Məhdud və diffuz emfizema | NCLEX-RN | Khan Academy

Centriacinar and panacinar are different classifications of disease emphysema based on the location of the damaged lung tissue. Learn how inflammation can give rise to centriacinar emphysema, and how a deficiency in alpha-1-antitrypsin can lead to panacinar emphysema. Created by Amy Fan.

Watch the next lesson: https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-respiratory-system-diseases/rn-emphysema/v/emphysema-treatment?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex-rn

Missed the previous lesson? https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-respiratory-system-diseases/rn-emphysema/v/dlco?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex-rn

NCLEX-RN on Khan Academy: A collection of questions from content covered on the NCLEX-RN. These questions are available under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 United States License (available at http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/us/).

About Khan Academy: Khan Academy offers practice exercises, instructional videos, and a personalized learning dashboard that empower learners to study at their own pace in and outside of the classroom. We tackle math, science, computer programming, history, art history, economics, and more. Our math missions guide learners from kindergarten to calculus using state-of-the-art, adaptive technology that identifies strengths and learning gaps. We've also partnered with institutions like NASA, The Museum of Modern Art, The California Academy of Sciences, and MIT to offer specialized content.

For free. For everyone. Forever. #YouCanLearnAnything

Subscribe to Khan Academy’s NCLEX-RN channel: https://www.youtube.com/channel/UCDx5cTeADCvKWgF9x_Qjz3g?sub_confirmation=1
Subscribe to Khan Academy: https://www.youtube.com/subscription_center?add_user=khanacademy

Beləliklə, emfizemaya aid
etdiyimiz iki kateqoriya,

asinar (məhdud) və
panasinar (diffuz) emfizemadır.

Bu adlar coğrafiya ilə bağlıdır.

Bu bilirsiniz nəyə bənzəyir?

Deyək ki, şəhəri sel basır,
bu halda su yalnız mərkəzi küçələrlə

gedəcək yoxsa, bütün
şəhəri əhatə edəcək?

Yəni qısaca bu iki kateqoriya
"Emfizema haradadır?" sualını verir.

Latın dilinə nəzər salsaq,

"pan" hər yer, "sentri" isə mərkəz

mənasına gəlir.

Bəs "asinar" nə deməkdir?

Elə bu da coğrafi termindir və

"acinus" kimi yazılır.

Harada olduğumuzu müəyyən
etmək üçün ağciyərləri çəkək.

Bu traxeyadır. Ondan sonra
iki böyük bronx gəlir.

Ağciyər payının biri burda,
digəri isə burdadır.

Bronxlar ağacın gövdəsinə
bənzəyir. O, şaxələndikcə

ondan "bronxiol" adlanan
kiçik budaqlar

əmələ gəlir. Biz də elə

buradayıq.

Bronxiollardan sonra
çəkdiyim bütün şaxələr

yerdə qalan hava
yollarını təsvir edir.

Burada alveol dəstəsi var.

Deməli, ağciyərdəki asinusların
saysız-hesabsız şaxələri var.

Tək halda onların biri buna bənzəyir.

Beləliklə, bu bizə məhdud və
diffuz emfizemanı

qarşılaşdırmağa kömək
edir, elə deyilmi?

Sağlam asinus belə olur.
Həm hava yolları boyunca,

həm də alveolların içində

yerləşən sıx burulmuş
strukturlara diqqət edin.

Sıx burulmuş, elastik

struktur elastin zülalıdır.

Elastini zülal inhibitoru
elastaza parçalayır.

Bu toxumanın yenilənməsi və

qoca toxumanın yeyilməsi

baxımından xeyirlidir.

Bütün bu sistem qaraciyərdə

sintez olunan alfa 1-antitripsin
maddəsi tərəfindən idarə olunur.

Onun funksiyası elastazanın
miqdarını tənzimləməkdir.

Elastazanı inhibirləşdirməklə o,
elastini də inhibirləşdirir.

Antitripsin isə daha çox elastinin
sintez olunmasına kömək edir.

Məhdud və ya diffuz
emfizemaya malik olmağınızdan

asılı olmayaraq, elastinin

parçalanması artıq miqdarda
elastazanın sintez olunması

patofiziologiyası ilə bağlıdır.

Elastin nə üçün parçalanır?

Gəlin ilk öncə məhdud
emfizemanı araşdıraq.

Bu asinus yuxarıda çəkdiyim
asinusun oxşarıdır.

Lakin indi elastinin miqdarı
azaldığı üçün

burada daha az divar

olacaq.

Qalan divarlar yastı
olduğu üçün bu hüceyrə

əvvəlki gözəl formasını
saxlaya bilmir və

birinci şəkildəki hüceyrə
daha böyük görünür.

Məhdud emfizema bölgüsü

adlandırdığımız bu növ
üçün onun erkən olduğunu və

hər yerə yayılmadığını deyə bilərik.

Məhdud emfizema iltihaba
səbəb olur ki,

emfizemanın ilk patofiziologiyası budur.

İltihab neytrofilləri özünə
cəlb edir. Neytrofil

orqanizmin istənilən
yerində iltihaba qarşı

mübarizə aparan ağ
qan hüceyrəsidir.

Ağciyərə gələn neytrofil
buradakı iltihabla mübarizə

aparmaq üçün elastaza sintez
edir. Elə problem də buradan başlayır.

İltihab artdığı üçün daha
çox elastaza sintez olunur.

Bu problemə adətən siqaret səbəb olur.

Siqarət çəkərkən çıxan
tüstü bir növ qaza bənzəsə də,

əslində o, ağciyərlərə daxil
olan

milyonlarla

kiçik hissəciklərdən

ibarətdir.

Onların hamısı yaddır,
hamısı qıcıqlandırıcıdır və

ağciyərlər bir süzgəc kimi
fəaliyyət göstərir. Onu da deyək ki,

bu tüstü hissəcikləri ağciyərdə
tələyə düşəcək qədər böyükdür.

Böyük olduqları üçün asinusun
sonuna qədər süzgəcdən keçə

bilmirlər. Sonda məhdud
emfizema bölgüsünə ilişib

qalırlar. Yadınıza gəlirsə,
məhdud emfizemaya

ağciyərdə iltihab yaradan

siqaret tüstüsü

səbəb olurdu.

Ağciyərlərə bütöv şəkildə baxsaq,

məhdud emfizemanın
daha çox bronxiollar kimi

böyük tənəffüs yollarının
yanında yerləşdiyini görərik.

Növbəti diffuz emfizemadır.

Diffuz emfizema hər hansı bir

xarici amildən qaynaqlanmır;

bu problem orqanizmin
özündən yaranır.

Burada alfa 1-antitripsin
çatışmazlığı var.

Yuxarıda onun elastazanın
miqdarını tənzimlədiyini,

yəni qatılığını bir qədər
azaltdığını demişdik.

Alfa 1-antitripsin çatışmayanda
elastaza nəzarətsiz qalır və

toxumada qarşısına çıxan

bütün elastin zülallarını parçalayır.

Bu problem ağciyərin
bütün toxumalarına xas

olduğu üçün onu fərqləndirmək

elə də asan deyil.

Hər yerdə elastik toxuma
olduğu üçün elastin

hər yerdə parçalanır.

Alfa 1-tripsin qaraciyərdə
sintez olunur. Bu xəstəliyin

ortaya çıxması bizə DNT-də,

yəni onu kodlaşdıran gendə

problemin olmasından

xəbər

verir.

Səhv qatlanmış zülal
qaraciyəri tərk edə bilmir və

bu qaraciyər xəstəliyinə səbəb olur.

Ağciyərlərə gəldikdə isə burada

diffuz emfizema ilə qarşılaşırıq.