< Return to Video

Neden güneş kremi kullanmak zorundayız? - Kevin P. Boyd

  • 0:07 - 0:09
    Çoğumuz güneşin dostumuz olduğunu düşünür.
  • 0:09 - 0:11
    Bitkilerin büyümesine yardım eder,
  • 0:11 - 0:12
    bizi sıcak tutar
  • 0:12 - 0:15
    ve güneşli bir günde kumsalda
    güneşlenmeyi kim sevmez?
  • 0:15 - 0:17
    Bu kadar olumlu özelliklerine rağmen
  • 0:17 - 0:20
    güneş çok zararlı olabilir.
  • 0:20 - 0:22
    İşte bu yüzden güneş kremini icat ettik.
  • 0:22 - 0:25
    Güneş kreminin amacı vücudu güneşten gelen
  • 0:25 - 0:29
    güneş yanığı, yaşlanma, cilt kanseri gibi
  • 0:29 - 0:32
    birçok zarara neden olan
    ultraviyole ışınlarından korumaktır.
  • 0:32 - 0:38
    Bu ışınlar dalga boylarına göre
    UVA ve UVB gibi farklı çeşitlere ayrılır
  • 0:38 - 0:41
    ve hücrenin renginden sorumlu olan
  • 0:41 - 0:43
    kromofor emilimlerine bağlı olarak
  • 0:43 - 0:46
    cilt üzerinde farklı etkilere yol açarlar.
  • 0:46 - 0:48
    Birincil iki kromofor,
  • 0:48 - 0:50
    kırmızı kan hücremizde bulunan hemoglobin
  • 0:50 - 0:53
    ve cildimize rengin veren
    pigment melanindir.
  • 0:53 - 0:56
    UVB ışınlarının cildin yanmasına
    neden olduğunu biliyoruz.
  • 0:56 - 0:59
    UVA ışınları hakkında
    daha az bilgi sahibiyiz
  • 0:59 - 1:03
    ve bu ışınların bronzlaşma tepkisi,
    kanserojen, ve yaşlanma üzerinde
  • 1:03 - 1:04
    etkisi olduğu görülmektedir.
  • 1:04 - 1:07
    Peki, güneş kremleri
    bizi bu ışınlardan nasıl korur?
  • 1:07 - 1:10
    Fiziksel ve kimyasal
    önleyiciler olmak üzere
  • 1:10 - 1:12
    2 farklı çeşit güneş koruyucu vardır.
  • 1:12 - 1:15
    Çinko oksit ve titanyum dioksit
    gibi fiziksel engelleyiciler
  • 1:15 - 1:18
    cilt üzerinde bir bariyer etkisi
    yaratarak güneş ışınlarını yansıtır.
  • 1:18 - 1:21
    Burunları beyazla kaplanmış
    cankurtaranlar gördüyseniz
  • 1:21 - 1:23
    neye benzediklerini anlamışsınızdır.
  • 1:23 - 1:26
    Aynı maddeler bebek
    kremlerinin ana bileşenleridir.
  • 1:26 - 1:28
    Bundaki amaç fiziksel
    bir bariyer oluşturmaktır.
  • 1:28 - 1:31
    Bu kremlerin uygulanması
    her zaman bu kadar kolay değildi
  • 1:31 - 1:33
    ve cilt üzerinde
    rahatlıkla görülebiliyorlardı
  • 1:33 - 1:36
    ama yeni formülasyonları bu sorunu çözdü.

  • 1:36 - 1:40
    Öte yandan kimyasal engelleyiciler
    güneş ışınlarını emer.
  • 1:40 - 1:43
    Güneşi emme yetenekleri azaldığından
  • 1:43 - 1:46
    fiziksel güneş kremlerinden
    daha hızlı bozulurlar.
  • 1:46 - 1:50
    Cilde uygulandıklarında daha saydamlardır
  • 1:50 - 1:54
    ama bazı insanlar içindeki kimyasallara
    alerjik reaksiyon gösterebilir.
  • 1:54 - 1:56
    Türünden bağımsız olarak
  • 1:56 - 2:01
    bütün güneş kremleri güneş koruma faktörü
    yani SPF açısından test edilir.
  • 2:01 - 2:03
    SPF temel olarak güneş kreminin
  • 2:03 - 2:07
    bir insanı güneş yanığından
    ne kadar koruyabildiğidir.
  • 2:07 - 2:09
    Eğer bir mağarada yaşamıyorsanız
  • 2:09 - 2:12
    veya güneşin etkilerine karşı
    bağışıklığınız yoksa
  • 2:12 - 2:14
    güneşlenmeseniz bile güneş kremi
    kullanmaya ihtiyacınız var.
  • 2:14 - 2:18
    Koyu ten renkli
    ve hızlıca bronzlaşan insanlar
  • 2:18 - 2:20
    güneş yanıklarına karşı
    doğal olarak daha savunmalılardır.
  • 2:20 - 2:24
    Ama onlar da UVA'nın
    etkilerine karşı savunmasızdır.
  • 2:24 - 2:28
    Diğer yandan güneşten korunma
    mekanizmaları tam anlamıyla çalışmadığı
  • 2:28 - 2:32
    ve ciltleri güneş kremini emebileceğinden
    çok daha fazla ışın emdiği için
  • 2:32 - 2:35
    6 aydan küçük çocukların güneş
    ışınlarına maruz kalmamaları gerekir.
  • 2:35 - 2:40
    Güneş kremi kullanmak 3 tip
    cilt kanserinin de oluşumunu engeller:
  • 2:40 - 2:42
    bazal hücreli karsinom,
  • 2:42 - 2:44
    skuamoz hücreli karsinom
  • 2:44 - 2:46
    ve melanom.
  • 2:46 - 2:50
    Hücrelerimizdeki DNA'lar günlük olarak
    hücre içindeki mekanizmalar tarafından
  • 2:50 - 2:54
    düzeltilebilen mutasyon
    ve hatalar geliştiriyor.
  • 2:54 - 2:57
    Ancak güneşten gelen ultraviyole
    ışınlarının oluşturduğu mutasyonlar
  • 2:57 - 2:59
    hücrelerimiz tarafından düzeltilemeyebilir
  • 2:59 - 3:03
    bu da cilt kanserine yol açan kontrolsüz
    hücre bölünmesine sebep olabilir.
  • 3:03 - 3:05
    En korkutucu tarafı ise
  • 3:05 - 3:08
    çok geç olana kadar bu durumun
    farkına varamıyor olmanız.
  • 3:08 - 3:11
    Sağlığınıza karşı bu somut riskler
  • 3:11 - 3:14
    sizi güneş kremi kullanmaya
    ikna etmek için yeterli değilse
  • 3:14 - 3:16
    estetik açıdan zararlarına değinelim.
  • 3:16 - 3:18
    Güneş ışınları
    sigara kullanımıyla birlikte
  • 3:18 - 3:21
    erken yaşlanmaya yol açan önemli nedendir.
  • 3:21 - 3:23
    Işınlara maruz kalmaktan oluşan
    güneşe bağlı yaşlanma
  • 3:23 - 3:26
    cildin esnekliğini kaybetmesine yol açar.
  • 3:26 - 3:28
    Diğer bir deyişle cildinizin
    sarkmasına neden olur.
  • 3:28 - 3:31
    Sol tarafı düzenli olarak
    güneşe maruz kalan
  • 3:31 - 3:34
    bu tır şoförüne bakıp farklı anlayın.
  • 3:34 - 3:36
    Dikkat edilmesi gereken nokta:
  • 3:36 - 3:39
    Araba camları yakıcı
    UVB ışınlarını engeller
  • 3:39 - 3:42
    ama yaşlandırıcı UVA
    ışınlarını durduramaz.
  • 3:42 - 3:44
    Her gün güneş kremi
    kullanılması öneriliyor
  • 3:44 - 3:48
    ama uzun süreli güneşe
    maruz kalmadan önce
  • 3:48 - 3:51
    plajdayken, karların arasındayken
    özellikle dikkat etmelisiniz
  • 3:51 - 3:55
    çünkü su ve buzun yansıtma özelliği
    güneş ışınlarının etkisini arttırır.
  • 3:55 - 3:58
    Böyle durumlarda dışarı çıkmadan
    15 ile 30 dakika önce
  • 3:58 - 4:01
    ve dışarı çıktıktan hemen sonra
    güneş koruyucunuzu sürmelisiniz.
  • 4:01 - 4:04
    Özellikle yüzdükten veya terledikten sonra
  • 4:04 - 4:07
    her 2-3 saatte bir güneş kreminizi
    tekrar uygulamalısınız.
  • 4:07 - 4:10
    Bunun dışında ultraviyole koruma faktörlü
  • 4:10 - 4:12
    ya da diğer bir adıyla
    UPF'li kıyafetler giymelisiniz.
  • 4:12 - 4:15
    Ayrıca ağaç veya şemsiye altı gibi
    gölgelik alanlarda durup
  • 4:15 - 4:19
    güneşin tepede olduğu 10:00 - 16:00
    arası güneşten kaçınmalısınız.
  • 4:19 - 4:21
    Peki, en iyi koruma sağlayan
    güneş kremi hangisidir?
  • 4:21 - 4:25
    Kendi tercihinizi yapmadan
    şunlara dikkat edin:
  • 4:25 - 4:26

    geniş spektrum,
  • 4:26 - 4:28
    en az 30 SPF
  • 4:28 - 4:29
    ve suya dayanıklılık.
  • 4:29 - 4:33
    30 SPF içeren bir nemlendirici
    günlük kullanımlar için yeterli olabilir.
  • 4:33 - 4:36
    Sprey güneş kremi kullanmadan
    önce şunu dikkate alın ki
  • 4:36 - 4:39
    cildinizi tamamen kaplaması için
    birkaç kat uygulamalısınız.
  • 4:39 - 4:42
    Aynı bir duvarı sprey boya
    veya fırçayla boyamak gibi.
  • 4:42 - 4:44
    Güneşin keyfini çıkarın
  • 4:44 - 4:46
    ama güneş kremi kullanarak çıkarın.
Title:
Neden güneş kremi kullanmak zorundayız? - Kevin P. Boyd
Description:

Tüm dersi görüntüleyin: http://ed.ted.com/lessons/why-do-we-have-to-wear-sunscreen-kevin-p-boyd

Hepimiz sahile gitmek güneşte yanmamıza neden olacağını biliriz ama güneşten korunmak aslında bundan çok daha karışık. Kırışıklığa neden olan UVA ışınları ve cildinizi yakan UVB ışınları sağlınız için ciddi risk oluşturup dış görünüşünüzü olumsuz etkileyebilir. Peki, ne yapabilirsiniz? Kevin P. Bond fiziksel veya kimyasal günlük güneş kremi kullanılması gerektiğinden bahsediyor.

Ders Kevin P. Boyd, animasyon Andrew Foerster.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:02

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.