< Return to Video

چۆن بیرکاری ڕێنوێنی کەشتیەکانمان دەکات لە دەریادا؟ جۆرج کریستۆف

  • 0:16 - 0:19
    ئەگەر وێنا بکەیت، ٤٠٠ ساڵ لەمەو پێش،
  • 0:19 - 0:22
    گەڕان لە زەریای کراوە قورس بوو.
  • 0:22 - 0:26
    بێگومان با و پەردەکان کەشتیەکانیان
    دەهێنا و دەبرد،
  • 0:26 - 0:30
    دەریاوانەکان ئاڕاستەکانیان پەیوەست
    کردبوو بەو بەندەرەی کە جێیان هێشتبوو،
  • 0:30 - 0:35
    هەوڵیان دەدا بە وردی تۆماری ئاڕاستەی
    کەشتیەکە و ئەو دووریەی بڕیویانە بپارێزن.
  • 0:35 - 0:38
    ئەم کردارە ناسرابوو بە
    یەکلاکردنەوەی ناوچە،
  • 0:38 - 0:47
    ئەگەر نیو پلە لابدەیت دەبێت گەشت بکەیت بە
    ناو دوورگەکە کە چەند میلێک لە ئاسۆوە دوورە
  • 0:47 - 0:50
    ئەمەش هەڵەیەکی بچووک بوو.
  • 0:50 - 0:53
    بە سوپاسەوە، سێ داهێنان وای کرد
    کە دەریاگەری مەحاڵ نەبێت:
  • 0:53 - 1:01
    بەرزی خۆر پێو، کاتژمێرەکان و بیرکاری بۆ
    هەژمارکردنی داواکراو بە خێرایی و ئاسانی.
  • 1:01 - 1:08
    هەموویان گرینگن. نەبونی ئامرازی پێویست،
    کەشتیوانەکان نیگەران دەکات بۆ دوور بڕۆن.
  • 1:08 - 1:11
    جۆن بێرد، دروستکەری ئامێرێک لە لەندەن،
  • 1:11 - 1:17
    یەکەم ئامێری دروستکرد کە توانی گۆشەی
    نێوان خۆر و ئاسۆ بپێوێت لە ڕۆژدا،
  • 1:17 - 1:19
    پێی دەوترا بەرزی خۆر پێو.
  • 1:19 - 1:26
    زانینی گۆشەکە گرینگ بوو، لەوانەیە بەراورد کرابێ
    بەو گۆشەیەی لە ئینگلتەرا دەگەڕێتەوە لە هەمان کات
  • 1:26 - 1:32
    بەراوردکردنی ئەم دوو گۆشەیە پێویست بوو
    بۆ دیاری کردنی هێڵی درێژی کەشتیەکە.
  • 1:32 - 1:34
    کاتژمێرەکان دواتر دەرکەوتن.
  • 1:34 - 1:38
    لە ١٧٦١، جۆن هاریسۆن، ئینگلیزێکی
    دروستکەری کاتژمێر و دارتاش،
  • 1:38 - 1:42
    کاتژمێرێکی دروستکرد کە دەیتوانی کات بە
    تەواوی بهێڵێتەوە لە دەریادا.
  • 1:42 - 1:48
    کە دەتوانێت کات بە جێگیری بهێڵێتەوە لەسەر
    کەشتیەکە و هەنگاو بنێ لە کاتە سەختەکاندا
  • 1:48 - 1:53
    پێویست بوو بۆ ئەوەی کاتی گەڕانەوەی
    لە ئینگلتەرا بزانین.
  • 1:53 - 1:55
    بەڵام لێرەدا ئەنجامێک هەبوو:
  • 1:55 - 1:59
    لەبەرئەوەی کاتژمێرەکە دەستکرد بوو،
    زۆر گران بوو.
  • 1:59 - 2:05
    شێوەی جێگرەوە بەکارهێنانی پێوانەکانی مانگ
    و ژماردنی چڕ بووە تا تێچوونەکان کەمتر بێت
  • 2:05 - 2:11
    هەریەک لە پێوانە کردنەکان بۆ دیاری کردنی
    شوێنی کەشتیەکە چەندین کاتژمێری دەوێت.
  • 2:11 - 2:18
    بەڵام بەرزی پێوانی خۆر و کاتژمێرەکان بێسوود بوون
    مەگەر دەریاوانەکان ئامرازەکانیان بەکارهێنابا بۆ دیاریکردنی ئاڕاستەکانیان.
  • 2:18 - 2:24
    خۆشبەختانە لە ١٦٠٠ەکاندا ماتماتیکزانێکی
    ئارەزومەند پارچە ونبووەکەی داهێنا.
  • 2:24 - 2:33
    جۆن ناپیر زیاتر لە ٢٠ ساڵ لە قەڵاکەی کاری کرد لە سکۆتلەندا بۆ پەرەپێدانی لۆگاریتمەکان، کە ئامێری ژماردن بوو.
  • 2:33 - 2:41
    بیرۆکەکانی ناپیر لەسەر لۆگاریتمی بەشێوەی ١
    لەسەر ئی و نەگۆڕی 10 بۆ هێزی ٧م.
  • 2:41 - 2:45
    جەبر لە سەرەتای ١٦٠٠کان بە تەواوی
    گەشەی نەکردبوو،
  • 2:45 - 2:49
    لۆگاریتمی ناپیەر لە یەک دانە یەکسان
    نەبوو بە سفر.
  • 2:49 - 2:55
    ئەمەش وایکردووە ژماردنەکان کەمتر
    گونجاوبێت لەچاو لۆگاریتم بە بنەمای 10.
  • 2:55 - 3:00
    هێنری بریگز، ماتماتیکزانێکی بەناوبانگە
    لە کۆلێژی گریشام لە لەندەن،
  • 3:00 - 3:08
    لە ١٦١٤ کارەکانی ناپیر دەخوێنێتەوە، ساڵی
    دواتر گەشتێکی کرد بۆ ئەدینبۆرگ تا ناپیر ببینێت.
  • 3:08 - 3:11
    بریگس بە شێوەیەکی نا ئاشکرا
    لەبەردەم قەڵاکەی نایپەر دەرکەوت.
  • 3:11 - 3:18
    پێشنیاری کرد کە جۆن بنچینەو شێوەی
    لۆگاریتمی خۆی بگۆڕیت بۆ شتێکی زۆر سادەتر.
  • 3:18 - 3:23
    هه ردووکیان ڕازی بوون که بنچینەی
    10 به لۆگی یەک یەکسانە به سفر
  • 3:23 - 3:26
    کە ئەمەش ژماردنی ڕۆژانە ئاسان دەکات .
  • 3:26 - 3:31
    ئەمڕۆ ئەمانەمان بە بیر دێتەوە وەک
    لۆگاریتمی گشتی بریگز.
  • 3:31 - 3:35
    تا پەرەسەندنی ئامێری ژمێردراوی کارەبایی
    لە سەدەی بیستەمدا،
  • 3:35 - 3:44
    هەر ژماردنێک بە لێکدان، دابەشبوون، هێزەکان، دەرهێنانی ڕەگەکان بێت بە ژمارە گەورە و بچووکەکان
  • 3:44 - 3:47
    بە بەکارهێنانی لۆگاریتم بووە.
  • 3:47 - 3:50
    مێژووی لۆگارێتەکان تەنها وانەیەک
    نییە لە بیرکاریدا.
  • 3:50 - 3:54
    زۆر یاریکەر بەرپرس بوون
    لە سەرخستنی دەریاگەری.
  • 3:54 - 3:58
    دروستکەری ئامێر، ئەستێرەناس،
    بیرکاریزانان،
  • 3:58 - 4:00
    و بە دڵنیاییەوە دەریاوانەکانیش.
  • 4:00 - 4:04
    داهێنان تەنها ئەوە نیە کە بچێتە قوڵایی
    بواری کارکردنەوە،
  • 4:04 - 4:09
    بەڵکو پەیوەستە بە پۆلێنکردنی
    بوارەکانیشەوە.
Title:
چۆن بیرکاری ڕێنوێنی کەشتیەکانمان دەکات لە دەریادا؟ جۆرج کریستۆف
Description:

پیشاندانی وانەی تەواو: http://ed.ted.com/lessons/how-does-math-guide-our-ships-at-sea-george-christoph

بەبێ بوونی بیرکاری، ئایا باوباپیرانمان لە گەشتی دەریاییدا جیهانیان دەبینی؟ بیرمەندە مەزنەکانی بیرکاری و دۆزینەوە شۆڕشگێڕیەکانیان چیرۆکێکی سەرسوڕهێنەریان هەیە. دۆزینەوەی سەرەتاکانی لۆگارێتەکان بە درێژایی مێژووی دەریاگەری و، سەرکێشی و جیهانی نوێ.

وانەکە لە لایەن جۆرج کریستۆف ، ئەنیمەیشن لەلایەن هۆبیسالس
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:19

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.