WEBVTT

00:00:02.071 --> 00:00:04.679
Beləliklə, emfizemaya aid
etdiyimiz iki kateqoriya,

00:00:04.679 --> 00:00:07.398
asinar (məhdud) və
panasinar (diffuz) emfizemadır.

00:00:07.398 --> 00:00:09.299
Bu adlar coğrafiya ilə bağlıdır.

00:00:09.510 --> 00:00:11.590
Bu bilirsiniz nəyə bənzəyir?

00:00:11.590 --> 00:00:14.534
Deyək ki, şəhəri sel basır,
bu halda su yalnız mərkəzi küçələrlə

00:00:14.534 --> 00:00:15.762
gedəcək yoxsa, bütün
şəhəri əhatə edəcək?

00:00:16.198 --> 00:00:18.674
Yəni qısaca bu iki kateqoriya
"Emfizema haradadır?" sualını verir.

00:00:19.062 --> 00:00:20.967
Latın dilinə nəzər salsaq,

00:00:20.967 --> 00:00:22.310
"pan" hər yer, "sentri" isə mərkəz

00:00:22.310 --> 00:00:23.906
mənasına gəlir.

00:00:24.598 --> 00:00:26.802
Bəs "asinar" nə deməkdir?

00:00:26.950 --> 00:00:29.158
Elə bu da coğrafi termindir və

00:00:29.158 --> 00:00:31.026
"acinus" kimi yazılır.

00:00:32.071 --> 00:00:34.194
Harada olduğumuzu müəyyən
etmək üçün ağciyərləri çəkək.

00:00:34.310 --> 00:00:37.638
Bu traxeyadır. Ondan sonra
iki böyük bronx gəlir.

00:00:37.638 --> 00:00:40.737
Ağciyər payının biri burda,
digəri isə burdadır.

00:00:40.837 --> 00:00:43.637
Bronxlar ağacın gövdəsinə
bənzəyir. O, şaxələndikcə

00:00:43.637 --> 00:00:45.973
ondan "bronxiol" adlanan
kiçik budaqlar

00:00:45.973 --> 00:00:48.998
əmələ gəlir. Biz də elə

00:00:48.998 --> 00:00:51.382
buradayıq.

00:00:51.382 --> 00:00:54.757
Bronxiollardan sonra
çəkdiyim bütün şaxələr

00:00:54.757 --> 00:00:57.361
yerdə qalan hava
yollarını təsvir edir.

00:00:57.493 --> 00:01:00.305
Burada alveol dəstəsi var.

00:01:02.182 --> 00:01:04.549
Deməli, ağciyərdəki asinusların
saysız-hesabsız şaxələri var.

00:01:04.549 --> 00:01:08.428
Tək halda onların biri buna bənzəyir.

00:01:08.428 --> 00:01:12.085
Beləliklə, bu bizə məhdud və
diffuz emfizemanı

00:01:12.085 --> 00:01:14.910
qarşılaşdırmağa kömək
edir, elə deyilmi?

00:01:15.246 --> 00:01:17.213
Sağlam asinus belə olur.
Həm hava yolları boyunca,

00:01:17.213 --> 00:01:19.597
həm də alveolların içində

00:01:19.597 --> 00:01:22.377
yerləşən sıx burulmuş
strukturlara diqqət edin.

00:01:23.150 --> 00:01:25.293
Sıx burulmuş, elastik

00:01:25.293 --> 00:01:27.593
struktur elastin zülalıdır.

00:01:27.885 --> 00:01:31.085
Elastini zülal inhibitoru
elastaza parçalayır.

00:01:31.085 --> 00:01:34.413
Bu toxumanın yenilənməsi və

00:01:34.413 --> 00:01:36.205
qoca toxumanın yeyilməsi

00:01:36.205 --> 00:01:37.577
baxımından xeyirlidir.

00:01:37.773 --> 00:01:41.821
Bütün bu sistem qaraciyərdə

00:01:41.821 --> 00:01:44.333
sintez olunan alfa 1-antitripsin
maddəsi tərəfindən idarə olunur.

00:01:44.333 --> 00:01:46.633
Onun funksiyası elastazanın
miqdarını tənzimləməkdir.

00:01:47.341 --> 00:01:51.293
Elastazanı inhibirləşdirməklə o,
elastini də inhibirləşdirir.

00:01:51.293 --> 00:01:54.654
Antitripsin isə daha çox elastinin
sintez olunmasına kömək edir.

00:01:55.837 --> 00:01:58.717
Məhdud və ya diffuz
emfizemaya malik olmağınızdan

00:01:58.717 --> 00:02:01.692
asılı olmayaraq, elastinin

00:02:01.692 --> 00:02:03.356
parçalanması artıq miqdarda
elastazanın sintez olunması

00:02:03.356 --> 00:02:05.933
patofiziologiyası ilə bağlıdır.

00:02:05.933 --> 00:02:07.560
Elastin nə üçün parçalanır?

00:02:08.781 --> 00:02:10.953
Gəlin ilk öncə məhdud
emfizemanı araşdıraq.

00:02:11.340 --> 00:02:14.636
Bu asinus yuxarıda çəkdiyim
asinusun oxşarıdır.

00:02:14.636 --> 00:02:15.852
Lakin indi elastinin miqdarı
azaldığı üçün

00:02:15.852 --> 00:02:17.679
burada daha az divar

00:02:17.679 --> 00:02:19.912
olacaq.

00:02:20.028 --> 00:02:22.732
Qalan divarlar yastı
olduğu üçün bu hüceyrə

00:02:22.732 --> 00:02:24.765
əvvəlki gözəl formasını
saxlaya bilmir və

00:02:24.765 --> 00:02:27.064
birinci şəkildəki hüceyrə
daha böyük görünür.

00:02:27.500 --> 00:02:30.364
Məhdud emfizema bölgüsü

00:02:30.364 --> 00:02:32.251
adlandırdığımız bu növ
üçün onun erkən olduğunu və

00:02:32.251 --> 00:02:34.090
hər yerə yayılmadığını deyə bilərik.

00:02:34.476 --> 00:02:36.780
Məhdud emfizema iltihaba
səbəb olur ki,

00:02:36.780 --> 00:02:40.119
emfizemanın ilk patofiziologiyası budur.

00:02:40.527 --> 00:02:42.651
İltihab neytrofilləri özünə
cəlb edir. Neytrofil

00:02:42.651 --> 00:02:44.843
orqanizmin istənilən
yerində iltihaba qarşı

00:02:44.843 --> 00:02:46.103
mübarizə aparan ağ
qan hüceyrəsidir.

00:02:46.203 --> 00:02:47.819
Ağciyərə gələn neytrofil
buradakı iltihabla mübarizə

00:02:47.819 --> 00:02:51.480
aparmaq üçün elastaza sintez
edir. Elə problem də buradan başlayır.

00:02:51.883 --> 00:02:54.664
İltihab artdığı üçün daha
çox elastaza sintez olunur.

00:02:54.683 --> 00:02:58.215
Bu problemə adətən siqaret səbəb olur.

00:02:59.003 --> 00:03:01.035
Siqarət çəkərkən çıxan
tüstü bir növ qaza bənzəsə də,

00:03:01.035 --> 00:03:03.259
əslində o, ağciyərlərə daxil
olan

00:03:03.259 --> 00:03:05.435
milyonlarla

00:03:05.435 --> 00:03:07.803
kiçik hissəciklərdən

00:03:07.803 --> 00:03:09.211
ibarətdir.

00:03:09.211 --> 00:03:11.287
Onların hamısı yaddır,
hamısı qıcıqlandırıcıdır və

00:03:12.028 --> 00:03:14.779
ağciyərlər bir süzgəc kimi
fəaliyyət göstərir. Onu da deyək ki,

00:03:14.779 --> 00:03:17.686
bu tüstü hissəcikləri ağciyərdə
tələyə düşəcək qədər böyükdür.

00:03:18.154 --> 00:03:20.523
Böyük olduqları üçün asinusun
sonuna qədər süzgəcdən keçə

00:03:20.523 --> 00:03:22.330
bilmirlər. Sonda məhdud
emfizema bölgüsünə ilişib

00:03:22.330 --> 00:03:25.818
qalırlar. Yadınıza gəlirsə,
məhdud emfizemaya

00:03:25.818 --> 00:03:27.467
ağciyərdə iltihab yaradan

00:03:27.467 --> 00:03:29.002
siqaret tüstüsü

00:03:29.002 --> 00:03:30.379
səbəb olurdu.

00:03:30.379 --> 00:03:32.330
Ağciyərlərə bütöv şəkildə baxsaq,

00:03:32.330 --> 00:03:34.394
məhdud emfizemanın
daha çox bronxiollar kimi

00:03:34.394 --> 00:03:37.446
böyük tənəffüs yollarının
yanında yerləşdiyini görərik.

00:03:41.070 --> 00:03:43.172
Növbəti diffuz emfizemadır.

00:03:43.882 --> 00:03:47.163
Diffuz emfizema hər hansı bir

00:03:47.163 --> 00:03:49.276
xarici amildən qaynaqlanmır;

00:03:49.754 --> 00:03:52.069
bu problem orqanizmin
özündən yaranır.

00:03:52.729 --> 00:03:56.597
Burada alfa 1-antitripsin
çatışmazlığı var.

00:03:57.050 --> 00:04:00.105
Yuxarıda onun elastazanın
miqdarını tənzimlədiyini,

00:04:00.105 --> 00:04:03.141
yəni qatılığını bir qədər
azaltdığını demişdik.

00:04:03.673 --> 00:04:06.393
Alfa 1-antitripsin çatışmayanda
elastaza nəzarətsiz qalır və

00:04:06.393 --> 00:04:09.248
toxumada qarşısına çıxan

00:04:09.248 --> 00:04:10.868
bütün elastin zülallarını parçalayır.

00:04:11.576 --> 00:04:13.505
Bu problem ağciyərin
bütün toxumalarına xas

00:04:13.505 --> 00:04:14.140
olduğu üçün onu fərqləndirmək

00:04:14.140 --> 00:04:17.365
elə də asan deyil.

00:04:17.769 --> 00:04:20.185
Hər yerdə elastik toxuma
olduğu üçün elastin

00:04:20.185 --> 00:04:21.861
hər yerdə parçalanır.

00:04:22.313 --> 00:04:24.873
Alfa 1-tripsin qaraciyərdə
sintez olunur. Bu xəstəliyin

00:04:24.873 --> 00:04:26.378
ortaya çıxması bizə DNT-də,

00:04:26.378 --> 00:04:28.425
yəni onu kodlaşdıran gendə

00:04:28.425 --> 00:04:30.024
problemin olmasından

00:04:30.024 --> 00:04:31.656
xəbər

00:04:31.656 --> 00:04:32.788
verir.

00:04:32.792 --> 00:04:35.978
Səhv qatlanmış zülal
qaraciyəri tərk edə bilmir və

00:04:35.978 --> 00:04:37.243
bu qaraciyər xəstəliyinə səbəb olur.

00:04:37.496 --> 00:04:39.224
Ağciyərlərə gəldikdə isə burada

00:04:39.224 --> 00:04:41.880
diffuz emfizema ilə qarşılaşırıq.