0:00:15.531,0:00:19.163
ئەگەر وێنا بکەیت، ٤٠٠ ساڵ لەمەو پێش،

0:00:19.163,0:00:21.997
گەڕان لە زەریای کراوە قورس بوو.

0:00:21.997,0:00:25.713
بێگومان با و پەردەکان کەشتیەکانیان[br]دەهێنا و دەبرد،

0:00:25.713,0:00:29.514
دەریاوانەکان ئاڕاستەکانیان پەیوەست [br]کردبوو بەو بەندەرەی کە جێیان هێشتبوو،

0:00:29.514,0:00:35.080
هەوڵیان دەدا بە وردی تۆماری ئاڕاستەی[br]کەشتیەکە و ئەو دووریەی بڕیویانە بپارێزن.

0:00:35.080,0:00:38.380
ئەم کردارە ناسرابوو بە [br]یەکلاکردنەوەی ناوچە،

0:00:38.380,0:00:46.665
ئەگەر نیو پلە لابدەیت دەبێت گەشت بکەیت بە[br]ناو دوورگەکە کە چەند میلێک لە ئاسۆوە دوورە

0:00:46.665,0:00:49.780
ئەمەش هەڵەیەکی بچووک بوو.

0:00:49.780,0:00:53.497
بە سوپاسەوە، سێ داهێنان وای کرد[br]کە دەریاگەری مەحاڵ نەبێت:

0:00:53.497,0:01:00.863
بەرزی خۆر پێو، کاتژمێرەکان و بیرکاری بۆ [br]هەژمارکردنی داواکراو بە خێرایی و ئاسانی.

0:01:00.863,0:01:08.414
هەموویان گرینگن. نەبونی ئامرازی پێویست،[br]کەشتیوانەکان نیگەران دەکات بۆ دوور بڕۆن.

0:01:08.414,0:01:11.365
جۆن بێرد، دروستکەری ئامێرێک لە لەندەن،

0:01:11.365,0:01:16.830
یەکەم ئامێری دروستکرد کە توانی گۆشەی[br]نێوان خۆر و ئاسۆ بپێوێت لە ڕۆژدا،

0:01:16.830,0:01:19.230
پێی دەوترا بەرزی خۆر پێو.

0:01:19.230,0:01:26.230
زانینی گۆشەکە گرینگ بوو، لەوانەیە بەراورد کرابێ [br]بەو گۆشەیەی لە ئینگلتەرا دەگەڕێتەوە لە هەمان کات

0:01:26.230,0:01:31.947
بەراوردکردنی ئەم دوو گۆشەیە پێویست بوو[br]بۆ دیاری کردنی هێڵی درێژی کەشتیەکە.

0:01:31.947,0:01:33.515
کاتژمێرەکان دواتر دەرکەوتن.

0:01:33.515,0:01:38.497
لە ١٧٦١، جۆن هاریسۆن، ئینگلیزێکی [br]دروستکەری کاتژمێر و دارتاش،

0:01:38.497,0:01:41.980
کاتژمێرێکی دروستکرد کە دەیتوانی کات بە [br]تەواوی بهێڵێتەوە لە دەریادا.

0:01:41.980,0:01:48.480
کە دەتوانێت کات بە جێگیری بهێڵێتەوە لەسەر [br]کەشتیەکە و هەنگاو بنێ لە کاتە سەختەکاندا

0:01:48.480,0:01:52.796
پێویست بوو بۆ ئەوەی کاتی گەڕانەوەی[br]لە ئینگلتەرا بزانین.

0:01:52.796,0:01:54.880
بەڵام لێرەدا ئەنجامێک هەبوو:

0:01:54.880,0:01:58.714
لەبەرئەوەی کاتژمێرەکە دەستکرد بوو،[br]زۆر گران بوو.

0:01:58.714,0:02:05.380
شێوەی جێگرەوە بەکارهێنانی پێوانەکانی مانگ[br]و ژماردنی چڕ بووە تا تێچوونەکان کەمتر بێت

0:02:05.380,0:02:10.848
هەریەک لە پێوانە کردنەکان بۆ دیاری کردنی [br]شوێنی کەشتیەکە چەندین کاتژمێری دەوێت.

0:02:10.848,0:02:17.713
بەڵام بەرزی پێوانی خۆر و کاتژمێرەکان بێسوود بوون[br]مەگەر دەریاوانەکان ئامرازەکانیان بەکارهێنابا بۆ دیاریکردنی ئاڕاستەکانیان.

0:02:17.713,0:02:24.163
خۆشبەختانە لە ١٦٠٠ەکاندا ماتماتیکزانێکی[br]ئارەزومەند پارچە ونبووەکەی داهێنا.

0:02:24.163,0:02:32.947
جۆن ناپیر زیاتر لە ٢٠ ساڵ لە قەڵاکەی کاری کرد لە سکۆتلەندا بۆ پەرەپێدانی لۆگاریتمەکان، کە ئامێری ژماردن بوو.

0:02:32.947,0:02:41.430
بیرۆکەکانی ناپیر لەسەر لۆگاریتمی بەشێوەی ١[br]لەسەر ئی و نەگۆڕی 10 بۆ هێزی ٧م.

0:02:41.430,0:02:45.432
جەبر لە سەرەتای ١٦٠٠کان بە تەواوی[br]گەشەی نەکردبوو،

0:02:45.432,0:02:49.130
لۆگاریتمی ناپیەر لە یەک دانە یەکسان[br]نەبوو بە سفر.

0:02:49.130,0:02:55.080
ئەمەش وایکردووە ژماردنەکان کەمتر[br]گونجاوبێت لەچاو لۆگاریتم بە بنەمای 10.

0:02:55.080,0:02:59.547
هێنری بریگز، ماتماتیکزانێکی بەناوبانگە[br]لە کۆلێژی گریشام لە لەندەن،

0:02:59.547,0:03:07.614
لە ١٦١٤ کارەکانی ناپیر دەخوێنێتەوە، ساڵی [br]دواتر گەشتێکی کرد بۆ ئەدینبۆرگ تا ناپیر ببینێت.

0:03:07.614,0:03:11.065
بریگس بە شێوەیەکی نا ئاشکرا [br]لەبەردەم قەڵاکەی نایپەر دەرکەوت.

0:03:11.065,0:03:18.413
پێشنیاری کرد کە جۆن بنچینەو شێوەی [br]لۆگاریتمی خۆی بگۆڕیت بۆ شتێکی زۆر سادەتر.

0:03:18.413,0:03:23.231
هه ردووکیان ڕازی بوون که بنچینەی [br]10 به لۆگی یەک یەکسانە به سفر

0:03:23.231,0:03:26.431
کە ئەمەش ژماردنی ڕۆژانە ئاسان دەکات .

0:03:26.431,0:03:30.797
ئەمڕۆ ئەمانەمان بە بیر دێتەوە وەک [br]لۆگاریتمی گشتی بریگز.

0:03:30.797,0:03:35.098
تا پەرەسەندنی ئامێری ژمێردراوی کارەبایی[br]لە سەدەی بیستەمدا،

0:03:35.098,0:03:44.017
هەر ژماردنێک بە لێکدان، دابەشبوون، هێزەکان، دەرهێنانی ڕەگەکان بێت بە ژمارە گەورە و بچووکەکان

0:03:44.017,0:03:46.730
بە بەکارهێنانی لۆگاریتم بووە.

0:03:46.730,0:03:50.181
مێژووی لۆگارێتەکان تەنها وانەیەک[br]نییە لە بیرکاریدا.

0:03:50.181,0:03:54.380
زۆر یاریکەر بەرپرس بوون [br]لە سەرخستنی دەریاگەری.

0:03:54.380,0:03:57.913
دروستکەری ئامێر، ئەستێرەناس، [br]بیرکاریزانان،

0:03:57.913,0:03:59.981
و بە دڵنیاییەوە دەریاوانەکانیش.

0:03:59.981,0:04:04.098
داهێنان تەنها ئەوە نیە کە بچێتە قوڵایی [br]بواری کارکردنەوە،

0:04:04.098,0:04:08.563
بەڵکو پەیوەستە بە پۆلێنکردنی [br]بوارەکانیشەوە.