Πώς να κάνετε οδηγό σας τον αλτρουισμό

Τι είναι ο αλτρουισμός; Για να το πούμε απλά, είναι η επιθυμία μας να είναι χαρούμενοι οι άλλοι. Ο Ματιέ Ρικάρ, ερευνητής ευτυχίας και βουδιστής μοναχός, λέει ότι ο αλτρουισμός είναι και ένα θαυμάσιο κριτήριο για τις άμεσες αλλά και τις μακρόπνοες αποφάσεις μας στην εργασία και τη ζωή μας.

Εμείς, οι άνθρωποι, έχουμε
εξαιρετικές δυνατότητες για καλοσύνη,

αλλά και τεράστια δύναμη
να προκαλέσουμε κακό.

Κάθε εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί
για δημιουργία ή για καταστροφή.

Όλα εξαρτώνται από τα κίνητρά μας.

Επομένως, είναι όλο και πιο σημαντικό

να υποθάλπουμε αλτρουιστικά
κίνητρα παρά εγωιστικά.

Όντως αντιμετωπίζουμε
πολλές προκλήσεις στην εποχή μας.

Μπορεί να είναι προσωπικές προκλήσεις.

Το μυαλό μας μπορεί να γίνει ο καλύτερος
φίλος μας ή ο χειρότερος εχθρός μας.

Υπάρχουν επίσης κοινωνικές προκλήσεις:

φτώχεια στο μέσο της αφθονίας,
ανισότητες, διαμάχες, αδικία.

Και μετά υπάρχουν οι νέες προκλήσεις,
που δεν τις περιμένουμε.

Πριν από δέκα χιλιάδες χρόνια υπήρχαν
περίπου πέντε εκατομμύρια άνθρωποι στη Γη.

Ό,τι και να έκαναν,

η ανθεκτικότητα της Γης εύκολα αναπλήρωνε
τις φθορές της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Μετά τη Βιομηχανική
και την Τεχνολογική Επανάσταση,

δεν είναι πλέον το ίδιο.

Τώρα αποτελούμε τον κύριο παράγοντα
αναστάτωσης πάνω στη Γη.

Εισερχόμαστε στην Ανθρωπόκαινο Περίοδο,
την εποχή των ανθρωπίνων όντων.

Κατά κάποιο τρόπο, αν λέγαμε
ότι πρέπει να διατηρήσουμε την αειφορία,

τη διαρκή χρήση των υλικών αποθεμάτων,

είναι σαν αυτός ο άνθρωπος να λέει,

-και άκουσα έναν πρώην πρωθυπουργό,
δεν θα αναφέρω ποιον, να λέει-

«Πριν από πέντε χρόνια
ήμασταν στην άκρη του γκρεμού.

Σήμερα κάναμε ένα μεγάλο βήμα μπροστά».

Άρα αυτή η άκρη είναι αυτό
που είχε οριστεί από τους επιστήμονες

ως τα όρια του πλανήτη.

Και εντός αυτών των ορίων
περιλαμβάνονται αρκετοί παράγοντες.

Η ανθρωπότητα μπορεί ακόμα
να ευημερήσει για 150.000 χρόνια

αν διατηρήσουμε
την ίδια κλιματική σταθερότητα

όπως στην Ολόκαινο Εποχή
για τα τελευταία 10.000 χρόνια.

Αλλά αυτό εξαρτάται από την επιλογή
μια εθελούσιας απλότητας,

να αυξανόμαστε ποιοτικά και όχι ποσοτικά.

Όπως βλέπετε, το 1900 βρισκόμασταν
εντός των ορίων ασφαλείας.

Όμως το 1950 υπήρξε μεγάλη επιτάχυνση.

Περιμένετε να δείτε τι ακολουθεί.

Τώρα έχουμε υπερβεί κατά πολύ
μερικά από τα όρια του πλανήτη.

Αν δούμε τη βιοποικιλότητα,
με τους τρέχοντες ρυθμούς,

έως το 2050 θα έχει εξαφανισθεί
το 30% όλων των ειδών στην Γη.

Ακόμη και αν καταψύξουμε το DNA τους,
δεν είναι κάτι αναστρέψιμο.

Εδώ λοιπόν βρίσκομαι

μπροστά σε έναν παγετώνα
ύψους 7.000 μέτρων στο Μπουτάν.

Στον Τρίτο Πόλο, 2.000 παγετώνες λιώνουν
ταχύτερα απ' ό,τι στον Βόρειο Πόλο.

Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε
σε αυτή την περίπτωση;

Όσο πολύπλοκο κι αν είναι,
πολιτικά, οικονομικά, επιστημονικά,

το θέμα του περιβάλλοντος,

απλά συνοψίζεται στο ερώτημα,
αλτρουισμός ή εγωισμός.

Είμαι Μαρξιστής αλλά της σχολής Γκράουτσο.

(Γέλια)

Ο Γκράουτσο Μαρξ είπε, «Γιατί να νοιαστώ
για τις μελλοντικές γενιές;

Τι έκαναν για μένα;»

(Γέλια)

Δυστυχώς άκουσα
τον δισεκατομυριούχο Στιβ Φορμπς

να λέει στις ειδήσεις του Fox
ακριβώς το ίδιο, αλλά σοβαρά.

Του είπαν για την αύξηση
της στάθμης των ωκεανών

και απάντησε, «Το θεωρώ παράλογο
ν' αλλάξω συμπεριφορά σήμερα

για κάτι που θα συμβεί σε εκατό χρόνια».

Αν λοιπόν δεν σε νοιάζει
για τις μελλοντικές γενιές,

κάνε ό,τι καταλαβαίνεις.

Έτσι μία από τις μεγάλες προκλήσεις
της εποχής μας είναι

να συμβιβάσουμε τρεις χρονικές ζώνες:

τη βραχυπρόθεσμη οικονομία,

τις διακυμάνσεις της χρηματιστηριακής
αγοράς, το κλείσιμο των προϋπολογισμών -

του μεσοπρόθεσμου της ποιότητας ζωής

-ποια είναι η ποιότητα κάθε στιγμή
της ζωής μας για 10 ή 20 χρόνια-

και του μακροπρόθεσμου του περιβάλλοντος.

Όταν οι οικολόγοι συνομιλούν
με τους οικονομολόγους,

είναι σαν διάλογος σχιζοφρενών,
τελείως ασυνάρτητος.

Δεν μιλούν την ίδια γλώσσα.

Τα τελευταία 10 χρόνια γύρισα τον κόσμο

συναντώντας οικονομολόγους, επιστήμονες,
νευροεπιστήμονες, περιβαλλοντολόγους,

φιλόσοφους, στοχαστές στα Ιμαλάια, παντού.

Μου φαίνεται ότι υπάρχει μόνο μία ιδέα

που μπορεί να συμφιλιώσει
αυτές τις τρεις χρονικές ζώνες.

Η ιδέα του να έχεις περισσότερη
κατανόηση για τους άλλους.

Με περισσότερη συναίσθηση για τους άλλους
θα έχουμε οικονομία φροντίδας,

όπου η χρηματοδότηση
είναι στην υπηρεσία της κοινωνίας

και όχι η κοινωνία
στην υπηρεσία της χρηματοδότησης.

Δεν θα παίζεις στο καζίνο

τους πόρους που σου
εμπιστεύτηκαν οι άνθρωποι.

Αν νοιάζεσαι περισσότερο για τους άλλους

θα φροντίσεις για την καταπολέμιση
των ανισοτήτων,

θα φέρεις κάποιο είδος ευημερίας
στην κοινωνία,

στην εκπαίδευση, στον χώρο εργασίας.

Αλλιώς, εάν ένα έθνος
είναι πανίσχυρο και πάμπλουτο

αλλά όλοι είναι δυστυχείς, τι μας ωφελεί;

Κι αν έχεις περισσότερη κατανόηση
για τους άλλους,

δεν θα λεηλατήσεις τον πλανήτη μας

και με τον τωρινό ρυθμό, δεν έχουμε
τρεις πλανήτες για να συνεχίσουμε έτσι.

Το ερώτημα είναι λοιπόν,

εντάξει, ο αλτρουισμός είναι η λύση,
δεν είναι και τόσο νέο ιδεώδες,

μπορεί όμως να είναι μια πραγματική,
πρακτική λύση.

Και κατ' αρχήν,
υπάρχει πραγματικός αλτρουισμός

ή είμαστε τόσο εγωιστές;

Κάποιοι φιλόσοφοι πίστευαν
ότι είμαστε αμετάκλητα εγωιστές.

Είμαστε όμως πράγματι τόσο παλιάνθρωποι;

Ωραία νέα, έτσι δεν είναι;

Το είπαν πολλοί φιλόσοφοι, όπως ο Χομπς.

Δεν μοιάζουν όμως όλοι σαν παλιάνθρωποι.

Ή οι άνθρωποι αλληλοσπαράζονται;

Αλλά αυτός ο τύπος δεν φαίνεται κακός.

Είναι ένας από τους φίλους μου στο Θιβέτ.

Είναι πολύ ευγενής.

Έτσι τώρα μας αρέσει η συνεργασία.

Υπάρχει μεγαλύτερη χαρά
από το να δουλεύεις με παρέα;

Και όχι μόνο στους ανθρώπους.

Υπάρχει βέβαια και ο αγώνας για τη ζωή,

η επιβίωση του ικανότερου,
ο κοινωνικός Δαρβινισμός.

Αλλά στην εξέλιξη, η συνεργασία -
παρότι σαφώς υπάρχει ανταγωνισμός -

χρειάζεται πιο δημιουργική συνεργασία
για πιο αυξημένα επίπεδα πολυπλοκότητας.

Είμαστε υπερ-συνεργάτες
και πρέπει να προχωρήσουμε παραπέρα.

Και επιπλέον, η ποιότητα
των ανθρώπινων σχέσεων.

Ο ΟΟΣΑ έκανε έρευνα αγοράς για δέκα
παράγοντες, όπως το εισόδημα και άλλοι.

Αυτό που οι άνθρωποι δήλωσαν
ως κυριότερο για την ευτυχία

είναι η ποιότητα των κοινωνικών σχέσεων.

Όχι μόνο στους ανθρώπους.

Και κοιτάξτε αυτές τις προγιαγιάδες.

Αυτή λοιπόν η ιδέα
ότι αν προχωρήσουμε βαθύτερα,

είμαστε αμετάκλητα εγωιστές,

είναι από επιστήμονες του καφενείου.

Δεν υπάρχει καμία κοινωνιολογική
ή ψυχολογική μελέτη

που να απέδειξαν κάτι τέτοιο.

Μάλλον το αντίθετο.

Ο φίλος μου ο Ντάνιελ Μπάτσον
πέρασε μια ολόκληρη ζωή

υποβάλλοντας ανθρώπους στο εργαστήριο
σε περίπλοκες καταστάσεις.

Φυσικά είμαστε εγωιστές μερικές φορές,
κάποιοι λίγο παραπάνω.

Αλλά ανακαλύψαμε ότι συστηματικά,
χωρίς εξαίρεση,

υπάρχει αξιοσημείωτος αριθμός ανθρώπων

που συμπεριφέρονται αλτρουιστικά,
χωρίς εξαίρεση.

Αν δείτε κάποιον βαριά πληγωμένο,
να υποφέρει,

ίσως τον βοηθήσετε μην μπορώντας
να τον βλέπετε να υποφέρει -

δεν αντέχετε, έτσι καλύτερα να βοηθήσετε
παρά να μείνετε να τον βλέπετε.

Τα ελέγξαμε όλα και τελικά διαπίστωσε ότι
οι άνθρωποι μπορεί να είναι αλτρουιστές.

Αυτά είναι καλά νέα.

Και περαιτέρω θα πρέπει να δούμε
την κοινοτυπία της καλοσύνης.

Για κοιτάξτε.

Όταν βγούμε έξω, δεν θα πούμε,
«Ω, τι ωραία.

Δεν έπεσαν μπουνιές όση ώρα
αυτός ο κόσμος σκεφτόταν τον αλτρουισμό».

Όχι, είναι αναμενόμενο, έτσι;

Αν έπεφταν μπουνιές,
θα μας απασχολούσε για καιρό.

Άρα η κοινοτυπία της καλοσύνης,
δεν είναι κάτι που τραβά την προσοχή,

αλλά υπάρχει.

Τώρα δείτε αυτό.

Μερικοί ψυχολόγοι είπαν,

όταν τους λέω ότι έκανα
140 ανθρωπιστικές αποστολές στα Ιμαλάια

που με χαροποιούν τόσο πολύ,

είπαν, «Καταλαβαίνω, το κάνεις
για να νιώσεις καλύτερα εσωτερικά.

Αυτό δεν είναι αλτρουισμός.
Απλώς σε κάνει να νιώθεις καλύτερα».

Νομίζετε ότι εκείνος ο τύπος,
όταν πηδούσε μπροστά στο τρένο

σκεφτόταν, «Θα νιώσω τόσο καλά
όταν τελειώσει αυτό;»

(Γέλια)

Αλλά δεν τελειώνει εδώ.

Λένε ναι,
αλλά όταν τον ρώτησαν, είπε,

«Δεν γινόταν αλλιώς.
Φυσικά έπρεπε να πηδήξω».

Δεν γινόταν αλλιώς. Αυτόματη συμπεριφορά.
Ούτε εγωισμός, ούτε αλτρουισμός.

Δεν γινόταν αλλιώς;

Φυσικά δεν θα σκεφτόταν για κάνα μισάωρο,

«Να του δώσω το χέρι μου; Να μην το δώσω;»

Το κάνει. Έχει επιλογή,
αλλά προφανώς είναι αυθόρμητο.

Και εκεί, πάλι είχε επιλογή.

(Γέλια)

Υπάρχουν άνθρωποι που είχαν επιλογή, όπως
ο πάστορας Αντρέ Τροκμέ και η γυναίκα του

και όλο το χωριό του Σαμπόν-σου-Λίνιον
στη Γαλλία.

Στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου
Πολέμου έσωσαν 3.500 Εβραίους,

τους πρόσφεραν καταφύγιο,
τους πέρασαν στην Ελβετία,

κόντρα σε όλα, με κίνδυνο της ζωής τους
και της οικογένειάς τους.

Άρα ο αλτρουισμός υπάρχει.

Τι είναι ο αλτρουισμός;

Είναι η επιθυμία να είναι χαρούν οι άλλοι
και να βρουν τους λόγους της ευτυχίας.

Η ενσυναίσθηση είναι η συναισθηματική
ή γνωστική αντήχηση που σας λέει,

αυτό το άτομο χαίρεται,
αυτό το άτομο υποφέρει.

Αλλά η ενσυναίσθηση από μόνη της
δεν είναι αρκετή.

Αν συνεχώς αντιμετωπίζετε δυστυχία,

θα σας επηρεάσει αρνητικά,
θα γίνετε ράκος,

έτσι χρειάζεστε την ευρύτερη σφαίρα
της ευγενούς καλοσύνης.

Με την Τάνια Σίνγκερ
στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ στη Λειψία,

αποδείξαμε ότι τα εγκεφαλικά δίκτυα της
ενσυναίσθησης και της ευγενούς καλοσύνης

είναι διαφορετικά.
Μέχρι εκεί είναι όλα καλά,

και το βρήκαμε από την εξέλιξη,
από τη μητρική φροντίδα, τη γονική αγάπη,

αλλά χρειάζεται να το επεκτείνουμε.

Μπορεί να επεκταθεί
ακόμη και σε άλλα είδη.

Όμως για μια πιο αλτρουιστική κοινωνία,
χρειαζόμαστε δύο πράγματα:

ατομική αλλαγή και κοινωνική αλλαγή.

Είναι όμως δυνατή η ατομική αλλαγή;

Δύο χιλιάδες χρόνια στοχαστικών μελετών
το επιβεβαιώνουν.

Επίσης, 15 χρόνια συνεργασίας
με τη νευροεπιστήμη και την επιγενετική

επιβεβαιώνουν ότι ο εγκέφαλός μας αλλάζει
όταν εξασκούμαστε στον αλτρουισμό.

Έτσι πέρασα 120 ώρες
μέσα σε μαγνητικό τομογράφο.

Είναι το πρώτο διάλειμμα
μετά από δυόμιση ώρες.

Και το αποτέλεσμα δημοσιεύτηκε
σε πολλά επιστημονικά έντυπα.

Δείχνει χωρίς αμφιβολία
ότι υπάρχει δομική αλλαγή

και λειτουργική αλλαγή στον εγκέφαλο
όταν εξασκείστε στην αλτρουιστική αγάπη.

Για να πάρετε μια ιδέα:

αυτός είναι ο διαλογιστής σε ανάπαυση
στα αριστερά,

ο διαλογιστής σε διαλογισμό συμπόνιας,
βλέπετε όλη τη δραστηριότητα,

και μετά η ομάδα ελέγχου σε ανάπαυση,
τίποτα δεν συνέβει,

σε διαλογισμό, τίποτα δεν συνέβει.

Δεν έχουν εξασκηθεί.

Συνεπώς χρειάζεστε 50.000 ώρες
διαλογισμού; Όχι.

Τέσσερις εβδομάδες, 20 λεπτά την ημέρα με
διαλογισμό φροντίδας και ενσυνειδητότητας

ήδη επιφέρει δομική αλλαγή στον εγκέφαλο
σε σχέση με μια ομάδα ελέγχου.

Μόνο 20 λεπτά την ημέρα
για τέσσερις εβδομάδες.

Ακόμα και με παιδιά προσχολικής ηλικίας -
ο Ρίτσαρντ Ντέιβιντσον στο Μάντισον.

Οκτώ εβδομάδες ευγνωμοσύνης, ευγενούς
αγάπης, συνεργασίας, επιμελούς αναπνοής.

Θα έλεγες, «Δεν πάνε καν σχολείο».

Δείτε μετά από οκτώ εβδομάδες,

η συμπεριφορά υπέρ της κοινωνίας,
είναι η γαλάζια γραμμή.

Και ακολουθεί το κορυφαίο
επιστημονικό τεστ με τα αυτοκόλλητα.

Στην αρχή, καθορίζεις για κάθε παιδί
ποιος είναι ο καλύτερος φίλος στην τάξη,

το λιγότερο αγαπημένο του παιδί,
ένα άγνωστο παιδί, και το άρρωστο παιδί,

και πρέπει να χαρίσουν αυτοκόλλητα.

Έτσι πριν από την παρέμβαση, δίνουν
τα περισσότερα στον καλύτερο φίλο τους.

Τεσσάρων-πέντε χρονών,
20 λεπτά τρεις φορές την εβδομάδα.

Μετά την παρέμβαση, καμία διάκριση πλέον:

την ίδια ποσότητα αυτοκόλλητων στον
καλύτερο φίλο και στον λιγότερο αγαπημένο.

Αυτό πρέπει να κάνουμε
σε όλα τα σχολεία του κόσμου.

Και μετά που πάμε;

(Χειροκρότημα)

Όταν το έμαθε ο Δαλάι Λάμα,
είπε στον Ρίτσαρντ Ντέιβιντσον,

«Πήγαινε σε 10 σχολεία, 100 σχολεία,
στα Ηνωμένα Έθνη, σε όλο τον κόσμο».

Πού πάμε λοιπόν μετά;

Η ατομική αλλαγή είναι δυνατή.

Θα περιμένουμε να εμφανιστεί το γονίδιο
του αλτρουισμού στην ανθρώπινη φυλή;

Θα πάρει 50.000 χρόνια,
υπερβολικά πολλά για το περιβάλλον.

Ευτυχώς υπάρχει η εξέλιξη του πολιτισμού.

Οι πολιτισμοί, όπως απέδειξαν οι ειδικοί,
αλλάζουν γρηγορότερα από τα γονίδια.

Αυτά είναι τα καλά νέα.

Κοιτάξτε, η στάση προς τον πόλεμο
άλλαξε δραματικά με τα χρόνια.

Έτσι η ατομική αλλαγή και η πολιτισμική
αλλαγή αλληλοδιαμορφώνονται,

και βέβαια, μπορούμε να έχουμε
μια πιο αλτρουιστική κοινωνία.

Άρα προς τα πού συνεχίζουμε;

Εγώ θα επιστρέψω στην Ανατολή.

Τώρα περιθάλπουμε 100.000 ασθενείς
το χρόνο στα προγράμματά μας.

Έχουμε 25.000 παιδιά στο σχολείο,
4% παραπάνω.

Μερικοί λένε, «Τα έργα σας
είναι αποτελεσματικά στην πράξη,

είναι όμως και στη θεωρία;»

Υπάρχει πάντα μια θετική απόκλιση.

Έτσι θα επιστρέψω στο ερημητήριό μου,

για να ψάξω τους εσωτερικούς πόρους
ώστε να υπηρετήσω καλύτερα τους άλλους.

Αλλά τι μπορούμε να κάνουμε
σε πιο παγκόσμιο επίπεδο;

Χρειαζόμαστε τρία πράγματα.

Ενισχυτική συνεργασία:

Συνεργατική μάθηση στο σχολείο
αντί για ανταγωνιστική μάθηση.

Άνευ όρων συνεργασία
εντός των οργανισμών -

μπορεί να υπάρχει ανταγωνισμός
μεταξύ των οργανισμών αλλά όχι εσωτερικά.

Χρειαζόμαστε αειφόρο αρμονία.
Λατρεύω αυτό τον όρο.

Όχι πλέον αειφόρο ανάπτυξη.

Η αειφόρος αρμονία σημαίνει
την πάταξη των ανισοτήτων.

Στο μέλλον, θα κάνουμε
περισσότερα με λιγότερα,

και συνεχίζουμε να αυξανόμαστε
ποιοτικά, όχι ποσοτικά.

Χρειαζόμαστε οικονομία φροντίδας.

Ο Χόμο Εκονόμικους δεν μπορεί να
αντιμετωπίσει τη φτώχεια εν μέσω αφθονίας,

δεν μπορεί να ασχοληθεί
με το πρόβλημα των κοινών αγαθών

της ατμόσφαιρας, των ωκεανών.

Χρειαζόμαστε οικονομία φροντίδας.

Εσείς λέτε για ανθρωπιστική οικονομία,

αυτοί λένε «Δεν είναι δική μας δουλειά».

Αλλά αν πείτε ότι δεν τους νοιάζει,
αυτό δεν ηχεί ωραία.

Χρειαζόμαστε τοπική δέσμευση,
παγκόσμια υπευθυνότητα.

Χρειάζεται να επεκτείνουμε τον αλτρουισμό
στα υπόλοιπα 1,6 εκατομμύρια είδη.

Τα όντα που αισθάνονται
είναι συν-πολίτες σε αυτό τον κόσμο,

και πρέπει να τολμήσουμε τον αλτρουισμό.

Ας χαιρετίσουμε
την αλτρουιστική επανάσταση.

Ζήτω η επανάσταση του αλτρουισμού.

(Χειροκρότημα)

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)