< Return to Video

Bucaq sürəti və sürət / Fizika / Khan Academy

  • 0:00 - 0:02
    Bu videoda aydın bir nümunə ilə
  • 0:02 - 0:03
    bucaq sürətini hesablayacağıq
  • 0:03 - 0:06
    və bu bucaq sürətini
  • 0:06 - 0:08
    sürət anlayışı ilə əlaqələndirməyə
  • 0:08 - 0:11
    çalışacağıq.
  • 0:11 - 0:13
    Gəlin daha əvvəlki
    videolarda dediyimiz nümunələrdə
  • 0:13 - 0:16
    olduğu kimi bir top, ipin köməyi ilə
  • 0:16 - 0:19
    bu fırlanma mərkəzinə bağlanmış olsun.
  • 0:19 - 0:21
    Bu sarı xətt də topun
    bağlandığı ipi göstərsin.
  • 0:21 - 0:23
    Və siz bu topu mavi dairə boyunca
  • 0:23 - 0:27
    hər iki istiqamətə
    hərəkət ettirə bilərsiniz.
  • 0:27 - 0:29
    Tutaq ki, ipin uzunluğu
  • 0:29 - 0:32
    yeddi metrdir.
  • 0:32 - 0:36
    Əvvəlki videodan bilirik ki,
  • 0:37 - 0:39
    zamanın 3 saniyəyə
  • 0:41 - 0:45
    bərabər olduğu vaxtda dönmə bucağı-fi,
  • 0:45 - 0:46
    pi böl 2 radiana bərabərdir.
  • 0:46 - 0:51
    Və bucağı x oxunun müsbət
    istiqamətindən belə ölçə bilərik.
  • 0:51 - 0:56
    Gəlin deyək ki, T bərabərdir
    6 saniyə olanda,
  • 0:56 - 1:00
    fi bucağı , pi radiana bərabər olur.
  • 1:02 - 1:06
    Beləcə, 3 saniyə sonra top burada olur.
  • 1:08 - 1:12
    Gəlin, bu hadisəni
  • 1:12 - 1:16
    vizuallaşdırmağa çalışaq.
  • 1:16 - 1:18
    O, belə görünəcək.
  • 1:18 - 1:21
    Bir saniyə, iki saniyə, üç saniyə.
  • 1:21 - 1:22
    Birdaha edək.
  • 1:22 - 1:23
    Yenə
  • 1:25 - 1:29
    Bir saniyə, iki saniyə, üç saniyə.
  • 1:29 - 1:31
    İndi baş verənləri
  • 1:31 - 1:33
    təsəvvür edə bildiyimizə görə,
  • 1:33 - 1:37
    videonu dayandırıb iki kəmiyyəti
    hesablamağa çalışa bilərsiniz.
  • 1:37 - 1:40
    Belə ki, hesablamağınızı istədiyim
    iki kəmiyyətdən biri
  • 1:40 - 1:43
    topun bucaq sürətidir.
  • 1:44 - 1:45
    Bu əslində top və ipin
  • 1:45 - 1:47
    bütün nöqtələri üçün eyni olacaq.
  • 1:47 - 1:51
    Omeqa ilə işarə etdiyimiz bucaq sürətinin
    qiymətini tapmağa çalışın.
  • 1:51 - 1:53
    Daha sonra isə
  • 1:53 - 1:56
    topun sürətini
  • 1:56 - 1:58
    hesablayın. Buraya qeyd edim.
  • 1:58 - 2:00
    Əvvəlcə bunları tapın və əlavə olaraq, aralarındakı
  • 2:00 - 2:03
    əlaqəni
  • 2:03 - 2:06
    başa düşməyə çalışın.
  • 2:06 - 2:08
    İndi isə gəlin birlikdə ,
    bucaq sürətinə baxaq.
  • 2:08 - 2:10
    Məncə, artıq cavabı tapmısınız.
  • 2:10 - 2:13
    Bir öncəki videodan yadınızdadırsa,
  • 2:13 - 2:17
    bucaq sürətini bucaq dəyişməsi,
  • 2:17 - 2:19
    bunu delta fi kimi işarələyirik
  • 2:19 - 2:22
    və bu vektorial kəmiyyətdir,
  • 2:22 - 2:26
    böl zamanın dəyişməsi- delta t
  • 2:28 - 2:30
    kimi hesablayırdıq.
  • 2:30 - 2:31
    İndi nəyə bərabər olacaq?
  • 2:31 - 2:34
    Əgər bucaq dəyişməsinə baxsaq,
  • 2:34 - 2:36
    son bucağımız pi olduğundan o,
  • 2:37 - 2:42
    pi radian çıxılsın ilkin bucaq yəni
    pi böl 2 radiana bərabər olacaq.
  • 2:42 - 2:45
    Bunu da zaman dəyişməmizə bölməliyik,
  • 2:45 - 2:48
    o da 6 saniyə, yəni sonuncu zaman anı
  • 2:48 - 2:50
    çıxılsın başlanğıc zaman anımız , 3 saniyə
  • 2:50 - 2:53
    Bunun nəticəsində,
  • 2:53 - 2:56
    kəsrin surətində
  • 2:56 - 2:58
    pi bölünsün 2 radian almış olduq.
  • 2:58 - 3:02
    Aldığımız nəticə müsbət olduğuna görə deyə bilərik ki, saat əqrəbinin əksi
    istiqamətində hərəkət etmişik.
  • 3:02 - 3:05
    Zaman dəyişməmiz isə 3 saniyə olacaq.
  • 3:06 - 3:08
    Əgər sadələşdirsək,
  • 3:08 - 3:11
    cavabı pi böl 6 tapmış olarıq.
  • 3:11 - 3:14
    Gəlin cavabımızın vahidini təyin edək.
  • 3:14 - 3:17
    Bucaq dəyişməmiz radianla,
  • 3:17 - 3:21
    zaman isə saniyə ilə ifadə olunduğundan ,
  • 3:21 - 3:24
    bucaq sürətimizi
  • 3:24 - 3:25
    pi böl 6 radian böl saniyə
  • 3:25 - 3:29
    tapmış oluruq.
  • 3:31 - 3:33
    İndi isə
  • 3:33 - 3:35
    sürəti hesablamağa çalışaq.
  • 3:35 - 3:37
    Hələ də tapmağa başlamamısınızsa,
    videonu dayandırıb
  • 3:37 - 3:39
    özünüz hesablamağa çalışın.
  • 3:39 - 3:43
    Topun sürətini tapmaq üçün bizə onun getdiyi
    yol lazımdır.
  • 3:43 - 3:46
    Əvvəlki videolarda bu barədə danışmışıq.
  • 3:46 - 3:48
    Əgər hələ izləməmisinizsə,
    baxmağınızda fayda var.
  • 3:48 - 3:53
    Topun getdiyi məsafəni S ilə işarə edək.
  • 3:53 - 3:55
    S bəzən qövsün uzunluğunu
    və ya bu hissədə qət edilən
  • 3:55 - 3:57
    məsafəni ifadə etmək
    üçün də istifadə olunur.
  • 3:57 - 4:00
    Beləliklə, sürət bizim qövs uzunluğumuz
  • 4:00 - 4:03
    bölünsün
  • 4:03 - 4:05
    zaman dəyişməsi olacaq.
  • 4:05 - 4:08
    Bəs qövsün uzunluğu nə qədərdir?
  • 4:08 - 4:10
    Bucaq yerdəyişməsini qövsün uzunluğu
  • 4:10 - 4:13
    və ya məsafə ilə əlaqələndirdiyimiz
  • 4:13 - 4:16
    əvvəlki videoda, qövs uzunluğunun
  • 4:16 - 4:20
    əslində bucaq yerdəyişməsinin
  • 4:24 - 4:28
    mütləq qiyməti vurulsun radiusa
  • 4:28 - 4:29
    bərabər olduğunu görmüştük.
  • 4:29 - 4:32
    Bu nümunədə radiusumuz 7 metrdir.
  • 4:32 - 4:35
    Onda bütün bunların hamısını yuxarıda
  • 4:35 - 4:36
    əvəzləsək nə əldə edərik?
  • 4:36 - 4:39
    Sürət bərabərdir...
  • 4:40 - 4:42
    buraya sürət yazıram,
  • 4:42 - 4:44
    çünki bəzən S ilə
  • 4:44 - 4:45
    qarışdırıla bilir.
  • 4:45 - 4:48
    Sürət bərabərdir qət olunan məsafə
  • 4:48 - 4:51
    bu məsafəni bayaq mütləq qiymət içində
  • 4:51 - 4:52
    bucaq dəyişməsi ilə göstərdik.
  • 4:52 - 4:54
    İfadə qəribə görünə bilər,
  • 4:54 - 4:56
    amma tətbiq etdikcə
    görəcəksiz ki, olduqca sadədir.
  • 4:56 - 4:59
    Vurulsun dairənin radiusu.
  • 5:00 - 5:04
    Xatırladım ki, biz bu trayektoriya üzrə hərəkət edirik.
  • 5:04 - 5:06
    Gəlin bunu fərqli bir rənglə göstərək.
  • 5:06 - 5:09
    İndi isə vurulsun radius,
  • 5:09 - 5:12
    bölünsün
  • 5:13 - 5:15
    zaman dəyişməsi kimi yaza bilərik.
  • 5:15 - 5:17
    İstəsək, qiymətləri buraya
    birbaşa da yaza bilərdik.
  • 5:17 - 5:21
    Buranın pi böl iki olduğunu bilirik.
  • 5:21 - 5:22
    Və mütləq qiyməti də
  • 5:22 - 5:24
    elə pi böl ikiyə bərabər olacaq.
  • 5:24 - 5:26
    Bu nümunədə radiusumuz
  • 5:26 - 5:28
    ipin uzunluğuna bərabərdir
  • 5:28 - 5:29
    və 7 metrdir.
  • 5:29 - 5:32
    Zamandakı dəyişmənin də
  • 5:32 - 5:35
    3 saniyə olduğunu bilirik,
  • 5:35 - 5:37
    indi hər şeyi hesablaya bilərik.
  • 5:37 - 5:40
    Burada vacib olan,
  • 5:40 - 5:42
    bu ifadəni başa düşməkdir.
  • 5:46 - 5:49
    Bucaq dəyişməsinin mütləq
    qiymətinin zaman dəyişməsinə
  • 5:49 - 5:50
    nisbəti bizə nəyi verir?
  • 5:51 - 5:53
    Bu bizim bucaq sürətimizin
  • 5:53 - 5:56
    mütləq qiymətidir.
  • 5:56 - 5:58
    Beləliklə deyə bilərik ki, sürət
  • 6:00 - 6:05
    bucaq sürətimizin
  • 6:05 - 6:10
    mütləq qiymətinin
  • 6:10 - 6:11
    radiusa hasilinə bərabərdir.
  • 6:12 - 6:14
    Belə daha asan oldu.
  • 6:14 - 6:19
    Elə isə bu nümunədə
  • 6:19 - 6:21
    sürət
  • 6:22 - 6:23
    bərabərdir
  • 6:25 - 6:28
    pi böl 6 vurulsun
  • 6:28 - 6:30
    radius, yəni vurulsun
  • 6:30 - 6:32
    7 metr olacaq.
  • 6:32 - 6:34
    -
  • 6:34 - 6:36
    Və nəticədə də,
  • 6:36 - 6:40
    7 pi böl 6
  • 6:44 - 6:48
    metr bölünsün saniyə alırıq. Bu da
    sürətin vahididir.
  • 6:49 - 6:51
    Və mütləq qiyməti tapmağımızın səbəbi isə,
  • 6:51 - 6:54
    yola görə sürətin skalyar kəmiyyət olmasıdır.
  • 6:54 - 6:55
    Çünki biz istiqaməti qeyd etmədik , amma
  • 6:55 - 6:57
    əslində , hərəkət etdiyimiz istənilən
  • 6:57 - 6:59
    zaman anında istiqamətimiz daim dəyişdi.
  • 6:59 - 7:00
    Yəni səbəb budur.
  • 7:00 - 7:03
    Bu cür məsələləri həll etməyin
    bir çox yolları var,
  • 7:03 - 7:05
    amma buradakı ən önəmli məqam,
  • 7:05 - 7:08
    bucaq sürətini hesablaya bilməyimiz
  • 7:08 - 7:13
    və onu sürət ilə əlaqələndirməyimizdir.
  • 7:13 - 7:16
    Bunun üçün çox
    sadə bir formul da mövcuddur.
  • 7:16 - 7:18
    Bütün bunların hamısı
  • 7:18 - 7:20
    7-ci sinifdə öyrəndiyimiz
    çevrənin uzunluğu
  • 7:20 - 7:22
    formulundan gəlir, bu haqda da
  • 7:22 - 7:24
    bucaq dəyişməsini qövs uzunluğu
  • 7:24 - 7:28
    və ya qət edilən məsafə
    ilə əlaqələndirdiyimiz
  • 7:28 - 7:29
    videoda danışmışdıq.
Title:
Bucaq sürəti və sürət / Fizika / Khan Academy
Description:
more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
07:30

Azerbaijani subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.