Мы злучыліся, а што далей?

Шэрыл Сэндберх прызнаецца, што ёй было вельмі боязна выйсці на сцэну ТЭДа ў 2010-м, асабліва таму, што яна збіралася размаўляць (упершыню) пра тое, як самотна адчувае сабе жанчына ў вышэйшых шэрагах праўлення бізнэсам, бо жанчын у гэтых шэрагах няшмат. Шэрыл размаўляе з Пэт Мітчэл, што падахвоціла Шэрыл на прамову ў 2010-м, якую прагледзелі мільёны разоў і дзякуючы якой Шэрыл, кіраўнік штодзённых аперацый кампаніі Facebook, вельмі паспяхова надрукавала кнігу "Злучэнне". Яна распавядае пра рэакцыю на яе ідэю, і разважае пра тое, чаму жанчынам цяжка дамагчыся поспеху.

Пэт Мітчэл: Твой першы зварот на сцэну Тэда.

Шэрыл Сандберх: Так, першы.
Прыемна ўсіх бачыць.

Заўсёды так прыемна глядзець са сцэны
і бачыць столькі жанчын.

Гэта ў маім жыцці здараецца нячаста,
як і ў жыцці іншых.

ПМ: Калі мы распачалі гэтую размову,
пра нашую тэму ў сацыяльных сетках не размаўлялі.

Мы думалі, што будуць, што і здарылася.
Пра што ты думала,

дык пра незанятыя жанчынамі
ўладавыя пасты, асабліва ў тэхналагічным сектары
і ў сектары сацыяльных сетак.

Як думка развівалася і як яна
ператварылася ў прамову на ТЭД канферэнцыі?

Я вельмі хвалявалася
перад прамовай пра жанчын,

бо я пасталела ў справавой сферы,
як і шмат хто з аўдыторыі.

Там ніколі нельга размаўляць пра жанчын,
бо што, калі заўважаць, што ты сама жанчына?

А яны могуць. Ці горш, падумаюць,
што слова "жанчына" значыць,

што ты хочаш, каб да цябе звярталіся
па-асабліваму ці скардзішся.

Ці што ты хочаш на іх падаваць у суд.
Што са мной здарылася... (Смех)

Ці не гэтак? Я пражыла свае працоўнае жыццё,

ніколі не кажучы, што я жанчына.
Асабліва публічна.

Але я заўважыла, што гэта не вядзе
ні да чаго.

Я скончыла ўніверсітэт 20 год таму, думаючы,

што мае калегі -- жанчыны і мужчыны,
і хоць тыя зверху ўсе былі мужчынамі,

але гэта зменіцца,

таму што вашае пакаленне гэтак
заўцята змагалася за раўнапраўе,

значыцца раўнапраўе нашае.
А насамрэч было інакш.

Таму што год за годам
колькасць жанчын памяншалася,

а зараз увогуле я звычайна
адзіная жанчына ў пакоі.

Я шмат з кім паразмаўляла, ці варта

зрабіць прамову на ТЭД для жанчын (TEDWomen)
пра жанчын, а ўсе ў адказ - не, не.

Гэта будзе канец тваёй кар'еры.
Нельга адначасова і быць на чале

і размаўляць пра тое, што ты жанчына.
З табой ніхто пасля не захоча размаўляць.

Але на шчасце некаторыя, ганарлівыя, як ты,
параілі прамову даць.

Я запытала сябе, як робіць Марк Цукерберх,

заснавальнік Фэйсбуку і мой кіраўнік,

ён пытае сябе і нас, што б вы зрабілі,
калі б не баяліся?

Мой адповед быў -- я б не збаялася
і выйшла на сцэну ТЭДа,

я б там разгледзела праблему жаночасці
і кіравання. Гэтак я зрабіла і выжыла.
(Воплескі)

ПМ: Я б сказала, што больш за выжыла.
Я прыпамінаю той момант, Шэрыл,

калі мы разам стаялі за сцэнай,
ты павярнулася да мяне

і расказала пра здарэнне.

А я параіла, ў апошнюю хвіліну,
расказаць пра яго ўсім.

ШС: Так. ПМ: Што было за здарэнне?

ШС: Гэта -- важная частка ўсяго працэсу.
TEDWomen 2010 была ў горадзе Вашынгтон,

а я жыву тут, у Сан Францыска.
Перад вылетам на канферэнцыю

мая трохгадовая дачка зачапілася за нагу
і лямантавала "не едзь".

Пэт -- сяброўка, таму я не размаўляла
з ёй пра прамову,

у якой поўна было фактаў і лічбаў,
і нічога асабістага,

я расказала Пэт, што нядобры
ў мяне сёння дзень.

Учора дачуня зачапіўшыся за нагу
лямантавала "не едзь".

Ты глянула на мяне і кажаш:
"Пра гэта трэба расказаць!"

Я табе: "На сцэне ТЭДа? Ты жартуеш!"

"Гэта я выйду на сцэну і прызнаюся,
што мая дачка чапляецца за нагу?"

Ты сказала так, бо калі ты хочаш размаўляць
пра тое, як паставіць больш жанчын на чале,

то павінна казаць праўду і пра цяжкасці.

Гэтак я і зрабіла. І гэта было
важнай часткай далейшых падзеяў.

Падобнае здарылася і калі я пачала пісаць
кнігу. Я пачала, напісала першую главу.

Я думала, што атрымалася проста файна.
Поўна інфармацыі і лічбаў,

тры старонкі было прысвечана матрыархальнаму
парадку ў масаеў, іх сацыялагічным структурам.

Мой муж пачытаў і сказаў, што гэта падобна
на мой бесцукровы сухі сняданак. (Смех)

Ніхто -- і я выбачаюся перад сняданкам,
калі ёсць іх аматары -- не будзе чытаць гэту кнігу.

Праз гэта я зразумела, што трэба
больш адкрыцца, дадаць сумленнасці,

расказаць пра сябе. Пра тое, што я часам
адчуваю сябе вельмі няўпэўненай,

у розных сітуацыях. Пра развалены
першы шлюб. Пра слёзы на працы.

Пра адчуванне, што я не пасую да гэтай
працы, і праз гэтае вінаватасць.

Часткай майго новага разумення, якое пачалося
на гэтай сцэне і вылілася ў кнігу "Злучэнне" і фонд,

стала выснова, што трэба быць больш адкрытай
і свядомай, што тычыцца выпарабаванняў,

каб даць магчымасць усім жанчынам
быць больш адкрытымі і свядомымі,

і гэткім чынам разам натхняць раўнапраўе.

ПМ: Я думаю, што тое, што
адрознівае тваю кнігу,

і, на мой погляд, чаму яна знайшла
чытача ў шматлікіх краінах --

гэта тое, што ты даеш прыклады са
свайго жыцця, і тое, што ты прапаноўваеш

і свае вельмі важныя для жанчын
назіранні і высновы,

як і прыклады цяжкасцяў,
што яднаюць нас усіх,

бо ты сутыкнулася і з памешкамі, і з перашкодамі,
і з людзьмі, хто верыць у іншае.

Раскажы трохі пра гэты працэс,
калі ты вынесла асабістае на людзі,

і як атрымалася, што ты зараз
лічышся амаль экспертам

па пераадольванні
гэтых выпрабаванняў.

ШС: Пасля мае прамовы на ТЭД,

вы ведаеце, я не чакала, што
напішу кнігу, я ж не пісьменнік,

але прамову прагледзела шмат людзей,
тэма пачала кранаць шматлікія сэрцы.

Адным з першых лістоў, што я атрымала,
быў ліст ад жанчыны,

якая сказала, што ёй прапанавалі добрае
павышэнне на працы, а яна адмовілася.

Яна расказала сяброўцы пра адмову, а тая

прапанавала паглядзець відэа на ТЭД.

Яна паглядзела, пайшла на наступны дзень
на працу і згадзілася на павышэнне,

а ўвечары прыйшла дадому і дала мужу
спіс прадуктаў на тыдзень. (Смех)

Яна мне напісала:
Я адолею.

Мне было асабліва важна, што
я закранула не толькі жанчын у офісах,

хоць ад іх я шмат атрымала лістоў,
мая прамова іх падтрымала,

але я пачула ад людзей
з усялякімі рознымі жыццёвымі абставінамі.

Я пазнаёмілася з доктарам, які таксама
даводзіцца тэрапеўтам у шпіталі Джона Хопкінсана.

Ён сказаў, што прагледзеўшы прамову,
ён упершыню заўважыў,

што хоць палова яго студэнтаў
ва ўніверсітэце - дзяўчаты,

яны няшмат размаўляюць падчас
шпітальных абходаў.

Ён пачаў бліжэй назіраць і зразумеў,
што большасць паднятых рук - хлопцы.

Ён пачаў заахвочваць дзяўчат
падымаць руку,

але нічога не змянілася.

Тады ён сказаў усім, што будзе
папросту сам выклікаць.

Ён выклікаў роўна хлопцаў і дзяўчат,
І сам сабе давёў,

што дзяўчаты ведалі адповеды
гэтаксама добра ці лепш.

І ён расказаў дзяўчатам пра
гэтую сваю заўвагу.

Яшчэ быў ліст ад хатняй гаспадыні,
што жыве ў нядобрым раёне,

з абыякавай школай. Пасля прамовы
гэтая жанчына, ў якой ніколі не было офіснае працы,

адчула ў сабе мажлівасць пайсці пазмагацца
за лепшую настаўніцу для свайго дзіцяці.

Усё гэта было часткай працэсу
вынаходжвання майго ўласнага голасу.

І я зразумела, што іншыя жанчыны
і мужчыны могуць знайсці гэтак свой голас.

Таму прамова ператварылася ў кнігу.

ПМ: У кнізе ты не толькі дзелішся
сваім узмацнелым голасам,

але і тым, чаму ты навучылася,

з досведу іншых людзей.

Я пра гэта пытаю, кранаючы тэму

твайго статусу эксперта па злучэнні.

Якое было адчуванне, ці змянілася твае жыццё?

Ты ж -- аўтар не толькі прамовы з шматлікімі праглядамі,
кнігі, што ўбачыла вялізную аўдыторыю,

але і распачынальніца руху, калі людзі
пачанаюць казаць пра сабе,

што яны злучаюцца.

Я ўдзячная, гэта для мяне вялікі гонар,
я задаволена, але ж гэта толькі пачатак.

Я не ведаю, ці я эксперт, ці хтокольвек
эксперт. Я правяла шмат даслеванняў.

Я папачытала шмат навуковых папер,
паперагледзела матэрыялу,

і выснова была ясная. Мы што ведаем:

культурныя стэрэатыпы не дапускаюць
жанчын да пазіцый улады.

Гэта неверагодна. З маёй
кнігай "Злучэнне" я паездзіла па свеце,

падаючы кнігу і ідэі. Народы такія розныя.

Нават у межах нашае краіны, а Японія,
Карэя, Кітай, Азія, Еўропа --

усе такія розныя, акрамя аднаго
яднаючага пункту -- розніца палоў.

Па ўсім свеце, нягледзячы на культуру,

мы лічым, што мужчыны павінны быць
моцнымі, агрэсіўнымі, настойлівымі, з голасам,

мы лічым, што жанчына павінна размаўляць,
толькі калі з ёй размаўляюць, дапамагаць іншым.

Што мы маем, дык гэта тое,
што ва ўсім свеце

жанчын клічуць "настойлівымі", "уладарнымі".

У кожнай мове ёсць гэткае негатыўнае
слова для дзяўчынак.

Гэтым негатыўным словам
не карыстаюцца ў размовах з хлапчукамі,

таму што калі хлопчык на чале чагось,
гэта не адмоўная якасць,

ад яго гэтага чакаюць. А калі тое самае
робіць дзяўчынка -- яна ўладарнічае.

Я ведаю, што ў залі няшмат мужчын,
але паўдзельнічайце ў апытанцы.

Вам зараз спатрэбіцца
прадстаўляць свой пол.

Падыміце руку, калі вам колісь казалі,
што вы вельмі агрэсіўныя на працы.

(Смех) Заўсёды некалькі ёсць, недзе
каля 5 адсоткаў. Гатовы, спадары?

Калі вы жанчына, падыміце руку, калі вам колісь
казалі, што вы агрэсіўна сябе паводзіце ў працы.

(Смех) [Амаль усе рукі]
Гэтак сама мне казалі па ўсім свеце.

Тое самае кажуць даследванні.

Вам падаецца, што жанчыны больш
агрэсіўныя за мужчын? Вядома не.

Папросту мы судзім па-іншаму,

і тыя рысы характару, якія патрэба паказаць,
каб праца ішла наперад, каб былі рэзультаты,
каб было лідарства --

гэта тыя, што ў мужчыне бачацца
як лідарскія,

а ў жанчыне, як уладарскія.

Добра тое, што гэта можна змяніць
праз асабістую дасведчаннасць.

Адным з маіх найлепшых успамінаў
з пройдзенага шляху

быў з галоўным дырэктарам кампаніі Cisco,
Джонам Чэмюерсам, пасля выхада кнігі.

Ён яе прачытаў. Мы стаялі на сцэне перад
усім яго выканаўчым калектывам,

жанчынамі і мужчынамі, і ён сказаў:
"Я думаў, што мы, што я добра спраўляюся,

а пасля пачытаў кнігу, і зразумеў,
што мы, мая кампанія,

мы называлі нашых жанчын-галоўных
дырэктараў зашмат агрэсіўнымі,

і стоячы на гэтай сцэне перад вамі,
я вінавачуся. Выбачайце.

Я хачу вас запэўніць, што мы
больш такога ніколі не зробім."

ПМ: Ці маглі б мы даслаць гэту гісторыю
шмат каму з нашых знаёмых? (Воплескі)

ШС: Джон гэтак зрабіў, бо ён упэўнены,
што такі крок палепшыць яго фірму.

Гэткае распазнаванне схілу ў
няслушны бок дапаможа змяніць сітуацыю.

Наступны раз, калі вы пачуеце, як
дзяўчынку клічуць "уладарнай" ці "настойлівай",

падыдзіце да дарослага і з усмешкай
на вуснах скажыце:

"Яна не ўладарная, ў яе добрыя здольнасці
на выканаўчыя пасады".
(Смех)

ПМ: Ты гэтак жа кажаш сваёй дачушцы.
ШС: Абавязкова.

ПМ: Менавіта на гэтым ты і засяродзілася
ў кнізе, бо, як ты казала, кніга патрэбна,

каб распачаць на гэтую тэму дыялог.

Трэба давесці гэта да масы,
што жанчыны,

нягледзячы на большую колькасць
адчыненых дзвярэй і мажлівасцяў,

не атрымоўваюць
пасады ўлады.

За тыя месяцы, што прайшлі
з выхаду кнігі ў свет,

ці нешта змялілася? У "Злучэнні"
ты засяродзілася на праблеме

і паказала, якія перашкоды яшчэ існуюць,
як звонку, дык і ў нас саміх,

на што нам трэба звярнуць
увагу ў сабе саміх.

Ці ёсць нейкія змены?

ШС: Дыялогу насамрэч пабольшала,

але што больш важна, дык ці гэты
дыялог ператвараецца ў дзейнасць.

Паўсюль, куды я не еду, выканаўчыя
дырэктары, збольшага мужчыны,

кажуць мне, што я ім
шмат каштую грошай,

таму што жанчыны хочуць
такога ж заробку, як і мужчыны.

А я ім на гэтае - мне зусім
вас не шкада. (Смех)

Зусім. Чаму б гэта жанчынам
не зарабляць столькі ж, колькі мужчыны?

Куды б я не ездзіла, жанчыны мне расказваюць,
што яны патрабуюць павышэння зарплаты.

Куды б я не ездзіла, жанчыны мне кажуць,
што іх адносіны з мужамі палепшыліся,

яны просяць больш дапамогі ў хаце,
патрабуюць павышэнняў на працы,

і найважнейшае, яны больш вераць
у свае сілы. Нават у невялікіх рэчах.

Адзін з штатавых губернатараў распавёў,
што ён нават і не ўяўляў, што жанчыны яго кабінету

насамрэч сядзяць па баках на паседжаннях.

Ён зрабіў новае правіла, і яны мусяць сядзець за сталом.

Фонд, які я распачала супольна
з выхадам кнігі "Злучэнне" [leanin.org]

дапамагае жанчынам і мужчынам
збірацца разам у групы.

У групе можа быць 10 чалавек, ці менш,
ці больш, яны збіраюцца раз на месяц.

Я сабе ўяўляла, што да дадзенага моманту
ў нас будзе 500 груп. Гэта быў бы поспех.

Уявіце 500, памножанае на 10.

Зараз існуе 12 000 груп
у 50 краінах свету.

ПМ: Неверагодна.

ШС: І гэта людзі, што
сустракаюцца раз на месяц.

Я пазнаёмілася з адной групай,
калі была ў Пекіне.

Група жанчын, усім недзе 29-30, яны распачалі
першую групу злучэння ў Пекіне.

Некаторыя з іх выраслі ў беднаце,
у сялянскай мясцовасці ў Кітаі.

Ім толькі 29, а грамадства кажа,
што яны - пазаддзе,

бо незамужнія.

Працэс яднання раз на месяц

дапамагае ім зразумець, хто яны ў гэтым свеце.

Чаго яны хочуць ад кар'еры. Якіх хочуць
рамантычных стасункаў. Ці не хочуць.

Я паглядзела на іх усіх, мы пазнаёміліся.

Кожная папарадку сказала імя
і месца народжання.

Я сказала, што мяне зваць Шэрыл
Сандберх і гэта была мая мара.

А пасля я праслязілася.

У мяне гэта часта, ці не памятаеш?
Я пра гэта ужо распавядала.

Але тое неверагодна, што жанчына на другім
канцы свету, якая пасталела ў сельскай мясцовасці,

якую прымушаюць выйсці замуж
за непажаданага ёю партнёра,

можа раз на месяц сустрэцца з аднадумцамі,

і знайсці падтымку ідэі
жыцця па-свойму.

На гэткія перамены мы спадзяемся.

ПМ: Цябе здзівіла, што гэтая тэма
актуальна ў шматлікіх краінах?

Калі кніга толькі выйшла, шмат хто думаў,

што яна -- важны дапаможнік для маладзенькіх
дзяўчат, што хочуць зрабіць кар'еру.

Ім трэба сцерагчыся перашкод,
мець магчымасць іх бачыць,

не хаваць прэч з вачэй, а размаўляць пра іх.

Кніга толькі для іх, тых хто
карпаратыўную драбніцу робіць мэтай.

Ажно атрымоўваецца, што кнігу чытаюць
у аграрных і эканамічна слабых краінах.

Што з гэтага цябе здзівіла, ці, можа,
паўспрыяла новым думкам?

ШС: Кніга напісана пра самаўпэўненасць
і пра раўнапраўства.

Як выдалася, паўсюль у свеце жанчынам
патрэбна больш самаўпэўненасці,

таму што рэальнасць нам кажа,
што мы не на ўзроўні мужчын.

Паўсюль у свеце у мужчын кар'ера І сям'я,

а ў жанчын ці то кар'ера, ЦІ сям'я.

Я ніколі не сустракала мужчыну, якога б
пыталі: "Як ты усё адольваеш?"
(Смех)

Ізноў пытанне да мужчын у залі.

Падыміце руку, ці вас колісь пыталі,
як вы ўсё адольваеце?

(Смех)

Толькі мужчыны. [Няшмат рук]

Зараз жанчыны. Падыміце руку, ці вас колісь пыталі,
як вы ўсё адольваеце? [Тры чвэрці рук паднятыя]

Мы дапушчаем, што мужчыны могуць усё:
і кар'еру, і сям'ю.

З жанчынамі наадварот, і гэта ганебна,

бо большасць жанчын у свеце,
таксама і ў Злучаных Штатах,

працуюць на поўную стаўку і маюць дзяцей.

Я думаю, людзі не разумеюць,
наколькі ўседакранальнае гэта пытанне.

Была створана група ў Маямі для вызваленых
ад сэксуальнай працы жанчын.

Яны карыстаюцца "Злучэннем", каб
дапамагчы жанчынам пераасвойвацца

да нармальнага жыцця, каб насамрэч
вызваліцца ад сутэнёраў.

Група ў Тэхасе вучыць жанчын,
што ніколі не былі ва ўніверсітэце,

як паспяхова апранацца.

Мы ведаем, што існуюць групы
ажно да Эфіопіі.

Гэтыя пытанні -- як жанчынам нельга
мець тое самае, што і мужчынам,

меркаванні, што лідарства -- мужчынская справа,
што права голаса -- таксама мужчынская справа,--

яны тычацца ўсіх нас, яны ўніверсальныя.

ТЭД канферэнцыя для жанчын робіць гэтае.

Яна яднае нас думкай,
у якую мы верым,

менавіта -- больш жанчын,
больш голасу, больш раўнапраўнасці.

ПМ: Калі б цябе запрасілі
зрабіць прамову на ТЭД ізноў,

што б ты сказала наконт вынікаў,
для цябе асабіста,

і што ты даведалася пра жанчын і мужчын

падчас гэтага вандравання?

ШС: Я думаю я б сказала...
Я спрабавала дадаць гэтаму націск,

але думаю, што трэба сказаць мацней --

існуючае становішча недастаткова добрае.

Недастаткова добра і недастаткова хутка!

З таго часу, як я зрабіла прамову і надрукавала кнігу,
з'явіліся дадзеныя новага перапісу.

І што ж мы даведаліся?

Аніякай паляпшэння ў збліжэнні зарплатаў
жанчын да мужчын у ЗША.

Семдзесят сем цэнтаў да даляра.

Калі ты чорная жанчына -- 64 цэнта.

Калі лаціна-амерыканка -- 54.

Ведаеце, калі апошні раз
гэтыя лічбы падымаліся?

2002-і.

Мы стагнуем у шматлікіх напрамках.

І я лічу, мы несумленна да гэтага ставімся.

Па шматлікіх прычынах. Цяжка
размаўляць пра полавую розніцу.

Мы хаваемся ад слова "феміністка",
а гэтае слова трэба бліжэй прыняць да сэрца.

Нам трэба пазбавіцца ад "уладарная",
а назад увесці...

(Воплескі)

Я думаю, я б сказала голасней,
што трэба пазбавіцца слова "уладарная",

і назад увесці "феміністка", бо яно нам патрэбна.

(Воплескі)

ПМ: І трэба больш злучацца.

ШС: Так, нашмат больш.

ПМ: Дзякуй, Шэрыл.

Дзякуй за злучэнне тут зараз.

ШС: Дзякуй.

(Воплескі)