< Return to Video

Məhdud və diffuz emfizema | NCLEX-RN | Khan Academy

  • 0:02 - 0:05
    Beləliklə, emfizemaya aid
    etdiyimiz iki kateqoriya,
  • 0:05 - 0:07
    asinar (məhdud) və
    panasinar (diffuz) emfizemadır.
  • 0:07 - 0:09
    Bu adlar coğrafiya ilə bağlıdır.
  • 0:10 - 0:12
    Bu bilirsiniz nəyə bənzəyir?
  • 0:12 - 0:15
    Deyək ki, şəhəri sel basır,
    bu halda su yalnız mərkəzi küçələrlə
  • 0:15 - 0:16
    gedəcək yoxsa, bütün
    şəhəri əhatə edəcək?
  • 0:16 - 0:19
    Yəni qısaca bu iki kateqoriya
    "Emfizema haradadır?" sualını verir.
  • 0:19 - 0:21
    Latın dilinə nəzər salsaq,
  • 0:21 - 0:22
    "pan" hər yer, "sentri" isə mərkəz
  • 0:22 - 0:24
    mənasına gəlir.
  • 0:25 - 0:27
    Bəs "asinar" nə deməkdir?
  • 0:27 - 0:29
    Elə bu da coğrafi termindir və
  • 0:29 - 0:31
    "acinus" kimi yazılır.
  • 0:32 - 0:34
    Harada olduğumuzu müəyyən
    etmək üçün ağciyərləri çəkək.
  • 0:34 - 0:38
    Bu traxeyadır. Ondan sonra
    iki böyük bronx gəlir.
  • 0:38 - 0:41
    Ağciyər payının biri burda,
    digəri isə burdadır.
  • 0:41 - 0:44
    Bronxlar ağacın gövdəsinə
    bənzəyir. O, şaxələndikcə
  • 0:44 - 0:46
    ondan "bronxiol" adlanan
    kiçik budaqlar
  • 0:46 - 0:49
    əmələ gəlir. Biz də elə
  • 0:49 - 0:51
    buradayıq.
  • 0:51 - 0:55
    Bronxiollardan sonra
    çəkdiyim bütün şaxələr
  • 0:55 - 0:57
    yerdə qalan hava
    yollarını təsvir edir.
  • 0:57 - 1:00
    Burada alveol dəstəsi var.
  • 1:02 - 1:05
    Deməli, ağciyərdəki asinusların
    saysız-hesabsız şaxələri var.
  • 1:05 - 1:08
    Tək halda onların biri buna bənzəyir.
  • 1:08 - 1:12
    Beləliklə, bu bizə məhdud və
    diffuz emfizemanı
  • 1:12 - 1:15
    qarşılaşdırmağa kömək
    edir, elə deyilmi?
  • 1:15 - 1:17
    Sağlam asinus belə olur.
    Həm hava yolları boyunca,
  • 1:17 - 1:20
    həm də alveolların içində
  • 1:20 - 1:22
    yerləşən sıx burulmuş
    strukturlara diqqət edin.
  • 1:23 - 1:25
    Sıx burulmuş, elastik
  • 1:25 - 1:28
    struktur elastin zülalıdır.
  • 1:28 - 1:31
    Elastini zülal inhibitoru
    elastaza parçalayır.
  • 1:31 - 1:34
    Bu toxumanın yenilənməsi və
  • 1:34 - 1:36
    qoca toxumanın yeyilməsi
  • 1:36 - 1:38
    baxımından xeyirlidir.
  • 1:38 - 1:42
    Bütün bu sistem qaraciyərdə
  • 1:42 - 1:44
    sintez olunan alfa 1-antitripsin
    maddəsi tərəfindən idarə olunur.
  • 1:44 - 1:47
    Onun funksiyası elastazanın
    miqdarını tənzimləməkdir.
  • 1:47 - 1:51
    Elastazanı inhibirləşdirməklə o,
    elastini də inhibirləşdirir.
  • 1:51 - 1:55
    Antitripsin isə daha çox elastinin
    sintez olunmasına kömək edir.
  • 1:56 - 1:59
    Məhdud və ya diffuz
    emfizemaya malik olmağınızdan
  • 1:59 - 2:02
    asılı olmayaraq, elastinin
  • 2:02 - 2:03
    parçalanması artıq miqdarda
    elastazanın sintez olunması
  • 2:03 - 2:06
    patofiziologiyası ilə bağlıdır.
  • 2:06 - 2:08
    Elastin nə üçün parçalanır?
  • 2:09 - 2:11
    Gəlin ilk öncə məhdud
    emfizemanı araşdıraq.
  • 2:11 - 2:15
    Bu asinus yuxarıda çəkdiyim
    asinusun oxşarıdır.
  • 2:15 - 2:16
    Lakin indi elastinin miqdarı
    azaldığı üçün
  • 2:16 - 2:18
    burada daha az divar
  • 2:18 - 2:20
    olacaq.
  • 2:20 - 2:23
    Qalan divarlar yastı
    olduğu üçün bu hüceyrə
  • 2:23 - 2:25
    əvvəlki gözəl formasını
    saxlaya bilmir və
  • 2:25 - 2:27
    birinci şəkildəki hüceyrə
    daha böyük görünür.
  • 2:28 - 2:30
    Məhdud emfizema bölgüsü
  • 2:30 - 2:32
    adlandırdığımız bu növ
    üçün onun erkən olduğunu və
  • 2:32 - 2:34
    hər yerə yayılmadığını deyə bilərik.
  • 2:34 - 2:37
    Məhdud emfizema iltihaba
    səbəb olur ki,
  • 2:37 - 2:40
    emfizemanın ilk patofiziologiyası budur.
  • 2:41 - 2:43
    İltihab neytrofilləri özünə
    cəlb edir. Neytrofil
  • 2:43 - 2:45
    orqanizmin istənilən
    yerində iltihaba qarşı
  • 2:45 - 2:46
    mübarizə aparan ağ
    qan hüceyrəsidir.
  • 2:46 - 2:48
    Ağciyərə gələn neytrofil
    buradakı iltihabla mübarizə
  • 2:48 - 2:51
    aparmaq üçün elastaza sintez
    edir. Elə problem də buradan başlayır.
  • 2:52 - 2:55
    İltihab artdığı üçün daha
    çox elastaza sintez olunur.
  • 2:55 - 2:58
    Bu problemə adətən siqaret səbəb olur.
  • 2:59 - 3:01
    Siqarət çəkərkən çıxan
    tüstü bir növ qaza bənzəsə də,
  • 3:01 - 3:03
    əslində o, ağciyərlərə daxil
    olan
  • 3:03 - 3:05
    milyonlarla
  • 3:05 - 3:08
    kiçik hissəciklərdən
  • 3:08 - 3:09
    ibarətdir.
  • 3:09 - 3:11
    Onların hamısı yaddır,
    hamısı qıcıqlandırıcıdır və
  • 3:12 - 3:15
    ağciyərlər bir süzgəc kimi
    fəaliyyət göstərir. Onu da deyək ki,
  • 3:15 - 3:18
    bu tüstü hissəcikləri ağciyərdə
    tələyə düşəcək qədər böyükdür.
  • 3:18 - 3:21
    Böyük olduqları üçün asinusun
    sonuna qədər süzgəcdən keçə
  • 3:21 - 3:22
    bilmirlər. Sonda məhdud
    emfizema bölgüsünə ilişib
  • 3:22 - 3:26
    qalırlar. Yadınıza gəlirsə,
    məhdud emfizemaya
  • 3:26 - 3:27
    ağciyərdə iltihab yaradan
  • 3:27 - 3:29
    siqaret tüstüsü
  • 3:29 - 3:30
    səbəb olurdu.
  • 3:30 - 3:32
    Ağciyərlərə bütöv şəkildə baxsaq,
  • 3:32 - 3:34
    məhdud emfizemanın
    daha çox bronxiollar kimi
  • 3:34 - 3:37
    böyük tənəffüs yollarının
    yanında yerləşdiyini görərik.
  • 3:41 - 3:43
    Növbəti diffuz emfizemadır.
  • 3:44 - 3:47
    Diffuz emfizema hər hansı bir
  • 3:47 - 3:49
    xarici amildən qaynaqlanmır;
  • 3:50 - 3:52
    bu problem orqanizmin
    özündən yaranır.
  • 3:53 - 3:57
    Burada alfa 1-antitripsin
    çatışmazlığı var.
  • 3:57 - 4:00
    Yuxarıda onun elastazanın
    miqdarını tənzimlədiyini,
  • 4:00 - 4:03
    yəni qatılığını bir qədər
    azaltdığını demişdik.
  • 4:04 - 4:06
    Alfa 1-antitripsin çatışmayanda
    elastaza nəzarətsiz qalır və
  • 4:06 - 4:09
    toxumada qarşısına çıxan
  • 4:09 - 4:11
    bütün elastin zülallarını parçalayır.
  • 4:12 - 4:14
    Bu problem ağciyərin
    bütün toxumalarına xas
  • 4:14 - 4:14
    olduğu üçün onu fərqləndirmək
  • 4:14 - 4:17
    elə də asan deyil.
  • 4:18 - 4:20
    Hər yerdə elastik toxuma
    olduğu üçün elastin
  • 4:20 - 4:22
    hər yerdə parçalanır.
  • 4:22 - 4:25
    Alfa 1-tripsin qaraciyərdə
    sintez olunur. Bu xəstəliyin
  • 4:25 - 4:26
    ortaya çıxması bizə DNT-də,
  • 4:26 - 4:28
    yəni onu kodlaşdıran gendə
  • 4:28 - 4:30
    problemin olmasından
  • 4:30 - 4:32
    xəbər
  • 4:32 - 4:33
    verir.
  • 4:33 - 4:36
    Səhv qatlanmış zülal
    qaraciyəri tərk edə bilmir və
  • 4:36 - 4:37
    bu qaraciyər xəstəliyinə səbəb olur.
  • 4:37 - 4:39
    Ağciyərlərə gəldikdə isə burada
  • 4:39 - 4:42
    diffuz emfizema ilə qarşılaşırıq.
Title:
Məhdud və diffuz emfizema | NCLEX-RN | Khan Academy
Description:

Centriacinar and panacinar are different classifications of disease emphysema based on the location of the damaged lung tissue. Learn how inflammation can give rise to centriacinar emphysema, and how a deficiency in alpha-1-antitrypsin can lead to panacinar emphysema. Created by Amy Fan.

Watch the next lesson: https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-respiratory-system-diseases/rn-emphysema/v/emphysema-treatment?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex-rn

Missed the previous lesson? https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-respiratory-system-diseases/rn-emphysema/v/dlco?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex-rn

NCLEX-RN on Khan Academy: A collection of questions from content covered on the NCLEX-RN. These questions are available under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 United States License (available at http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/us/).

About Khan Academy: Khan Academy offers practice exercises, instructional videos, and a personalized learning dashboard that empower learners to study at their own pace in and outside of the classroom. We tackle math, science, computer programming, history, art history, economics, and more. Our math missions guide learners from kindergarten to calculus using state-of-the-art, adaptive technology that identifies strengths and learning gaps. We've also partnered with institutions like NASA, The Museum of Modern Art, The California Academy of Sciences, and MIT to offer specialized content.

For free. For everyone. Forever. #YouCanLearnAnything

Subscribe to Khan Academy’s NCLEX-RN channel: https://www.youtube.com/channel/UCDx5cTeADCvKWgF9x_Qjz3g?sub_confirmation=1
Subscribe to Khan Academy: https://www.youtube.com/subscription_center?add_user=khanacademy
more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
04:43

Azerbaijani subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.