Bucaq sürəti və sürət / Fizika / Khan Academy
-
0:00 - 0:02- [Müəllim]
Bu videoda aydın bir nümunə ilə -
0:02 - 0:03bucaq sürətini hesablayacayıq,
-
0:03 - 0:06və bu bucaq sürətini
-
0:06 - 0:08sürət anlayışı ilə əlaqələndirməyə
-
0:08 - 0:11çalışacayıq.
-
0:11 - 0:13Gəlin daha əvvəlki
videolarda dediyimiz nümunələrdə -
0:13 - 0:16olduğu kimi bir top, ipin köməyi ilə
-
0:16 - 0:19bu fırlanma mərkəzinə bağlanmış olsun.
-
0:19 - 0:21Bu sarı xətt də topun
bağlandığı ipi göstərsin. -
0:21 - 0:23Və siz bu topu mavi dairə boyunca
-
0:23 - 0:27hər iki istiqamətə
hərəkət ettirə bilərsiniz. -
0:27 - 0:29Tutaq ki, ipin uzunluğu
-
0:29 - 0:32yeddi metrdir.
-
0:32 - 0:36Əvvəlki videoda öyrəndiyimiz kimi,
-
0:37 - 0:39zamanın 3 saniyəyə
-
0:41 - 0:45bərabər olduğu vaxtda bucaq,
-
0:45 - 0:46teta bərabərdir,
pi böl 2 radiandır. -
0:46 - 0:51Və bucağı müsbət x oxu
istiqamətindən belə ölçürük. -
0:51 - 0:56Gəlin deyək ki, T bərabərdir
6 saniyə olanda, -
0:56 - 1:00teta bərabərdir pi radiandır.
-
1:02 - 1:06Yəni 3 saniyə sonra top burda olsun.
-
1:08 - 1:12Və əgər bunun necə
baş verdiyini görmək istəsək, -
1:12 - 1:16icazə verin görək bu topu
üç saniyəyə döndərə biləcəyəmmi? -
1:16 - 1:18Deməli belə alınar.
-
1:18 - 1:21Bir saniyə, iki saniyə, üç saniyə.
-
1:21 - 1:22Birdə edək.
-
1:22 - 1:23Deməli...
-
1:25 - 1:29Bir saniyə, iki saniyə, üç saniyə.
-
1:29 - 1:31İndi baş verənləri
-
1:31 - 1:33təsəvvür edə bildiyimizə görə,
-
1:33 - 1:37istəyirsizsə, videonu dayandırıb
bu iki şeyi hesablamağa çalışın. -
1:37 - 1:40Belə ki, hesablamanızı istədiyim
ilk şey topun bucaq sürətinin -
1:40 - 1:43nə qədər olmasıdır?
-
1:44 - 1:45Bu əslində top və ipin
-
1:45 - 1:47bütün nöqtələri üçün eyni olacaq,
-
1:47 - 1:51Omeqa ilə işarə etdiyimiz bucaq sürətinin
qiymətini tapmağa çalışın. -
1:51 - 1:53İkinci olaraq tapmanızı
-
1:53 - 1:56istədiyim şey topun sürətidir.
-
1:56 - 1:58Topun sürəti nəyə bərabər olar?
-
1:58 - 2:00Bu iki şeyi tapmağa çalışın,
-
2:00 - 2:03və əgər istəsəniz ikisi arasındakı
-
2:03 - 2:06əlaqəni də anlaya bildiyinizə baxın.
-
2:06 - 2:08İndi isə gəlin birlikdə ilk olaraq
bucaq sürətinə baxaq. -
2:08 - 2:10Təxmin edirəm ki, başa düşürsünüz.
-
2:10 - 2:13Bir öncəki videodan yadınızdadırsa,
-
2:13 - 2:17bucaq sürəti bərabərdir bucaq dəyişməsi,
-
2:17 - 2:19bunu delta teta kimi adlandırırdıq
-
2:19 - 2:22və bu vektorial bir kəmiyyətdir.
-
2:22 - 2:26Və bölünsün zamandakı dəyişiklik.
-
2:28 - 2:30Yəni delta T.
-
2:30 - 2:31Belə olduqda bucaq
sürətinin qiyməti neçə olar? -
2:31 - 2:34Əgər bucaq dəyişməsinə baxsaq,
-
2:34 - 2:36son bucağımız pi-dir.
-
2:37 - 2:42Pi radian çıxılsın ilk bucaq,
pi böl 2 radian. -
2:42 - 2:45Bunu da zaman dəyişməmizə bölməliyik,
-
2:45 - 2:48o da 6 saniyə, yəni son zaman
-
2:48 - 2:50çıxılsın ilk zamanımız, 3 saniyə
-
2:50 - 2:53Bunun nəticəsində, kəsrin surətində
-
2:53 - 2:56müsbət istiqamətdə
-
2:56 - 2:58pi böl 2 radian qədər dönmüş olduq.
-
2:58 - 3:02Müsbət olmasından da saat əqrəbinin
əksinə döndüyümüzü anlıyırıq. -
3:02 - 3:05Və bu da 3 saniyədə baş verdi.
-
3:06 - 3:08Əgər təkrar yazsaq,
-
3:08 - 3:11cavabı pi böl 6 tapmış olarıq.
-
3:11 - 3:14Birdə cavabın vahidlərini təkrar edək.
-
3:14 - 3:17Bucaq dəyişməmiz radyanla,
-
3:17 - 3:21zaman isə saniyəylə olduğu üçün,
-
3:21 - 3:24bucaq sürətimizi
-
3:24 - 3:25pi böl 6 radian böl saniyə
-
3:25 - 3:29tapmış oluruq.
-
3:31 - 3:33Bu da aradan çıxdığına görə
-
3:33 - 3:35sürəti hesablamağa çalışaq.
-
3:35 - 3:37Hələ də tapmağa başlamamısınızsa,
videonu dayandırıb -
3:37 - 3:39özünüz hesablamağa çalışın.
-
3:39 - 3:43Sürəti tapmaq üçün topun getdiyi məsafəni,
-
3:43 - 3:46əvvəlki videolarda bundan bəhs etmişdik
-
3:46 - 3:48əgər hələ izləməmisinizsə,
baxmağınızda fayda var. -
3:48 - 3:53Topun getdiyi məsafəni S ilə işarə edək.
-
3:53 - 3:55S bəzən qövsün uzunluğunu və ya qət edilən
-
3:55 - 3:57məsafəni ifadə etmək
üçün də istifadə olunur. -
3:57 - 4:00Beləliklə, sürət bizim qövs uzunluğumuza
-
4:00 - 4:03bölünən zaman dəyişməmiz olacaq.
-
4:03 - 4:05Bölünsün zaman dəyişməsi.
-
4:05 - 4:08Bəs qövsün uzunluğu neçə olacaq?
-
4:08 - 4:10Bucaq yerdəyişməsini qövsün uzunluğu
-
4:10 - 4:13və ya məsafə ilə əlaqələndirdiyimiz
-
4:13 - 4:16əvvəlki bir videoda, qövs uzunluğumuzun
-
4:16 - 4:20əslində bucaq yerdəyişməmizin
-
4:24 - 4:28mütləq qiyməti ilə radiusun hasilinə
-
4:28 - 4:29bərabər olduğunu görmüştük.
-
4:29 - 4:32Bu nümunədə radiusumuz 7 metrdir.
-
4:32 - 4:35Onda bütün bunların hamısını yuxarıda
-
4:35 - 4:36yerinə qoysaq nə əldə edərik?
-
4:36 - 4:39Sürət bərabərdir,
-
4:40 - 4:42buraya sürət yazıram
-
4:42 - 4:44çünki bəzən S ilə
-
4:44 - 4:45qarışdırıla bilir.
-
4:45 - 4:48Sürət bərabərdir aldığımız məsafə,
-
4:48 - 4:51bu məsafəni bayaq mütləq qiymət içində
-
4:51 - 4:52bucaq dəyişməsi ilə göstərdik.
-
4:52 - 4:54Yazılış bəzəkli görünə bilər,
-
4:54 - 4:56amma tətbiq etdikcə
görəcəksiz ki, olduqca sadədir. -
4:56 - 4:59Vurulsun dairənin radiusu.
-
5:00 - 5:04Bunu həmdə üstündə gəzdiyimiz yolun
radiusu kimi də düşünə bilərsiniz. -
5:04 - 5:06Gəlin bunu fərqli bir rənglə göstərək.
-
5:06 - 5:09İndi isə vur radius,
-
5:09 - 5:12bütün hamısı bölünsün
-
5:13 - 5:15zaman dəyişməsi.
-
5:15 - 5:17Əslində istəsək qiymətləri
bura birbaşa yaza bilərik. -
5:17 - 5:21Buranın pi böl iki olduğunu bilirik.
-
5:21 - 5:22Və mütləq qiyməti də
-
5:22 - 5:24elə pi böl ikiyə bərabərdir.
-
5:24 - 5:26Bu nümunədə radius
-
5:26 - 5:28ipin uzunluğu ilə eynidir,
-
5:28 - 5:29o da 7 metr edir.
-
5:29 - 5:32Zamandakı dəyişmənin də
-
5:32 - 5:353 saniyə olduğunu bilirik,
-
5:35 - 5:37yəni hər şeyi hesablaya bilərik.
-
5:37 - 5:40Burda önəmli olan
-
5:40 - 5:42bu ifadəni başa düşməkdir.
-
5:46 - 5:49Bucaq dəyişməsinin mütləq
qiymətinin zaman dəyişməsinə -
5:49 - 5:50nisbəti bizə nə verir?
-
5:51 - 5:53Bu bizim bucaq sürətimizin
-
5:53 - 5:56mütləq qiyməti deyil?
-
5:56 - 5:58Beləliklə deyə bilərik ki, sürət
-
6:00 - 6:05bucaq sürətimizin
-
6:05 - 6:10mütləq qiymətinin
-
6:10 - 6:11radiusa hasilinə bərabərdir.
-
6:12 - 6:14Belə daha yararlı oldu.
-
6:14 - 6:19Elə isə bu nümunədə
-
6:19 - 6:21sürət bərabərdir,
-
6:22 - 6:23pi böl 6 radian böl saniyə,
-
6:26 - 6:27pi böl 6 vurulsun
-
6:28 - 6:30radius, yəni vurulsun
-
6:30 - 6:327 metr olacaq.
-
6:32 - 6:34-
-
6:34 - 6:36Və nəticədə də,
-
6:36 - 6:407 pi böl 6 metr bölək saniyə tapırıq,
-
6:44 - 6:48bu da sürətin vahididir.
-
6:49 - 6:51Və mütləq qiyməti tapmağımızın səbəbi isə,
-
6:51 - 6:54sürətin skalyar bir kəmiyyət olmasıdır,
-
6:54 - 6:55yəni biz istiqaməti qeyd etmirik, amma
-
6:55 - 6:57əslində isə hərəkət etdiyimiz bütün
-
6:57 - 6:59vaxtlarda istiqamətimiz daim dəyişir.
-
6:59 - 7:00Yəni səbəb budur.
-
7:00 - 7:03Bu cür sualları etməyin
bir çox yolları var, -
7:03 - 7:05amma burdakı ən önəmli şey,
-
7:05 - 7:08bucaq sürətini hesablamağımız
-
7:08 - 7:13və onu sürət ilə əlaqələndirməyimizdir.
-
7:13 - 7:16Bunun üçün gözəl,
sadə bir formul da mövcuddur. -
7:16 - 7:18Bütün bunların hamısı
-
7:18 - 7:207-ci sinifdə öyrəndiyimiz
çevrənin uzunluğu -
7:20 - 7:22düsturundan gəlir, bunun haqqında da
-
7:22 - 7:24bucaq dəyişməsini qövsün uzunluğu
-
7:24 - 7:28və ya əldə edilən
məsafə ilə əlaqələndirdiyimiz -
7:28 - 7:29videoda danışmışdıq.
- Title:
- Bucaq sürəti və sürət / Fizika / Khan Academy
- Description:
-
more » « less
- Video Language:
- English
- Team:
Khan Academy
- Duration:
- 07:30
Show all
