể dễ dàng kết nối lại với nhau

chủ yếu là

giá trị đối với con người và gia đình của những người đã qua đời

vì ung thư phổi.

Thế còn giá trị của mạng sống thì sao?

Một số phân tích lợi ích - chi phí kết hợp

cả thước đo

giá trị cuộc sống.

Một trong những vụ nổi tiếng nhất trong số đó
liên quan đến vụ xe Ford Pinto

Các bạn đã đọc về vụ đó không? Trở lại vào những năm 1970, chắc các bạn vẫn nhớ

mẫu xe Ford Pinto, đó là một loại xe hơi?

Có ai còn nhớ không?

đó là một mẫu xe nhỏ, xe ô tô nhỏ, rất phổ biến

nhưng có một vấn đề

là bình xăng nằm phía sau xe

và thực tế trong những vụ va chạm từ phía sau, bình xăng đã phát nổ

Và, một số người đã thiệt mạng,

một số người bị thương nặng.

nạn nhân của những vụ tai nạn này đã kiện hãng Ford ra tòa,

và trong phiên tòa, hóa ra

Ford đã biết

từ rất lâu trước đó

về bình xăng dễ bị nổ

và đã thực hiện phân tích lợi ích - chi phí
để xác định liệu có đáng

để đặt một tấm chắn đặc biệt

để bảo vệ bình xăng và ngăn nó phát nổ không.

Họ đã làm một phân tích lợi ích - chi phí

chi phí cho mỗi phần

để tăng độ an toàn

của chiếc Pinto,

họ đã tính toán ra tầm 11 đô la cho mỗi bộ phận

và đây,

đây là phân tích - lợi ích chi phí

được đưa ra ở phiên xét xử,

Mỗi bộ phận 11 đô la

cho 12,5 triệu chiếc xe hơi và xe tải

nên tổng chi phí

là 137 triệu đô la để cải thiện sự an toàn

nhưng sau đó họ đã tính toán

lợi ích

của việc tiêu tất cả số tiền này để có một mẫu xe an toàn hơn

và họ đếm được 180 người chết

và quy ra giá trị bằng tiền

200 nghìn đô la

cho mỗi người chết,

180 người bị thương

nhận 67 nghìn đô la,

và tiếp đó là chi phí sửa chữa,

thay thế cho 2000 chiếc xe bị phá hủy nếu không có

thiết bị an toàn.

700 đô la mỗi xe.

Như vậy, hóa ra những lợi ích

chỉ khoảng 49,5 triệu.

Thế nên họ đã

không lắp đặt

thiết bị an toàn.

Không cần phải nói

khi bản ghi nhớ

về phân tích lợi ích-chi phí của Công ty Ford Motor
được đưa ra trong buổi xét xử

nó khiến bồi thẩm viên kinh hoàng.

Và họ đã yêu cầu một khoản phạt khổng lồ

Liệu đây có phải là một ví dụ đi ngược lại
với ý tưởng vị lợi khi tính toán

vì Ford đã đưa vào phép tính

thước đo giá trị của mạng sống?

Bây giờ, bạn nào ở đây muốn bảo vệ

phân tích lợi - ích chi phí

Từ ví dụ phản đề rõ ràng này,

có ai muốn biện hộ không?

hay bạn nghĩ nó đã hoàn toàn phá hủy

phép tính tính vị lợi?

Vâng. Tôi nghĩ rằng,

một lần nữa họ lại mắc cùng một sai lầm như ở ví dụ trước
khi họ đã gán một giá trị bằng tiền

cho sinh mạng con người và một lần nữa họ không tính đến những thứ như

đau khổ và mất mát về tình cảm gia đình.
Ý tôi là những gia đình đã bị mất đi nguồn sống

nhưng họ cũng mất đi người thân và điều đó

còn đáng giá hơn 200 nghìn đô la.

Tốt, nhưng chờ đã nào, bạn tên gì?

Julie Roto.

Vậy nếu là 200 nghìn đô la, Julie,

Là một con số quá thấp vì chưa bao gồm sự mất mát của một người thân,

và sự mất mát của những năm tháng cuộc đời,

Vậy bạn nghĩ con số nào,

bạn nghĩ con số bao nhiêu sẽ chính xác hơn?

Tôi không tin là mình có thể đưa ra một con số.
Tôi nghĩ rằng kiểu phân tích này không nên áp dụng cho

những vấn đề về sinh mạng con người.

Tôi nghĩ rằng không thể dung tiền đối với vấn đề này.

Vậy họ không chỉ đưa ra một con số quá thấp

Julie nói rằng, họ đã sai khi cố gắng áp đặt bất kỳ một con số nào.

được rồi, hãy nghe một ý kiến khác. Ai nào?

Phải tính thêm cả điều chỉnh do lạm phát nữa

được rồi,

thế là công bằng.

Vậy bây giờ con số sẽ là bao nhiêu?

Đấy là 35 năm trước

Hai triệu đô la.

Bạn đưa ra con số hai triệu đô la.

Và bạn tên gì?

Voicheck

Voicheck nói rằng chúng ta phải tính thêm cả lạm phát,

chúng ta nên hào phóng hơn

Nếu vậy các bạn có hài lòng xem
đây là cách nghĩ đúng cho câu hỏi này không?

Thật không may, tôi đoán là.

Cần phải

đặt ra một con số ở đâu đó

Tôi không chắc sẽ là số nào nhưng tôi đồng ý rằng có thể

gán cho mạng người

một con số.

Được rồi,

như vậy Voicheck nói,

và ở đây cậu ấy không đồng ý với

Julie

Julie nói rằng chúng ta không thể gán cho mạng người một con số,

để phân tích lợi ích - chi phí,
Voicheck nói rằng chúng ta phải làm như vậy

bởi vì bằng cách này hay cách khác, chúng ta phải quyết định

những bạn khác nghĩ sao về điều này?
Có ai sẵn sàng để biện hộ rằng

phân tích lợi ích - chi phí ở đây

Là chính xác và thỏa đáng không?

Tôi nghĩ rằng, nếu Ford và các công ty xe hơi khác không sử dụng phân tích lợi ích - chi phí
thì cuối cùng họ sẽ bị phá sản

vì họ sẽ chẳng thể có lợi nhuận

và hàng triệu người sẽ không có ô tô của hãng này để đi làm,
để có thức ăn trên bàn

để nuôi con cái của họ, vì vậy tôi nghĩ rằng nếu
phân tích lợi ích - chi phí không được sử dụng,

thì một lợi ích lớn hơn

sẽ mất đi

trong trường hợp đó. Được rồi, cho tôi hỏi, bạn tên gì?

Raul. Raul.

Gần đây đã có một nghiên cứu được thực hiện về việc
sử dụng điện thoại di động của tài xế khi đang lái

một chiếc ô tô,

và có một cuộc tranh luận liệu việc đó có nên
bị cấm hay không

và

con số là,

khoảng hai nghìn người chết

vì tai nạn

mỗi năm,

khi sử dụng điện thoại di động

Và phân tích lợi ích - chi phí
được thực hiện bởi trung tâm phân tích rủi ro ở Harvard

Cho thấy rằng nếu bạn xem xét các lợi ích

của việc sử dụng điện thoại di động

và bạn gán cho mạng sống

một giá trị, con số hóa ra lại bằng nhau

Bởi vì lợi ích kinh tế to lớn của việc cho phép người ta tận dụng thời gian

của họ, không lãng phí thời gian, có thể giao dịch và nói chuyện với bạn bè, v.v.

trong khi họ đang lái xe.

Điều đó không có nghĩa

là sẽ sai lầm khi cố gắng đặt những con số trị giá bằng tiền vào những câu hỏi

về sinh mạng con người?

Tôi nghĩ rằng nếu

đa số mọi người

cố gắng đạt được tính có ích của một dịch vụ, như sử dụng điện thoại di động, và sự tiện lợi

mà điện thoại di động mang lại, một cách tối đa

Miễn là sự hy sinh là cần thiết để nó xảy ra.

for

satisfaction to occur.

Bạn hoàn toàn là một người theo thuyết vị lợi. Trong.. vâng đúng ạ.

được rồi, một câu hỏi cuối cùng cho Raul và tôi đưa ý kiến của Voicheck vào để xem xét,

and I put this to Voicheck,

Có nên gán cho mạng sống con người một có số bằng tiền, để quyết định có nên cấm sử dụng điện thoại di động hay không?

on human life to decide whether to ban the
use of cell phones

tôi không muốn phán một cách tùy tiện, tính bừa một con số, ý tôi là ngay lúc này

arbitrarily

calculate a figure, I mean right now

Tôi nghĩ rằng. Bạn muốn được tư vấn.

you want to take it under advisement.

vâng, tôi muốn được nghe lời khuyên. Nhưng đại để là bao nhiêu? Đã có 2300 người chết

but what roughly speaking would it be? you've
got 23 hundred deaths

bạn phải gán một giá trị bằng tiền để biết liệu mình có muốn ngăn ngừa những cái chết đó, bằng cách cấm sử dụng điện thoại di động trong ô tô hay không

banning the use of cell phones in cars

vậy bạn sẽ ước tính khoảng bao nhiêu? bao nhiêu? Một triệu, hai triệu

how much?

million

two million

Hai triệu là con số của Voitech. Đúng không? Vâng có thể là một triệu. Một triệu?

is that about right? maybe a million.

a million.?!

Được rồi, tốt lắm, cảm ơn bạn. Vậy nên, có một số tranh cãi ngày nay nổ ra từ những phân tích lợi ích - chi phí, đặc biệt là

So these are some of the controversies that arise
these days from cost-benefit analysis especially

những vấn đề liên quan đến việc đặt một giá tiền bạc lên mọi thứ, rồi cộng dồn lại.

placing a dollar value on everything to be
added up.

bây giờ tôi muốn chuyển qua sự phản đối của bạn, đối với sự phản đối của bạn rằng không nhất thiết phải phân tích lợi ích chi phí một cách cụ thể,

to your objections, to your objections not necessarily
to cost benefit analysis specifically,

bởi vì nó chỉ là một phiên bản của logic vị lợi trong thực tế ngày nay,

utilitarian logic in practice today,

nhưng với tổng thể toàn bộ lý thuyết, với ý tưởng rằng điều đúng nên làm,

that the right thing to do,

Điều cơ bản của chính sách và pháp luật, là tối đa hóa

is to maximize

tính lợi ích. Bao nhiêu bạn không đồng ý?

How many disagree

với cách tiếp cận vị lợi đối với luật pháp và với lợi ích chung?

approach

to law

and to the common good?

Có bao nhiêu người đồng ý với ý tưởng đó? Vậy là, đồng ý nhiều hơn không đồng ý.

so more agree than disagree.

Vậy hãy lắng nghe ý kiến từ bên phê bình. Vấn đề chính của tôi với điều này là tôi cảm thấy như

my main issue with it is that I feel like

bạn không thể nói rằng, chỉ vì những người thuộc nhóm thiểu số. Điều họ muốn và cần lại ít giá trị hơn so với người thuộc đa số

what they want and need is less valuable than
someone who's in the majority

vì vậy tôi nghĩ có vấn đề với ý tưởng rằng lợi ích tốt nhất cho số đông nhất là ổn, bởi vì

the greatest good for the greatest number

is okay because

vẫn còn những người ở nhóm thiểu số, có vẻ không công bằng với họ cho lắm, khi họ không có tiếng nói theo cách mà họ muốn

the lesser number, like it's not fair to them
they didn't have a say in where they wanted

to be.

được rồi, một phản đối thú vị. Bạn lo lắng về tác động đến nhóm thiểu số. Vâng.

the effect on minority. yes.

Nhân tiện, bạn tên gì? Anna. Được rồi, ai phản hồi cho sự lo lắng của Anna về ảnh hưởng đối với nhóm thiểu số nào?

alright who has an answer to Anna's worry about
the effect on the minority

Bạn sẽ nói gì với Anna? Cô ấy nói rằng, nhóm thiểu số ít giá trị hơn, tôi không nghĩ đó là trường hợp này, vì giá trị của từng cá nhân trong nhóm thiểu số

she said that

the minorities value less, I don't think that's
the case because individually the minorities

Bằng với cá nhân trong nhóm đa số. Nhưng chỉ là số động đã vượt trội hơn thiểu số

the numbers outweigh the

minority

Và ý tôi là, tại một thời điểm nhất định, bạn phải quyết định. Và tôi thấy đáng tiếc cho nhóm thiểu số nhưng

and I'm sorry for the minority but

đôi khi, vì đại cuộc, vì lợi ích lớn hơn. Phải vì lợi ích lớn hơn. Anna, bạn thấy sao? Bạn tên gì? Youngda.

it's for the general

for the greater good. For the greater good, Anna what do you
say? what's your name? Youngda.

Bạn muốn nói gì với Youngda không? Youngda nói rằng bạn chỉ cần cộng dồn sở thích của mọi người, và như vậy cũng đã cân nhắc cả sở thích của những người thuộc nhóm thiểu số.

Youngda says you just have to add up people's
preferences

and those in the minority do have their preferences
weighed.

Bạn có thể cho một ví dụ về việc khiến bạn lo lắng, khi bạn nói rằng bạn lo lắng rằng thuyết vị lợi vi phạm

about utilitarianism violating

Mối quan tâm hay sự tôn trọng đối với quyền lợi của nhóm thiểu số? bạn có thể đưa ra một ví dụ không. Được rồi, như bất kỳ ví dụ nào mà chúng ta đã nói đến, như vụ đắm tàu,

can you give an example.

so well with any of the cases that we've talked
about, like with the shipwreck one,

Tôi nghĩ rằng cậu bé bị ăn thịt vẫn có quyền được sống như những người khác và

the boy who was eaten

still had

just as much of a right to live as the other people
and

chỉ vì anh ta là thiểu số trong tình huống đó, người

he was the

minority in that case the one who

có lẽ có ít cơ hội sống tiếp hơn, không có nghĩa là những người khác nghiễm nhiên có quyền ăn thịt anh ta

that doesn't mean

that the others automatically have a right
to eat him

chỉ vì nó sẽ mang lại cơ hội sống cho nhiều người hơn. Như vậy là, có thể có một số quyền

it would give a greater amount of people

the chance to live.

so there may be a certain rights

Thuộc sở hữu của các cá nhân trong nhóm thiểu số không nên bị đánh đổi

members have that the individual has that
shouldn't be traded off

Vì mục tiêu lợi ích? Đúng không Anna?

utility?

yes Anna?

Bây giờ đây sẽ là một bài kiểm tra dành cho bạn, trở lại La Mã cổ đại

back in ancient Rome

Họ đã ném những người Cơ đốc giáo cho sư tử trong các đấu trường thể thao. Nếu bạn nghĩ, về phương thức tính toán vị lợi, nó sẽ xảy ra như thế nào?

if you think how the utilitarian calculus
would go

Vâng, Những người Cơ đốc giáo bị ném cho sư tử phải chịu đựng nỗi đau tột cùng, nhưng hãy nhìn vào niềm vui sướng tập thể của đám đông những người La Mã.

but look at the collective ecstasy of the Romans.

Youngda. Vâng, lúc đó, tôi không nghĩ

in that time

I don't think

Như là trong thời hiện đại, để đánh giá, à… đưa ra một con số nhất định đối với hạnh phúc được tạo ra cho những người chứng kiến

Tôi không nghĩ bất kỳ nhà làm luật nào sẽ nói rằng

any

policy maker would say

Nỗi đau của một người, sự đau khổ của một người là nhiều hơn hẳn khi so với hạnh phúc đạt được

in comparison to the happiness gained

Không nhưng bạn phải thừa nhận rằng nếu có đủ số đông người La Mã cuồng nhiệt với hạnh phúc,

nó thậm chí còn lớn hơn nỗi đau tột cùng của một số ít người Cơ đốc giáo bị ném cho sư tử.

Christians thrown to the lion.

Như vậy, chúng ta có hai lý luận khác nhau phản đối chủ nghĩa vị lợi. Một là cân nhắc rằng

one has to do

liệu chủ nghĩa vị lợi có tôn trọng đầy đủ các quyền cá nhân hay không?

adequately respects

individual rights

hoặc quyền thiểu số. Và phản đối khác thì liên quan đến toàn bộ ý tưởng

and the other has to do

with the whole idea

Về việc cộng dồn tính có ích của những sở thích hoặc giá trị

utility

for preferences

or values

Liệu có thể tổng hợp tất cả các giá trị để quy chúng thành các khai niệm tính bằng tiền được không?

to translate them

into dollar terms?

there was

Những năm 1930

một nhà tâm lý học đã cố gắng giải quyết

who tried

to address

câu hỏi thứ hai. Ông đã cố gắng chứng minh những gì chủ nghĩa vị lợi giả định,

what utilitarianism assumes,

rằng có thể quy tất cả hàng hóa, tất cả các giá trị, tất cả các mối quan tâm của con người

to translate

all goods, all values, all human concerns

Về một thước đo thống nhất, duy nhất. Và ông đã làm điều đó bằng cách tiến hành một cuộc khảo sát

and he did this

by conducting a survey

về những công thức sơ khởi về niềm tin, đó là vào những năm 1930. Và ông ta hỏi họ, ông ta đưa cho họ một danh sách những trải nghiệm không vui vẻ

and he asked them, he gave them a list of
unpleasant experiences

và ông ta hỏi xem họ sẽ muốn được trả bao nhiêu để trải qua những trải nghiệm sau đây, và ông theo dõi

the following experiences and he kept track

Ví dụ, bạn muốn được trả bao nhiêu để bị nhổ một chiếc răng cửa hàm trên

how much would you have to be paid to have
one upper front tooth pulled out

hoặc bạn muốn được trả bao nhiêu để cắt đứt một ngón chân cái?

hoặc ăn tươi một con giun đất đang sống, dài sáu inch

hoặc sống phần đời còn lại của bạn trong một trang trại ở Kansas

hoặc bóp cổ một con mèo hoang bằng tay không

Bây giờ, bạn nghĩ sao? Bạn cho rằng món nào đắt nhất trong danh sách đó

what do you suppose was the most expensive
item on that list

Kansas đúng không?

Đúng rồi, đó là Kansas

Với lựa chọn Kansas, mọi người nói rằng họ phải được trả 300 nghìn đô la.

people said they'd have to pay them

they have to be paid three hundred
thousand dollars

Theo bạn… Theo bạn thì cái gì là đắt nhất tiếp theo đó?

what do you think was the next most expensive?

không phải con mèo, không phải là răng hàm

not the tooth

không phải ngón chân cái!

the worm!

Đa số nói rằng, bạn phải trả cho họ 100 nghìn đô la để họ ăn giun đất

to eat the worm

bạn nghĩ cái gì là rẻ nhất? không phải con mèo

not the cat

Mà là răng hàm. Trong thời kỳ suy thoái, mọi người sẵn sàng nhổ răng để chỉ đổi lấy 4.500 đô la

during the depression people were willing
to have their tooth pulled

for only forty five hundred dollars

Và bây giờ là những gì mà Thorndike

here's what Thorndike

kết luận được từ nghiên cứu của mình. Bất kỳ mong muốn hay sự thỏa mãn nào tồn tại, tồn tại

any want or satisfaction which exists, exists

Tồn tại thành một lượng nào đó và do đó có thể đo lường được. Cuộc sống của một con chó hoặc một con mèo

the life of a dog

or a cat

hoặc một con gà, bao hàm những khao khát, ham muốn và sự hài lòng của nó

of appetites

cravings

desires and their gratifications

Vậy nên, cuộc sống của con người cũng vậy. Mặc dù những khao khát và ham muốn ở họ

of human beings

though the appetites and desires

là phức tạp hơn. Nhưng còn nghiên cứu của Thorndike thì sao?

but what about

Thorndike's study?

Liệu nó có hỗ trợ quan điểm của Bentham, rằng tất cả

Bentham's idea

that all

tất cả các giá trị có thể được quy đổi thông qua một đơn vị đo lường giá trị chuẩn, thống nhất, duy nhất

hay đặc tính khác thường của những đối tượng khác nhau trong danh sách này

Lại gợi ra những kết luận ngược lại. Có thể là, liệu chúng ta đang nói về cuộc sống

that may be whether we're talking about life

hoặc Kansas hoặc con giun đất. Có thể

or the worm

maybe

những thứ chúng ta coi trọng và yêu quý không thể được tóm gọn

and cherish

can't be captured

theo một đơn vị đo lường giá trị chuẩn, thống nhất, duy nhất. Và nếu họ không thể làm được như vậy thì kết cục là gì

and if they can't

what are the consequences

đối với thuyết vị lợi của đạo đức? Đó là câu hỏi chúng ta sẽ tiếp tục vào lần tới

of morality

that's a question we'll continue with next
time

Được rồi bây giờ chúng ta hãy tham gia một phần khác của cuộc thăm dò, đó là

part of the poll

which is the

trải nghiệm hay niềm vui có giá trị nhất? Bao nhiêu người nói là

experience or pleasure?

how many say

Shakespeare

bao nhiêu người nói rằng đó là chương trình “Fear Factor”

không, bạn không nghiêm túc đấy chứ?

really?

không, bạn không nghiêm túc đấy chứ?

last time we began to consider some objections

với phiên bản thuyết vị lợi của Jeremy Bentham

of utilitarianism

mọi người đưa ra hai lập luận phản đối trong cuộc thảo luận mà chúng ta đã làm

we had

đầu tiên là sự phản đối, tuyên bố rằng chủ nghĩa vị lợi,

was the objection, the claim

that utilitarianism,

Chính bản thân nó, bằng việc quan tâm đến vấn đề lợi ích lớn nhất cho nhiều nhất

with the greatest good for the greatest number

Đã không tôn trọng đầy đủ các quyền cá nhân.

individual rights.

hôm nay chúng ta có những cuộc tranh luận về việc tra tấn và khủng bố

about torture

and terrorism

giả sử một kẻ bị nghi ngờ khủng bố đã bị bắt vào ngày 10/9

a suspected terrorists was apprehended
on September tenth

và bạn có lý do để tin rằng nghi phạm

that the suspect

có thông tin quan trọng về một cuộc tấn công khủng bố sắp xảy ra, sẽ giết chết hơn ba nghìn người

people

và bạn không thể lấy được thông tin. Liệu bạn sẽ

would it be just

tra tấn nghi phạm để lấy thông tin

the suspect

to get the information

hay bạn sẽ nói không, có những bổn phận về đạo đức tuyệt đối cần phải tôn trọng quyền của mỗi cá nhân

do you say no

there is a categorical moral duty of
respect for individual rights

theo cách như vậy, chúng ta quay lại với những câu hỏi mà chúng ta đã bắt đầu về xe điện và cấy ghép nội tạng. Vậy thì đó là vấn đề đầu tiên

about trolley cars and organ transplants so that's
the first issue

và bạn nhớ rằng chúng ta đã xem xét một số ví dụ về phân tích lợi ích - chi phí

nhưng nhiều người không hài lòng với phân tích lợi ích - chi phí khi gán cho mạng sống con người một giá trị bằng tiền

when it came to placing a dollar value on
human life

và do đó nó dẫn chúng ta đến lập luận phản đối thứ hai, nó nghi vấn liệu có thể quy đổi tất cả các giá trị

second objection,

it questioned whether it's possible to translate
all values

theo một một đơn vị đo lường giá trị chuẩn, thống nhất, duy nhất? Hay nói cách khác, nó nghi ngờ liệu tất cả các giá trị có thể đo lường được không?

it asks in other words whether all values
are commensurable

để tôi cho các bạn một ví dụ khác, một trải nghiệm, đây thực sự là một câu chuyện có thật, xuất phát từ trải nghiệm cá nhân của tôi

example

of an experience, this actually is a true
story, it comes from personal experience

Làm dấy lên một câu hỏi, ít nhất là liệu rằng tất cả các giá trị có thể được quy đổi mà không làm

mất yếu tố vị lợi của chúng không

into utilitarian terms

vài năm trước khi còn là một nghiên cứu sinh, tôi đã ở Oxford ở Anh. Họ có trường nam sinh và nữ sinh riêng

when I was a graduate student I was at Oxford
in England and they had menâs and women's

Các trường đại học chưa cho học chung với nhau. Và các trường đại học nữ sinh có quy định phản đối

and the women's colleges had rules

against

Không cho phép khách nam ở qua đêm. Vào những năm 1970

by the nineteen seventies these

Những nguyên tắc hiếm khi được thực thi và dễ dàng bị vi phạm, hoặc tôi nghe nói thế,

or so I was told,

vào cuối những năm 1970, khi tôi ở đó, áp lực nới lỏng các nguyên tắc này ngày càng gia tăng và nó trở thành chủ đề tranh luận giữa các giảng viên tại Đại học St. Anne

the subject of debate among the faculty at St. Anne's College

một trong những trường đại học dành cho nữ. Những nữ giảng viên lớn tuổi trong trường

the older women on the faculty

là những người theo chủ nghĩa truyền thống, họ phản đối sự thay đổi trên cơ sở đạo đức thông thường

on conventional moral grounds

nhưng thời thế đã thay đổi, và họ cảm thấy xấu hổ khi đưa ra lý do thực sự cho sự phản đối của mình

and they were embarrassed

to give the true grounds of their objection

Và, do đó họ đã chuyển nghĩa các lập luận của họ thành các ngôn ngữ của thuyết vị lợi

into utilitarian terms

họ lập luận rằng nếu nam giới ở lại qua đêm, chi phí cho trường đại học sẽ tăng lên.

they argued, the costs to the college will increase.

Hẳn các bạn thắc mắc là tăng thế nào. Vâng, họ nói rằng những người này họ sẽ muốn dùng nhà tắmrồi sẽ dùng hết nước nóng

well they'll want to take baths, and that
will use up hot water they said

hơn nữa, họ lập luận rằng họ sẽ phải thay đệm thường xuyên hơn

we'll have to replace the mattresses more often

các nhà cải cách giải tỏa những lập luận này bằng cách áp dụng thỏa hiệp như sau

met these arguments by adopting the following
compromise

mỗi người nữ, mỗi tuần có thể có tối đa ba khách nam qua đêm

could have a maximum of three overnight male
guest each week

họ không nói thêm liệu là cùng một người hay phải ba người khác nhau, miễn là

provided

và đây là thỏa hiệp được đưa ra. Với điều kiện khách ở lại trả 50 xu để trang trải chi phí của trường đại học

the guest

paid fifty pence to defray the cost to the college

ngày hôm sau, tiêu đề của tờ báo phát hành toàn quốc giật tít “Nữ sinh St. Anne, 50 pence một đêm

the national headline in the national newspaper
read St. Anne's girls, fifty pence a night

một minh họa khác cho thấy khó khăn trong việc quy đổi

illustration

of the difficulty of translating

tất cả các giá trị, trong trường hợp này là một quan điểm nhất định về đạo đức thành ngôn ngữ của thuyết vị lơi

in this case a certain idea of virtue

into utilitarian terms

Vậy thì, tất cả những điều này để minh họa phản đối thứ hai đối với thuyết vị lợi, ít nhất là một phần của sự phản đối đó

the second objection

to utilitarianism, at least the
part of that objection

là câu hỏi, thuyết vị lợi có đúng không khi cho rằng

the utilitarianism

is right to assume

rằng chúng ta có thể công nhận tính đồng nhất của giá trị, tính có thể đo lường được của các giá trị và quy đổi tất cả các cân nhắc đạo đức

assume the uniformity of

value, the commensurability of values
and translate all moral considerations

thành đồng đô la hoặc tiền bạc. Nhưng vẫn còn một khía cạnh thứ hai

dollars

or money.

But there is a second

của mối lo lắng trong việc cộng dồn các giá trị và những sở thích

tại sao chúng ta nên cân đong đo đếm tất cả các sở thích

weigh

all preferences

Của mọi người, mà không đánh giá xem sở thích của họ là sở thích tốt hay xấu

without assessing whether they're good preferences
or bad preferences

chúng ta không nên phân biệt giữa những niềm vui cao quý

between

higher

pleasures

và niềm vui thấp kém. Bây giờ, đây là một phần của yêu cầu

Now, part of the appeal of

không đưa ra bất kỳ sự phân biệt định tính nào về giá trị của sở thích của con người, một phần của

Yêu cầu là không phán xét và bình đẳng

is that it is non-judgmental and egalitarian

người theo chủ nghĩa quân bình và thuyết vị lợi Bentham nói rằng, sở thích của mọi người đều được tính đến

everybody's preferences count

và chúng được tính đến bất kể người ta muốn gì, bất kể chúng khiến những người khác nhau

regardless of what makes it different people

hạnh phúc. Đối với Bentham, tất cả những điều đó, bạn nhớ lại đi, là cường độ và thời lượng

all that matters

you'll remember

are the intensity and the duration

của một niềm vui hay nỗi đau. Cái gọi là những niềm vui cao quý hay tao nhã hơn, theo Bentham đơn giản là những thứ

the so-called higher pleasures or nobler
virtues are simply those, according to Bentham

tạo ra niềm vui mạnh mẽ hơn, lâu dài hơn

stronger,

longer, pleasure

có một thành ngữ nổi tiếng để diễn đạt ý tưởng này, “số lượng niềm vui của thơ ca cũng chỉ bằng với

the quantity of pleasure being equal

trò chơi đinh ghim”. Trò đinh ghim là gì?

is as good as poetry.

What was pushpin?

Đó là một trò chơi của trẻ con giống như giật đinh ghim, trò này cũng hay như thơ ca.

Bentham đã nói như vậy. Và ẩn sau ý tưởng này, tôi nghĩ là tuyên bố

and lying behind this idea

I think

is the claim

trực giác rằng đó cơ sở giả định để phán xét

that it's a presumption

to judge

niềm vui của ai về bản chất là cao hơn, hoặc giá trị hơn, hoặc tốt hơn

are intrinsically higher

or worthier or better

và có điều gì đó hấp dẫn trong việc từ chối đối với sự phán xét này, sau khi thấy một số người thích

refusal to judge, after all some people like

Mozart, những người khác thích Madonna, số khác thích múa ba lê

Madonna

some people like ballet

số khác lại thích chơi bowling. Ai sẽ nói một người theo thuyết Bentham có thể tranh luận, ai nói thú vui nào trong những thú vui này

bowling,

who's to say

a Benthamite might argue, who's to say which
of these pleasures

thú vui của ai giá trị hơn, cao quý hơn những thú vui khác?

are higher

worthier

nobler

than others?

Nhưng, điều này có đúng không? từ chối đưa ra những phân biệt định tính

this refusal to make qualitative distinctions

chúng ta có thể hoàn toàn loại bỏ quan điểm rằng một số thứ nhất định mà chúng ta thích, là

altogether dispense with the idea

that certain things we take pleasure in are

tốt hơn hoặc giá trí hơn những thứ người khác thích. Thử suy nghĩ lại trường hợp của những người trong đấu trường La Mã, một điều làm phiền lòng mọi người rằng

than others

think back to the case of the Romans in the coliseum,
one thing that troubled people about that

thực hiện điều đó dường như là vi phạm các quyền của người Cơ đốc giáo

is that it seemed to violate the rights

of the Christian

một cách khác để phản đối điều đang diễn ra ở đó là niềm vui mà những người La Mã có được

is that the pleasure that the Romans
take

trong quang cảnh đẫm máu đó. Vậy thì, niềm vui đó

should that pleasure

Cơ bản mà nói, có nên là một kiểu niềm vui hạ cấp đồi bại, nếu điều đó thậm chí

kind of corrupt

degrading pleasure, should that even

được thẩm định hoặc cân đo khi quyết định lợi ích chung là gì?

the general welfare is?

Vậy thì, đó là những phản đối đối với thuyết vị lợi của Bentham. Và bây giờ chúng ta chuyển qua nói về những người đã cố gắng

and now we turn to someone who tried to

đáp lại những phản đối như vậy. Một người theo thuyết vị lợi sau đó - John Stuart Mill

a later day utilitarian

John Stuart Mill

Vậy thì, điều chúng ta cần xem xét bây giờ

examine now

là liệu John Stuart Mill có câu trả lời thuyết phục cho những phản đối về thuyết vị lợi này không?

to these objections to utilitarianism.

John Stuart Mill

sinh năm 1806, cha ông là James Mill

his father James Mill

là học trò của Bentham. Và James Mills quyết tâm cho con trai mình

and James Mills set about giving his son

John Stuart Mill có được một nền giáo dục kiểu mẫu. Ông là một thần đồng

he was a child prodigy

John Stuart Mill biết tiếng Latin, xin lỗi, tiếng Hy Lạp năm lên ba, tiếng Latinh năm lên tám

the knew Latin, sorry, Greek at the age of three,
Latin at eight

và năm lên 10, ông đã viết lịch sử Pháp luật La Mã.

he wrote a history of Roman law.

Ở tuổi 20, ông bị suy nhược thần kinh

he had a nervous breakdown

điều này khiến ông ấy rơi vào tình trạng trầm cảm trong suốt năm năm. Nhưng rồi ở tuổi 25, điều đã giúp ông ấy thoát khỏi tình trạng trầm cảm đó

but at age twenty five what helped lift him
out of this depression

là việc gặp Harriet Taylor, không nghi ngờ bà ấy đã kết hôn với ông ấy, họ sống hạnh phúc mãi mãi về sau

she in no doubt married him, they lived happily ever after

và dưới ảnh hưởng của bà, John Stuart Mill đã cố gắng nhân hóa

influence

the John Stuart Mill try to humanize

thuyết vị lợi. Điều Mill cố gắng làm là muốn xem

what Mill tried to do was to see

liệu tính toán vị lợi có thể được mở rộng và hiệu chỉnh hay không?

enlarged

and modified

để đáp ứng các mối quan tâm về vấn đề nhân đạo

humanitarian concerns

như mối quan tâm về tôn trọng quyền cá nhân. Và cũng để giải quyết sự khác biệt giữa thú vui cao quý và thấp hèn

and also to address the distinction between
higher and lower

pleasures.

Năm 1859 Mill viết một cuốn sách nổi tiếng về tự do

điểm chính trong đó là tầm quan trọng của việc bảo vệ quyền lợi cá nhân và của nhóm thiểu số

rights

vào năm 1861 lúc cuối đời, ông đã viết cuốn sách mà chúng ta đọc trong môn học này

toward the end of his life

he wrote the book we read is part of this course

Thuyết vị lợi. Nó làm rõ rằng tính có lợi là tiêu chuẩn đạo đức duy nhất

It makes it clear

that utility is the only standard of morality

theo quan điểm của ông. Vì vậy ông không thách thức giả thuyết của Bentham, ông đang khẳng định nó.

so he's not challenging

Bentham's premise,

he's affirming it.

ông nói rất rõ ràng rằng, bằng chứng duy nhất, có thể tạo ra bất cứ điều gì đáng mong muốn là điều mà người ta thực sự

it is possible to produce that anything is
desirable is that people actually do

mong muốn nó. Vì vậy, ông vẫn giữ quan điểm rằng những mong muốn thực sự theo kinh nghiệm thực tế của chúng ta là cơ sở duy nhất

so he stays with the idea that our de facto
actual empirical desires are the only

basis

Cho các phán xét đạo đức. Nhưng rồi, ở trang tám

but then

trang tám cũng trong Chương hai, ông lập luận rằng người theo thuyết vị lợi có thể phân biệt

also in chapter two, he argues that it is possible
for a utilitarian to distinguish

thú vui cao quý với thấp kém. Bây giờ, những bạn đã đọc

pleasures.

now, those of you who've read

Sách của Mill rồi hãy cho biết, theo ông, làm thế nào để có thể xác định được sự khác biệt đó?

how

according to him is it possible to draw that
distinction?

Làm thế nào một người theo thuyết vị lợi có thể phân biệt được về bản chất những thú vui cao quý

distinguish qualitatively higher pleasures

Với những thú vui ít cao quý hơn, thấp kém hơn, hoặc không có giá trị?

lesser ones, base ones, unworthy ones?

Nếu bạn đã thử cả hai, một cách tự nhiên, bạn sẽ luôn thích thú vui cao quý hơn

and you'll prefer the higher one naturally
always

Tốt lắm, đúng vậy. Bạn tên gì nhỏ? John. Như John đã chỉ ra

so as John points out

Mill nói đây là bài kiểm tra, bởi vì chúng ta không thể bước ra ngoài

since we can't step outside

những mong muốn thực sự, sở thích thực sự. Điều đó sẽ vi phạm tiền đề của thuyết vị lợi,

that would

violate utilitarian premises,

bài kiểm tra duy nhất xem niềm vui có cao quý hơn

of whether

a pleasure is higher

Hay thấp kém hơn là xem xem, liệu một người đã trải nghiệm cả hai

sẽ thích cái nào hơn. Và ở đây, trong chương hai, chúng ta thấy một đoạn

And here,

in chapter two

we see the passage

mà Mill đưa ra quan điểm John vừa mô tả “trong hai niềm vui, nếu có một niềm vui nào mà hầu như tất cả những người trải nghiệm

of two pleasures, if there be one to which all
are almost all who have experience

cả hai đều đưa ra một sự ưu tiên quyết định hơn, không xét đến bất kỳ trách nhiệm đạo đức nào để phải thích nó hơn, hay nói cách khác, không phải là tiêu chuẩn bên ngoài,

irrespective of any feeling of moral obligation to
prefer it, in other words no outside, no independent

tiêu chuẩn không độc lập, thì đó là niềm vui được mong đợi hơn.

then that is the more desirable pleasure.

Các bạn nghĩ gì về lập luận này. Liệu nó có ổn không?

does that

does it succeeded?

Bao nhiêu người nghĩ rằng nó ổn? Trong cuộc tranh cãi thuyết vị lợi để phân biệt giữa thú vui cao quý và thấp kém hơn?

of arguing within utilitarian terms for a
distinction between higher and lower pleasures.

bao nhiêu người nghĩ rằng nó không ổn?

think it doesn't succeed?

Tôi muốn nghe lý do của các bạn. Nhưng trước khi chúng ta đưa ra lý do

but before

we give the reasons

hãy làm một thí nghiệm về tuyên bố của Mills.

of Mills'

claim.

Để thực hiện thí nghiệm này, chúng ta sẽ xem xét ba

we're going to look that three

trích đoạn ngắn của các loại hình giải trí phổ biến

of popular entertainment

đầu tiên là độc thoại Hamlet, sau đó sẽ là hai trải nghiệm khác

it'll be followed by two other

hãy xem các bạn nghĩ gì.

see what you think.

Loài người phải chăng là một tuyệt phẩm của đáng toàn năng. Lý trí cao quý biết bao

how noble in reason

Tài năng vô song và dáng vẻ đáng ngưỡng mộ đến nhường nào,

in form and moving, how express and admirable

thật giống một một thiên thần. Hiểu thấu tâm can người khác như thiên thần. Ôi phong vẻ của thế gian, mẫu mực của muôn loài.

the beauty of the world

the paragon of animals

Và tôi boăn khoăn, người chỉ là kết tinh của cát bụi thôi ư?

what is this quintessence of dust?

Người không cố làm tôi vui.

Hãy tưởng tượng một thế giới nơi nỗi sợ hãi lớn nhất của bạn trở thành hiện thực. Tong mỗi chương trình, sáu người chơi từ khắp đất nước chiến đấu với nhau trong ba

each show, six contestants from around the country battle
each other in three

trò chơi nguy hiểm cực độ. Những trò chơi nguy hiểm này được thiết kế để thử thách người chơi cả về thể chất và tinh thần

sáu người chơi, ba trò chơi nguy hiểm, một người chiến thắng. “Fear Factor”.

Fear factor.

Gia đình Simpsons. Vâng, xin chào diddly-o peddle to the metal o-philes! Flanders - từ khi nào anh bắt đầu thích những thứ hay ho vậy?

Ôi, tôi chả quan tâm đến tốc độ, nhưng tôi lại thích bánh răng an toàn, nón bảo hiểm, thanh lăn, cờ cảnh báo. Em thích không khí trong lành.

helmets, roll bars, caution flags. I like the fresh
air

và nhìn ngắm những kẻ khốn khó trong nội đồng.

Dang Cletus, sao anh lại đỗ xe bên cạnh bố mẹ em?

Nào em yêu, giờ đó cũng là bố mẹ anh mà.

Tôi thậm chí còn chưa hỏi bạn thích cái nào nhất? Gia đình Simson? Có bao nhiêu người thích Simpson nhất?

the Simpsons? How many like the Simpson's most?

Có bao nhiêu người thích Shakespeare?

Còn “Fear Factor” thì sao? Có bao nhiêu bạn thích “Fear Factor”?

how many preferred fear factor?

Thật sao?

Đa số mọi người thích Simpsons hơn

like the Simpsons

better

hơn là Shakespeare. Được rồi, bây giờ chúng ta hãy thực hiện một phần khác của cuộc bình chọn, đó là

part of the poll

Đâu là trải nghiệm hay niềm vui cao nhất? Có bao nhiêu người nóiwhich is the

highest

experience or pleasure?

how many say

Shakespeare?

Bao nhiêu bạn nói “Fear Factor”?

fear factor?

không, bạn nghiêm túc đấy chứ? Thật sao?

really?

được rồi, bạn cứ phát biểu. Tôi thấy đó là trải nghiệm có tính giải trí nhất. Tôi biết, nhưng bạn nghĩ đâu là trải nghiệm giá trị nhất, cao quý nhất, tôi biết bạn thấy nó

I found that one

the most entertaining

I know but which do you think was the worthiest,
the noblest experience, I know you find it

giải trí nhất. Nếu thứ gì đó tốt chỉ vì nó giải trí, thì sẽ có vấn đề gì nếu bạn có một số

if something is good just because it is pleasurable
what is the matter if you have some kind of

quan điểm trừu tượng về việc liệu nó có tốt theo cảm nhận của người khác hay không.

idea of whether it is good by someone else's
sense or not.

Được rồi, vậy bạn không quan tâm đến quan điểm của những người theo thuyết vị lợi, niềm vui của ai được phán xét? Tại sao chúng ta nên phán xét?

whose to judge

and why should we judge

ngoài việc chỉ ghi nhận và tổng hợp các sở thích thực tế. Thật công bằng! Bạn tên gì?

what's your name?

Nate? Được rồi, thật công bằng. Được rồi, vậy có bao nhiêu người nghĩ rằng Simpson thực sự

Alright so

how many think that the Simpson's is actually

Không phải là thích mà thực sự là trải nghiệm cao quý

cao hơn cả Shakespeare. Được rồi, hãy xem bình chọn cho Shakespeare. Một lần nữa, có bao nhiêu bạn nghĩ rằng Shakespeare cao quý hơn?

Alright let's see the vote for Shakespeare again

how many think Shakespeare is higher?

Được rồi. Tại sao? Lý tưởng là tôi muốn nghe một ai đó. Ai đó không

why is it

ideally I'd like to hear from someone is there
someone

nghĩ Shakespeare là cao quý nhất nhưng lại thích xem Simsons hơn

but who preferred

watching

the Simpsons

Vâng, tôi đoán là mình chỉ cần ngồi và xem Simpsons, nó thú vị bởi những pha pha trò, chúng khiến ta cười, nhưng

Đã có người bảo chúng ta rằng Shakespeare là một tác giả vĩ đại, chúng ta đã được dạy cách để đọc tác phẩm của ông, cách hiểu ông, chúng ta đã được dạy cách

understand him, we had to be taught how to

học Rembrandt, cách phân tích một bức tranh. Tốt lắm, tên bạn là gì? Aneesha.

well how do, what's your name? Aneesha.

Aneesha, khi bạn nói ai đó nói với bạn rằng Shakespeare tốt hơn

told you that Shakespeare's better

bạn có chấp nhận nó với niềm tin mù quáng không, bạn đã bình chọn cho Shakespeare cao quý hơn chỉ vì văn hóa

nói với bạn điều đó, hay các giáo viên của chúng ta nói với bạn điều đó, hay chính bạn thực sự đồng ý với mình

actually agree with that yourself

Thưa thầy, với Shakespeare thì không, nhưng trước đó khi thầy lấy ví dụ về Rembrandt

an example of Rembrandt

Em cảm thấy mình thích đọc truyện tranh hơn là bài phân tích về Rembrandt, bởi vì ai đó đã nói với tôi rằng nó rất hay, thầy biết đấy ạ. Được rồi, có vẻ như một kiểu

Rembrandt because someone told me it was
great, you know. Right so of some this seems

là, bạn đang đề xuất một loại quy ước và áp lực văn hóa. Chúng ta được chỉ bảo

cultural convention and pressure. We're told

những cuốn sách nào, những tác phẩm nghệ thuật nào là tuyệt vời. Một ý kiến khác nào?

mặc dù tôi thích xem Simpsons hơn, nhưng trong thời điểm cụ thể này, khi đang học về Công lý, nếu tôi phải dành phần đời còn lại của mình để xem

if I were to spend the rest of my life
considering

ba video clip khác nhau đã được trình chiếu. Tôi sẽ không muốn dành

video clips shown

I would not want to spend

ba video clip khác nhau đã được trình chiếu. Tôi sẽ không muốn dành

the latter two clips.

I think I would derive more pleasure

từ việc mở rộng tâm trí của mình để thưởng thức những thú vui sâu sắc hơn, những suy nghĩ sâu sắc hơn.

branch out in my own mind

sort of

considering more deep pleasures, more
deep thoughts.

và cho tôi biết tên của bạn? Joe. Joe, vậy là nếu bạn phải dành phần đời còn lại của mình cho

Joe.

Joe, so if you had to spend the rest of your life
on

trong một trang trại ở Kansas chỉ có Shakespeare hoặc các tập phim Simpsons đã được chọn lọc

with only Shakespeare

or the collected episodes of the Simpsons

bạn sẽ thích Shakespeare hơn? Bạn kết luận được gì từ đó?

Shakespeare

what do you conclude from that

về bài kiểm tra của John Stuart Mill. Nhưng là bài kiểm tra về niềm vui cao quý hơn

but the test of a higher pleasure

là liệu rằng những người đã trải nghiệm cả hai có thích nó hơn không.

people who have experienced

both prefer it.

tôi có thể trích dẫn một ví dụ ngắn gọn khác được không? trong sinh học, trong sinh học tế bào thần kinh, năm ngoái chúng tôi đã được kể về một con chuột được thí nghiệm

in biology

in neuro biology last year we were told of a rat who was
tested

một bộ phận trung tâm đặc biệt trong não, nơi con chuột có thể kích thích não bộ của nó và tự gây cho nó niềm vui mãnh liệt một cách liên tục

where the rat was able to stimulate its
brain and cause itself intense pleasure repeatedly

con chuột không ăn, không uống cho đến khi nó chết. Như vậy, rõ ràng con chuột đã trải qua niềm vui mãnh liệt

so the rat was clearly experiencing intense
pleasure

Vậy thì, bây giờ nếu giáo sư hỏi tôi rằng liệu tôi muốn trải nghiệm niềm vui mãnh liệt hay sống cả đời với niềm vui cao quý, thì tôi sẽ coi niềm vui mãnh liệt là niềm vui thấp kém, đúng không ạ?

or have

a full lifetime of higher pleasure, I would consider
intense pleasure to be lower pleasure, right

bây giờ hãy tận hưởng niềm vui mãnh liệt, vâng chắc chắn tôi sẽ làm vậy

yes I would

nhưng trong suốt cuộc đời, tôi nghĩ … tôi nghĩ rằng số đông ở đây sẽ đồng ý với tôi rằng họ thà làm một con người với niềm vui cao quý hơn là con chuột đó

I would think

almost a complete majority here would agree

that they would rather be a human
with higher pleasure that rat

với niềm vui mãnh liệt trong một khoảng thời gian nhất thời. Vậy thì, bây giờ, để trả lời câu hỏi của giáo sư, đúng vậy, tôi nghĩ

for a momentary period of time

so now

in answer to your question, right, I think

điều này chứng minh, hay tôi sẽ không nói là chứng minh. Tôi nghĩ rằng, kết luận

I think the conclusion

đó là lý thuyết của Mill khi phần lớn mọi người được hỏi họ muốn làm gì hơn,

what they would rather do,

họ sẽ trả lời rằng họ thà tham gia vào một thú vui cao quý. Vậy là, bạn nghĩ điều này ủng hộ Mills, rằng ở đây Mills có một số điều có lý?

that they would rather

engage in a higher pleasure. So you think that this
supports Mills, that Mills was on to something here

Tôi nghĩ vậy. Được rồi, có ai không đồng ý với Joe khi nghĩ rằng thí nghiệm của chúng ta

all right is there anyone

who disagrees with Joe who thinks that
our experiment

bác bỏ thí nghiệm của Mills, cho thấy rằng đây không phải là một cách thỏa đáng,

Mills'

test

shows that that's not an adequate way

rằng bạn không thể phân biệt những niềm vui cao quý trong khuôn khổ thuyết vị lợi.

framework.

Nếu bất cứ điều gì là tốt thì thực sự đó chỉ là bất cứ thứ gì mà mọi người thích nó hơn. Nó thực sự tương đối và sẽ không có một định nghĩa khách quan nào cả

no objective definition then

sẽ có một số xã hội nơi mọi người thích Simpsons hơn, bất kỳ ai cũng có thể đề cao Simpsons, nhưng tôi nghĩ cần phải có giáo dục thì người ta mới đề cao Shakespeare

more

anyone can appreciate the Simpsons, but I think
it does take education to appreciate Shakespeare

Được rồi, bạn đang nói rằng cần phải có giáo dục mới đề cao những điều cao quý và chân chính

true thing

Quan điểm của Mill là những niềm vui cao quý đòi hỏi

that the higher pleasures do require

sự dạy dỗ, khả năng thường thức và cả giáo dục. Ông không bàn cãi điều đó nhưng

he doesn't dispute that

but

một khi đã được tu dưỡng và giáo dục

and educated

Con người ta sẽ nhìn thấy không chỉ thấy sự khác biệt giữa những niềm vui thấp kém hay cao quý mà còn thực sự

not only see the difference between higher
lower

pleasures

but will it actually

Sẽ thích cái cao quý hơn cái thấp kém. Các bạn sẽ tìm thấy trích đoạn nổi tiếng này của John Stuart Mill

the higher

to the lower.

you find this famous passage from John Stuart
Mill-

“chẳng thà làm một người bất mãn còn hơn làm một con heo thỏa mãn”.

to be a human being dissatisfied

then a pig satisfied.

chẳng thà làm một Socrate bất mãn còn hơn làm một thằng ngốc thỏa mãn. Và nếu kẻ ngốc

and if the fool

hay con lợn có ý kiến khác, thì đó là vì chúng chỉ mới

are of a different opinion

it is because they only know

Biết mỗi một góc của vấn đề”. Như vậy, ở đây các bạn có một nỗ lực để phân biệt

so here you have

an attempt

to distinguish

Niềm vui cao quý với niềm vui thấp kém. Vậy nên, đi đến một bảo tàng nghệ thuật hay nằm ườn ở nhà, uống bia và dán mắt vào tivi

pleasures

so going to an art museum or being a couch
potato, swilling beer watching television

at home

Mill đồng ý rằng, đôi khi chúng ta có thể không chống cự được với sự cám dỗ

to the temptation

để làm điều sau, làm một “củ khoai tây lười biếng trên ghế bành”,

to be couch potatoes,

Nhưng, ngay cả khi chúng ta làm điều đó vì lười biếng và uể oải, chúng ta vẫn biết

out of indolence

and sloth,

we know

rằng niềm vui mà chúng ta có được khi chăm chú ngắm nhìn Rembrandts ở bảo tàng thực sự vẫn cao quý hơn,

gazing at Rembrandts

in the museum

is actually higher,

bởi vì chúng ta đã trải nghiệm cả hai. Và áp lực lớn hơn

And is a higher pressure

nhìn chằm chằm vào Rembrandts, vì đòi hỏi những khả năng cao hơn của con người chúng ta.

because of engages our higher human faculties

Vậy còn nỗ lực của Mill để đáp lại sự phản đối về quyền cá nhân thì sao?

to reply to the objection about individual rights?

Theo một cách nào đó, ông sử dụng cùng một cách lập luận

kind of argument

và điều này xuất hiện ở Chương năm, ông nói “trong khi tôi tranh luận quyền đòi hỏi chính đáng của bất kỳ lý thuyết nào thiết lập một chuẩn mực tưởng tượng

he says while I dispute the pretensions of any
theory which sets up an imaginary standard

của công lý không dựa trên tính có ích,…”

not grounded on utility,

nhưng ông vẫn xem xét công lý dựa trên tính có ích là thứ mà ông gọi là phần chính yếu

he considers

justice

grounded on utility to be what he calls the
chief part

và không thể so sánh được, là phần thiêng liêng và ràng buộc nhất của mọi loại đạo đức.

of all morality.

vì vậy công lý là cao hơn. Quyền cá nhân là được ưu tiên

individual rights are privileged

nhưng không phải vì những lý do đi chệch khỏi những giả định của thuyết vị lợi.

reasons that depart from utilitarian assumptions.

“Công lý là một cái tên cho những yêu cầu đạo đức nhất định, được đánh giá một cách chung chung

for certain moral requirements

which, regarded collectively

Là đứng cao hơn trong thang đo tính có ích cho xã hội, và do đó

and are therefore

càng có nghĩa vụ tối quan trọng hơn bất kỳ nghĩa vụ nào khác”

paramount obligation

than any others

vì vậy công lý là thiêng liêng, nó được ưu tiên, được đặc ân, nó không phải là thứ dễ dàng đánh đổi

Với những thứ thấp kém hơn. Nhưng lý do sau cùng mà Mills tuyên bố là

but the reason

is ultimately

Mills Claims

một người theo thuyết vị lợi lập luận, khi bạn cân nhắc lợi ích lâu dài

once you consider

the long run interests

của nhân loại, của tất cả chúng ta, với tư cách là giống loài tiến bộ

of all of us,

as progressive

beings.

Nếu chúng ta thực thi công lý và nếu chúng ta tôn trọng các quyền của toàn thể xã hội

society as a whole

sẽ tốt đẹp hơn về lâu dài. Điều đó có thuyết phục không?

Well is that convincing?

Hay là Mill thực sự, đã không thừa nhận nó, bước ra ngoài

is Mill actually, without admitting it, stepping
outside

cân nhắc những quan tâm của thuyết vị lợi trong tranh luận về những niềm vui

in arguing

for qualitatively higher

cao quý hơn và cho những quyền cá nhân thiêng liêng hay

and for sacred

or specially important

đặc biệt quan trọng? Chúng ta vẫn chưa trả lời đầy đủ câu hỏi đó, vì để trả lời nó một cách đầy đủ

we haven't fully answered that question

because to answer that question

trong trường hợp của quyền và công lý, yêu cầu chúng ta phải khám phá

will require that we explore

những cách khác, những cách không theo tính toán của thuyết vị lợi, tính đến những cơ sở

non utilitarian ways

of accounting for the basis

hay quyền. Rồi sau đó hỏi xem liệu họ có thành công không?

and then asking

whether they succeed

Như đối với Jeremy Bentham, người khởi xướng thuyết vị lợi

who launched

utilitarianism

như một học thuyết trong triết học đạo đức và pháp luật. Bentham qua đời năm 1832 ở tuổi 85

in moral and legal philosophy

Bentham died in 1832 at the
age of eighty five

nhưng ngày nay nếu bạn đến London, bạn có thể thăm ông ấy theo đúng nghĩa đen. Ông để lại di chúc của mình

literally.

he provided in his will

theo đó, cơ thể của ông được bảo quản, được ướp và trưng bày trong trường đại học London

embalmed and displayed

in the university of London

nơi ông vẫn còn ngự trong một chiếc lồng kính với một chiếc đầu bằng sáp

with a wax head

ăn vận đúng bộ quần áo đời thực của mình. Bạn có thể thấy rằng, trước khi chết, bản thân Bentham đã đặt một câu hỏi nhất quán với triết lý của mình,

you see before he died,

Bentham addressed himself to a question consistent
with his philosophy,

ông nói, lợi ích nào mà một người chết có để lại cho người sống, đó là cách hiến xác

could a dead man be to the living

one use, he said, would be to make one's corpse
available

cho nghiên cứu giải phẫu học. Tuy nhiên, trong trường hợp của những nhà triết học vĩ đại,

in the case of great philosophers, however,

tốt hơn hết là duy trì sự hiện diện về mặt thể xác của một người để truyền cảm hứng cho các thế hệ những nhà tư tưởng trong tương lai.

to preserve one's physical presence in order
to inspire future generations of thinkers.

Bạn muốn xem Bentham được nhồi bên trong như thế nào không? Đây, ông ấy trông như thế này

Here's what he looks like

Ông ấy đây. Bây giờ, nếu bạn nhìn gàn một chút

now, if you look closely

bạn sẽ nhận thấy rằng, thực tế việc ướp xác ông ấy không thành công lắm. Nên họ đã thay thế một cái đầu bằng sáp

that

the embalming up his actual had was not a
success so they substituted a waxed head

và để cho thật, thì ở phía dưới, bạn có thể nhìn thấy cái đầu thực của ông ấy

you can actually see his actual had

trên một đĩa kim loại. Bạn thấy không? Ở đây này.

you see it?

right there

Vậy thì, khía cạnh đạo đức của câu chuyện là gì? Khía cạnh đạo đức của câu chuyện

the moral of the story

Nhân tiện đây họ cũng mang ông ra ngoài trong các cuộc họp hội đồng trường tại trường đại học London và biên bản họp vẫn ghi nhận ông có mặt nhưng không biểu quyết.

and the minutes record him as present but
not voting.

đây là một triết gia khi sống và cả lúc chết vẫn toàn tâm toàn ý

in life and in death

Với những nguyên tắc triết lý của mình. Lần tới chúng ta sẽ tiếp tục với các quyền.

to the principles

of his philosophy. we'll continue with rights next time.

Đừng bỏ lỡ cơ hội giao lưu trực tuyến với những người cùng xem “Công Lý” khác

tham gia trò chuyện, làm một bài kiểm tra phổ thông,

xem các bài giảng mà bạn đã bỏ lỡ, v.v. Truy cập www.justiceharvard.org.

Đó là điều đúng nên làm.

Chương trình được tài trợ bởi

Tài trợ phụ bởi