< Return to Video

Mürəkkəb faiz artımında 72 qaydası

  • 0:01 - 0:03
    Keçən videomuzda biz, mürəkkəb faiz
  • 0:03 - 0:06
    haqqında bir az danışdıq. Nümunəmiz
  • 0:06 - 0:09
    davamlı faiz yox, çox banklarda görəcəyimiz
  • 0:09 - 0:11
    illik mürəkkəb faiz idi.
  • 0:11 - 0:14
    Amma bilməliyik ki,
  • 0:14 - 0:15
    ana fikrin asan olmasına baxmayaraq
  • 0:15 - 0:17
    Hər il, həmin ilin əvvəlində balansda olan
  • 0:17 - 0:18
    pulun 10%-ni qazanırıq,
  • 0:18 - 0:21
    və bu mürəkkəb faiz artımı (kompondinq) adlanır, çünki gələn il,
  • 0:21 - 0:23
    yalnız ilkin depozitdən,
  • 0:23 - 0:26
    həm də keçən illərdə qazanılan faiz artımından
  • 0:26 - 0:28
    pul, yaxud da faiz əldə edirik.
  • 0:28 - 0:30
    Ona görə də, bu, mürəkkəb faiz adlanır.
  • 0:30 - 0:32
    Məntiq olduqca asan olsa da,
  • 0:32 - 0:34
    gördük ki, riyaziyyat bəzən bir az çaşdırıcı olur.
  • 0:34 - 0:37
    Əgər kalkulyatorunuz varsa,
  • 0:37 - 0:39
    və məsələnin necə həll edildiyini bilirsinizsə,
  • 0:39 - 0:40
    bunları özünüz də hesablaya bilərsiz.
  • 0:40 - 0:43
    Amma, bunu beynimizdə şifahi hesablamaq
  • 0:43 - 0:43
    demək olar ki, qeyri-mümkündür.
  • 0:43 - 0:45
    Məsələn,
  • 0:45 - 0:46
    sonuncu videonun sonunda,
  • 0:46 - 0:48
    Dedik ki, 100$-mız var və onu
  • 0:48 - 0:50
    1 ildə 10% mürəkkəb faizlə artırırıq.
  • 0:50 - 0:54
    Baxın bu 1 buradan gəlir. Bəs indi pulumu ikiqat artırmaq
  • 0:54 - 0:57
    üçün nə qədər vaxt lazımdır?
  • 0:57 - 0:59
    Bu bərabərliyi həll etmək üçün
  • 0:59 - 1:02
    digər videolarda da göstərdiyim kimi
  • 1:02 - 1:03
    çox kalkulyatorlarda 1,1 əsaslı loqarifma yoxdur,
  • 1:03 - 1:05
    Buna belə də deyə bilərsiz:
  • 1:05 - 1:08
    x=log (əsas10) 2/ log (əsas 1,1) 2.
  • 1:08 - 1:14
    Bu 1,1 əsaslı loqarifma 2 hesablamağın başqa bir yoludur.
  • 1:14 - 1:16
    Bunu deyirəm...
  • 1:16 - 1:18
    Üzr istəyirəm.
  • 1:18 - 1:20
    Bu loqarifma (əsas 10) 1,1 olmalıdır.
  • 1:20 - 1:23
    Bunu deyirəm, çünki əksər kalkulyatorlarda
  • 1:23 - 1:25
    log (əsas 10) funksiyası var
  • 1:25 - 1:26
    Və bu və bu bərabərdir.
  • 1:26 - 1:27
    və bunu digər videolarda sübut etmişəm.
  • 1:27 - 1:29
    "Bir ildə 10% ilə
  • 1:29 - 1:30
    pulumu ikiqat artırmağa nə qədər vaxt çəkər?"
  • 1:30 - 1:31
    demək üçün kalkulyatorda göstərməliyik,
  • 1:31 - 1:32
    və gəlin yoxlayaq bunu.
  • 1:32 - 1:37
    və gəlin burda yoxlayaq.
  • 1:37 - 1:38
    2 alınacaq,
  • 1:38 - 1:41
    və onun loqarifmasını tapmalıyıq.
  • 1:41 - 1:44
    0.3-dür, bölünür...
  • 1:44 - 1:45
    bölünür...
  • 1:45 - 1:47
    ...daha diqqətli olmaq üçün burada mötərizə açacam...
  • 1:47 - 1:50
    ...1,1 ilə bölünür və loqarifması,
  • 1:50 - 1:53
    və mötərizəni bağlıyırıq,
  • 1:53 - 1:54
    7.27 ilə bərabərdir, təqribən 7.3 il.
  • 1:54 - 2:02
    Bu təqribi 7.3 ilə bərabərdir.
  • 2:02 - 2:04
    Keçən videoda gördüyümüz kimi,
  • 2:04 - 2:08
    bunu qurmaq çox da önəmsiz deyil,
  • 2:08 - 2:11
    amma burdakı riyaziyi məsələni anlasaz belə,
  • 2:11 - 2:12
    bunu şifahi həll letmək asan deyil.
  • 2:12 - 2:13
    Hətta demək olar ki qeyri-mümkündür.
  • 2:13 - 2:15
    Sizə indi göstərəcəyim
  • 2:15 - 2:18
    sualın cavabını təxmin etmək üçün qaydadır.
  • 2:18 - 2:21
    Pulumuzu ikiqat artırmaq nə qədər vaxt çəkir?
  • 2:21 - 2:23
    Bu qayda,
  • 2:23 - 2:28
    72 Qaydası adlanır.
  • 2:28 - 2:30
    Bəzən 70, və ya 69 da ola bilər,
  • 2:30 - 2:33
    Amma adətən 72 Qaydası deyirik.
  • 2:33 - 2:36
    Xüsusilə də kəsilməz faiz artımından deyil,
  • 2:36 - 2:38
    müəyyən vaxt ərzində olan
  • 2:38 - 2:40
    .mürəkkəb faiz artımından danışanda, bu hal doğrudur.
  • 2:40 - 2:41
    Çünki kəsilməz faiz artımında
  • 2:41 - 2:42
    cavab 69 və ya 70-ə yaxın olur.
  • 2:42 - 2:44
    İndi nə demək istədiyimi göstərəcəm.
  • 2:44 - 2:46
    Eyni suala cavab vermək üçün,
  • 2:46 - 2:51
    gəlin deyək mənim illik 10% mürəkkəb faiz dərəcəm var,
  • 2:51 - 3:00
    illik mürəkkəb faiz artımı,
  • 3:00 - 3:02
    10 % mürəkkən faiz ilə artım
  • 3:02 - 3:04
    72 Qaydasından istifadə edərək pulumu ikiqat artırmağa
  • 3:04 - 3:05
    nə qədər vaxt lazım olduğunu tapacağam.
  • 3:05 - 3:06
    72-ni olduğu kimi götürürəm
  • 3:06 - 3:09
    və bura qeyd edirəm
  • 3:09 - 3:11
    Buna görə də bu Qayda 72 adlanır.
  • 3:11 - 3:12
    Onu verilən faizə bölürəm.
  • 3:12 - 3:14
    Bizim faiz dərəcəmiz 10-dur.
  • 3:14 - 3:16
    onluq kəsr şəklində 0,1-dir,
  • 3:16 - 3:18
    Bu hər 100-ə düşən 10 faizdir.
  • 3:18 - 3:20
    72-ni 10-a böləndə isə 7,2.
  • 3:20 - 3:26
    Artım illikdir, ona görə deyirik 7,2 il olur.
  • 3:26 - 3:28
    Əgər aylıq 10% artım olsa idi,
  • 3:28 - 3:30
    7,2 ay olacaqdı.
  • 3:30 - 3:33
    Mən 7,2 il aldım hansı ki, bizim etdiyimiz
  • 3:33 - 3:37
    bir növ əyləncəli riyaziyata oxşayır.
  • 3:37 - 3:39
    Gəlin buna oxşar
  • 3:39 - 3:41
    başqa bir mürəkkəb faiz artımı
  • 3:41 - 3:42
    məsələsinə baxaq.
  • 3:42 - 3:46
    Tutaq ki, 6% mürəkkəb faizlə artım
  • 3:46 - 3:53
    hesablayırıq və bu artım illikdir.
  • 3:53 - 3:57
    Bura da qeyd edək.
  • 3:57 - 4:01
    72 Qaydasını istifadə edərək,
  • 4:01 - 4:08
    72/6-nı hesablayıram, 72 12 dəfə 6-ya bərabərdir.
  • 4:08 - 4:10
    Beləliklə, 6 % illik mürəkkəb faiz dərəcəsi ilə
  • 4:10 - 4:12
    pulu ikiqat artırmaq
  • 4:12 - 4:14
    12 ilə çəkəcək.
  • 4:14 - 4:16
    Gəlin görək bu işləyirmi?
  • 4:16 - 4:19
    Keçən dərsimizdə bunu həll etməyin başqa yolunu öyrəndik
  • 4:19 - 4:22
    Gəlin buna x deyək.
  • 4:22 - 4:27
    Bunun cavabı loqarifmaya yaxın olmalıdır,
  • 4:27 - 4:31
    hər hansısa bir əsasdan loqarifma 2 üzərindən bölünür...
  • 4:31 - 4:33
    Bu pulumuzu ikiqat artırmağı hardan aldığımızdır.
  • 4:33 - 4:35
    Burda 2 pulumuzu 2 dəfə artırdığımızı göstərir
  • 4:35 - 4:39
    2 böl loqarifma 10 əsasdan
  • 4:39 - 4:42
    bu halda, 1,1 əvəzinə 1,06 olacaq.
  • 4:42 - 4:44
    Artıq görə bilirik ki , bu biraz çətindir.
  • 4:44 - 4:48
    Kalkulyatordan istifadə edək.
  • 4:48 - 4:58
    log(2) böl log(1,06) bərabərdir
  • 4:58 - 5:03
    11,89, yuvarlaqlaşdırdıqda 11,9 edir.
  • 5:03 - 5:06
    Bu riyazi əməliyyatdan sonra
  • 5:06 - 5:07
    11,9 alırıq.
  • 5:07 - 5:09
    Bir daha, görürük ki,
  • 5:09 - 5:10
    nəticə çox reallığa yaxındır.
  • 5:10 - 5:13
    və bu riyazi həll
  • 5:13 - 5:15
    digərindən qat-qat daha sadədir.
  • 5:15 - 5:18
    Düşünürəm ki, çoxumuz bunu ağlımızda da edə bilərik.
  • 5:18 - 5:21
    Bu həm də insanları təəccbləndirmək üçün yaxşı yoldur.
  • 5:21 - 5:23
    72 qaydasının necə yaxşı
  • 5:23 - 5:25
    işlədiyini anlamaq üçün
  • 5:25 - 5:28
    yazdıqlarımı cədvəldə qeyd edib, qrafik qurdum.
  • 5:28 - 5:31
    Burada müxtəlif faiz dərəcələri qeyd etmişəm.
  • 5:31 - 5:35
    Bu, məbləği ikiqat artırmağa sərf olunacaq əsl vaxtdır.
  • 5:35 - 5:38
    Mən əslində bu düsturdan burada
  • 5:38 - 5:40
    pulu ikiqat artırmağa sərf olunan
  • 5:40 - 5:42
    dəqiq vaxtı bilmək üçün istifadə edirəm.
  • 5:42 - 5:43
    Gəlin bunu il ilə ifadə edək,
  • 5:43 - 5:46
    Əgər illik mürəkkəb faiz dərəcəsindən danışırıqsa,
  • 5:46 - 5:47
    və bu faiz 1%-sə,
  • 5:47 - 5:49
    Pulu ikiqat artırmaq 70 ilə başa gələcək.
  • 5:49 - 5:52
    25%- olanda isə, pulu ikiqat artırmaq üçün
  • 5:52 - 5:54
    3 ildən biraz artıq zaman lazım olacaq.
  • 5:54 - 5:56
    Bu əsl nəticədir
  • 5:56 - 5:58
    və doğrudur.
  • 5:58 - 6:01
    Bunu göy rəngdə qeyd edəcəm.
  • 6:01 - 6:05
    Buradakı ədəd doğru və
  • 6:05 - 6:08
    real nəticəni əks etdirir.
  • 6:08 - 6:12
    Bu sütun bütünlüklə real nəticələri göstərir.
  • 6:12 - 6:14
    Onun da qrafikini burada qurmuşam.
  • 6:14 - 6:16
    Bu mavi xəttə baxsaq,
  • 6:16 - 6:18
    əsl nəticəni görərik.
  • 6:18 - 6:19
    Qrafikə bütün nöqtələri əlavə etmədim.
  • 6:19 - 6:21
    Düşündüm ki, 4%-dən başlasam yaxşı olar.
  • 6:21 - 6:23
    Əgər 4%-ə baxsaq,
  • 6:23 - 6:27
    pulu ikiqat artırmağa 17,6 il sərf olunacaq.
  • 6:27 - 6:30
    Beləliklə, 4%-lə ikiqat artım üçün 17,6 il lazımdır.
  • 6:30 - 6:33
    Mavi qrafikin üstündə nöqtə buraya düşür.
  • 6:33 - 6:34
    Əgər 5%-lə hesablasaq,
  • 6:34 - 6:37
    bu nöqtədə məbləği 2 dəfə artırmaq
  • 6:37 - 6:40
    14 il çəkir. Bu həm də bizə
  • 6:40 - 6:42
    mürəkkəb faiz artımında
  • 6:42 - 6:45
    hər faiz dərəcəsinin nə qədər önəmli olduğunu göstərir.
  • 6:45 - 6:46
    2% olduqda,
  • 6:46 - 6:49
    pulu iki dəfə artırmağa 35 il sərf edəcəyik.
  • 6:49 - 6:50
    1%-lə isə bu 70 il çəkir.
  • 6:50 - 6:52
    ona görə 2%-lə bu ikiqat daha tez başa gəlir.
  • 6:52 - 6:54
    Bu, doğrudan da çox vacib məqamdır,
  • 6:54 - 6:55
    xüsusilə də
  • 6:55 - 6:57
    pulu ikiqat, üçqat artırmaq
  • 6:57 - 6:58
    kimi böyük məsələlərdə.
  • 6:58 - 6:59
    İndi qırmızı xəttə baxaq.
  • 6:59 - 7:02
    Bu qırmızı qrafikdə
  • 7:02 - 7:05
    72 Qaydasının nəyi göstərdiyini bilirik.
  • 7:05 - 7:06
    Qayda belədir ki,
  • 7:06 - 7:09
    əgər sadəcə 72 götürüb onu 1%-ə bölsək,
  • 7:09 - 7:10
    72 alarıq.
  • 7:10 - 7:12
    Əgər 72/4 götürsək, 18 alınar.
  • 7:12 - 7:15
    72 Qaydası deyir ki, 4% artımla
  • 7:15 - 7:18
    pulu ikiqat artırmaq 18 ilə çəkəcək.
  • 7:18 - 7:23
    həqiqi cavabın 17,7 il olduğunu nəzərə alsaq,
  • 7:23 - 7:25
    alınan cavab çox yaxındır.
  • 7:25 - 7:27
    Cədvəldə həmin nöqtə burada yerləşir.
  • 7:27 - 7:29
    Qırmızı xəttin üzərində isə buradadır.
  • 7:29 - 7:31
    Görürsünüz, burada çəkmişəm.
  • 7:31 - 7:35
    Əyrilər bir-birinə çox yaxındır.
  • 7:35 - 7:36
    Aşağı faiz dərəcəsi üçün,
  • 7:36 - 7:38
    həmin faiz dərəcələri
  • 7:38 - 7:40
    bu nöqtələrdədir.
  • 7:40 - 7:42
    72 Qaydası
  • 7:42 - 7:44
    pulu ikiqat artımaq üçün
  • 7:44 - 7:46
    lazım olan zamanı
  • 7:46 - 7:48
    həqiqətdə olduğundan artıq göstərir.
  • 7:48 - 7:50
    Yuxarı faiz dərəcələrində isə
  • 7:50 - 7:53
    bu zamanı olduğundan
  • 7:53 - 7:54
    daha az göstərir.
  • 7:54 - 7:56
    Əgər sual olunsa ki,
  • 7:56 - 7:58
    72, doğrudan da ən ideal ədəddir, ya yox,
  • 7:58 - 7:59
    bilin ki, bu sadəcə mənim etdiyim üsuldur.
  • 7:59 - 8:02
    Əgər sadəcə faiz dərəcəsini götürüb onu
  • 8:02 - 8:04
    həqiqi artım vaxtı ilə vursanız,
  • 8:04 - 8:05
    burda rəqəmlər toplusu alacaqsınız.
  • 8:05 - 8:08
    Aşağı faiz dərəcələri üçün, 69 yaxşıdır.
  • 8:08 - 8:10
    Çox yuxarı faiz dərəcələri üçün, 78 yaxşı işləyir.
  • 8:10 - 8:13
    Bizim nümunədə
  • 8:13 - 8:16
    72 yaxşı işləyir.
  • 8:16 - 8:18
    Bu qrafikdə görə bilərsiniz ki,
  • 8:18 - 8:22
    bu üsul 4%-dən 25%-ə qədər yaxşı işləyir.
  • 8:22 - 8:25
    Bu faiz dərəcələri real həyatda
  • 8:25 - 8:26
    qarşımıza çıxa biləcək faiz dərəcələridir.
  • 8:26 - 8:28
    Ümid edirəm ki, bu dərs sizin üçün faydalı oldu.
  • 8:28 - 8:31
    Bu üsulla pulunuzu necə daha tez ikiqat
  • 8:31 - 8:32
    artıra biləcəyinizi asanlıqla anlaya biləcəksiniz.
  • 8:32 - 8:33
    Gəlin bir nümunəyə də baxaq.
  • 8:33 - 8:36
    4%-lə mürəkkəb artım
  • 8:36 - 8:37
    nümunəsinə baxdıq.
  • 8:37 - 8:43
    İndi deyək ki, illik 9% mürəkkəb faiz dərəcəmiz var.
  • 8:43 - 8:44
    Pulumuzu nə qədər vaxta
  • 8:44 - 8:47
    ikiqat artıra bilərik?
  • 8:47 - 8:53
    Deməli, 72/9= 8 il.
  • 8:53 - 8:55
    Pulu 2 dəfə artırmaq 8 il çəkəcək.
  • 8:55 - 8:57
    İndi gəlin əsl cavaba baxaq.
  • 8:57 - 9:00
    Bu Qayda 72 ni istifadə edərək verilən təqribi cavabdır.
  • 9:00 - 9:05
    9% artımla əsl vaxt 8,04 ildir.
  • 9:05 - 9:07
    Bir daha əmin olduq ki,
  • 9:07 - 9:10
    doğru cavabı təxmin etmək üçün bu yaxşı üsuldur.
Title:
Mürəkkəb faiz artımında 72 qaydası
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
09:11

Azerbaijani subtitles

Revisions Compare revisions