Çoğumuz güneşin dostumuz olduğunu düşünür.
Bitkilerin büyümesine yardım eder,
bizi sıcak tutar
ve güneşli bir günde kumsalda
güneşlenmeyi kim sevmez?
Bu kadar olumlu özelliklerine rağmen
güneş çok zararlı olabilir.
İşte bu yüzden güneş kremini icat ettik.
Güneş kreminin amacı vücudu güneşten gelen
güneş yanığı, yaşlanma, cilt kanseri gibi
birçok zarara neden olan
ultraviyole ışınlarından korumaktır.
Bu ışınlar dalga boylarına göre
UVA ve UVB gibi farklı çeşitlere ayrılır
ve hücrenin renginden sorumlu olan
kromofor emilimlerine bağlı olarak
cilt üzerinde farklı etkilere yol açarlar.
Birincil iki kromofor,
kırmızı kan hücremizde bulunan hemoglobin
ve cildimize rengin veren
pigment melanindir.
UVB ışınlarının cildin yanmasına
neden olduğunu biliyoruz.
UVA ışınları hakkında
daha az bilgi sahibiyiz
ve bu ışınların bronzlaşma tepkisi,
kanserojen, ve yaşlanma üzerinde
etkisi olduğu görülmektedir.
Peki, güneş kremleri
bizi bu ışınlardan nasıl korur?
Fiziksel ve kimyasal
önleyiciler olmak üzere
2 farklı çeşit güneş koruyucu vardır.
Çinko oksit ve titanyum dioksit
gibi fiziksel engelleyiciler
cilt üzerinde bir bariyer etkisi
yaratarak güneş ışınlarını yansıtır.
Burunları beyazla kaplanmış
cankurtaranlar gördüyseniz
neye benzediklerini anlamışsınızdır.
Aynı maddeler bebek
kremlerinin ana bileşenleridir.
Bundaki amaç fiziksel
bir bariyer oluşturmaktır.
Bu kremlerin uygulanması
her zaman bu kadar kolay değildi
ve cilt üzerinde
rahatlıkla görülebiliyorlardı
ama yeni formülasyonları bu sorunu çözdü.
Öte yandan kimyasal engelleyiciler
güneş ışınlarını emer.
Güneşi emme yetenekleri azaldığından
fiziksel güneş kremlerinden
daha hızlı bozulurlar.
Cilde uygulandıklarında daha saydamlardır
ama bazı insanlar içindeki kimyasallara
alerjik reaksiyon gösterebilir.
Türünden bağımsız olarak
bütün güneş kremleri güneş koruma faktörü
yani SPF açısından test edilir.
SPF temel olarak güneş kreminin
bir insanı güneş yanığından
ne kadar koruyabildiğidir.
Eğer bir mağarada yaşamıyorsanız
veya güneşin etkilerine karşı
bağışıklığınız yoksa
güneşlenmeseniz bile güneş kremi
kullanmaya ihtiyacınız var.
Koyu ten renkli
ve hızlıca bronzlaşan insanlar
güneş yanıklarına karşı
doğal olarak daha savunmalılardır.
Ama onlar da UVA'nın
etkilerine karşı savunmasızdır.
Diğer yandan güneşten korunma
mekanizmaları tam anlamıyla çalışmadığı
ve ciltleri güneş kremini emebileceğinden
çok daha fazla ışın emdiği için
6 aydan küçük çocukların güneş
ışınlarına maruz kalmamaları gerekir.
Güneş kremi kullanmak 3 tip
cilt kanserinin de oluşumunu engeller:
bazal hücreli karsinom,
skuamoz hücreli karsinom
ve melanom.
Hücrelerimizdeki DNA'lar günlük olarak
hücre içindeki mekanizmalar tarafından
düzeltilebilen mutasyon
ve hatalar geliştiriyor.
Ancak güneşten gelen ultraviyole
ışınlarının oluşturduğu mutasyonlar
hücrelerimiz tarafından düzeltilemeyebilir
bu da cilt kanserine yol açan kontrolsüz
hücre bölünmesine sebep olabilir.
En korkutucu tarafı ise
çok geç olana kadar bu durumun
farkına varamıyor olmanız.
Sağlığınıza karşı bu somut riskler
sizi güneş kremi kullanmaya
ikna etmek için yeterli değilse
estetik açıdan zararlarına değinelim.
Güneş ışınları
sigara kullanımıyla birlikte
erken yaşlanmaya yol açan önemli nedendir.
Işınlara maruz kalmaktan oluşan
güneşe bağlı yaşlanma
cildin esnekliğini kaybetmesine yol açar.
Diğer bir deyişle cildinizin
sarkmasına neden olur.
Sol tarafı düzenli olarak
güneşe maruz kalan
bu tır şoförüne bakıp farklı anlayın.
Dikkat edilmesi gereken nokta:
Araba camları yakıcı
UVB ışınlarını engeller
ama yaşlandırıcı UVA
ışınlarını durduramaz.
Her gün güneş kremi
kullanılması öneriliyor
ama uzun süreli güneşe
maruz kalmadan önce
plajdayken, karların arasındayken
özellikle dikkat etmelisiniz
çünkü su ve buzun yansıtma özelliği
güneş ışınlarının etkisini arttırır.
Böyle durumlarda dışarı çıkmadan
15 ile 30 dakika önce
ve dışarı çıktıktan hemen sonra
güneş koruyucunuzu sürmelisiniz.
Özellikle yüzdükten veya terledikten sonra
her 2-3 saatte bir güneş kreminizi
tekrar uygulamalısınız.
Bunun dışında ultraviyole koruma faktörlü
ya da diğer bir adıyla
UPF'li kıyafetler giymelisiniz.
Ayrıca ağaç veya şemsiye altı gibi
gölgelik alanlarda durup
güneşin tepede olduğu 10:00 - 16:00
arası güneşten kaçınmalısınız.
Peki, en iyi koruma sağlayan
güneş kremi hangisidir?
Kendi tercihinizi yapmadan
şunlara dikkat edin:
geniş spektrum,
en az 30 SPF
ve suya dayanıklılık.
30 SPF içeren bir nemlendirici
günlük kullanımlar için yeterli olabilir.
Sprey güneş kremi kullanmadan
önce şunu dikkate alın ki
cildinizi tamamen kaplaması için
birkaç kat uygulamalısınız.
Aynı bir duvarı sprey boya
veya fırçayla boyamak gibi.
Güneşin keyfini çıkarın
ama güneş kremi kullanarak çıkarın.