Skąd biorą się pory roku - Rebecca Kaplan
-
0:14 - 0:15Jako dziecko widziałam pory roku tak:
-
0:15 - 0:16Jako dziecko widziałam pory roku tak:
-
0:16 - 0:18w grudniu i styczniu padał śnieg i było zimno,
-
0:18 - 0:20w grudniu i styczniu padał śnieg i było zimno,
-
0:20 - 0:22w kwietniu i maju wszystko kwitło,
-
0:22 - 0:25w lipcu i sierpniu było gorąco i słonecznie,
-
0:25 - 0:29a wrzesień i październik mieniły się
kalejdoskopem kolorowych liści. -
0:29 - 0:30Tak wyglądał świat. To było jak magia.
-
0:30 - 0:32Tak wyglądał świat. To było jak magia.
-
0:32 - 0:33Gdyby mi wtedy powiedziano,
że 1/3 ludzkości nigdy nie widziała śniegu, -
0:33 - 0:35Gdyby mi wtedy powiedziano,
że 1/3 ludzkości nigdy nie widziała śniegu, -
0:35 - 0:37a 4 lipca to niekoniecznie
idealny dzień na plażowanie, -
0:37 - 0:41a 4 lipca to niekoniecznie
idealny dzień na plażowanie, -
0:41 - 0:42pomyślałabym, że oszalał.
-
0:42 - 0:454 pory roku występują tylko
-
0:45 - 0:48w dwóch rejonach naszej planety.
-
0:48 - 0:49Nawet tam występują naprzemiennie. Dlaczego?
-
0:49 - 0:51Nawet tam występują naprzemiennie. Dlaczego?
-
0:51 - 0:52Nawet tam występują naprzemiennie. Dlaczego?
-
0:52 - 0:53Słyszeliśmy o astronomie Johannesie Keplerze,
-
0:53 - 0:55Słyszeliśmy o astronomie Johannesie Keplerze,
-
0:55 - 0:57który udowodnił, że orbity planety to elipsy
-
0:57 - 1:00i że Słońce nie jest w ich centrum.
-
1:00 - 1:02Kilkaset lat temu to było
naprawdę wielkie odkrycie. -
1:02 - 1:03Kilkaset lat temu to było
naprawdę wielkie odkrycie. -
1:03 - 1:06Rozwiązało to problemy matematyczne,
z którymi borykali się astronomowie -
1:06 - 1:07Rozwiązało to problemy matematyczne,
z którymi borykali się astronomowie -
1:07 - 1:09przy pomiarach orbit planet.
-
1:09 - 1:12To prawda, że nasza orbita
nie jest idealnym kołem. -
1:12 - 1:14Jednak ilustracje w podręcznikach
czy w telewizji -
1:14 - 1:16Jednak ilustracje w podręcznikach
czy w telewizji -
1:16 - 1:17wyolbrzymiają faktyczne wydłużenie orbity.
-
1:17 - 1:19wyolbrzymiają faktyczne wydłużenie orbity.
-
1:19 - 1:23W istocie orbita Ziemi to niemal idealne koło.
-
1:23 - 1:26Technicznie uchodzi za elipsę,
-
1:26 - 1:27choć jej nie przypomina.
-
1:27 - 1:30Słońce nie znajduje się
idealnie po środku. -
1:30 - 1:31czyli odległość Ziemi od Słońca
-
1:31 - 1:33zmienia się w ciągu roku.
-
1:33 - 1:34Aha! Czyli zima jest wtedy,
-
1:34 - 1:38kiedy jesteśmy dalej od Słońca!
-
1:38 - 1:39Nie tak szybko.
-
1:39 - 1:41Ziemia jest bliżej Słońca
-
1:41 - 1:43w styczniu niż w lipcu,
-
1:43 - 1:46o 5 milionów kilometrów.
-
1:46 - 1:48Styczeń to sam środek
-
1:48 - 1:50najzimniejszej pory roku
-
1:50 - 1:51na półkuli północnej.
-
1:51 - 1:52Wciąż nie przekonani?
-
1:52 - 1:54A co powiecie na to:
-
1:54 - 1:56Lato i zima występują na Ziemi
w tym samym czasie. -
1:56 - 1:57Lato i zima występują na Ziemi
w tym samym czasie. -
1:57 - 1:59Kiedy w Connecticut jest zimno,
w Nowej Zelandii jest pełnia lata. -
1:59 - 2:00Kiedy w Connecticut jest zimno,
w Nowej Zelandii jest pełnia lata. -
2:00 - 2:02Jeśli nie chodzi więc o odległość od Słońca,
to w czym rzecz? -
2:02 - 2:03Jeśli nie chodzi więc o odległość od Słońca,
to w czym rzecz? -
2:03 - 2:05Trzeba pamiętać, że Ziemia
"nie stoi prosto". Jest nachylona. -
2:05 - 2:06Trzeba pamiętać, że Ziemia
"nie stoi prosto". Jest nachylona. -
2:06 - 2:08Trzeba pamiętać, że Ziemia
"nie stoi prosto". Jest nachylona. -
2:08 - 2:09To kąt nachylenia osi
-
2:09 - 2:12jest głównym powodem występowania pór roku.
-
2:12 - 2:14Ziemia kręci się wokół własnej osi,
nachylonej o 23,5 stopnia. -
2:14 - 2:17Ziemia kręci się wokół własnej osi,
nachylonej o 23,5 stopnia. -
2:17 - 2:20Równocześnie okrąża Słońce
-
2:20 - 2:23z osią skierowaną zawsze
w tę samą stronę. -
2:23 - 2:24Nachylenie, obrót wokół osi i okrążanie Słońca
-
2:24 - 2:26Nachylenie, obrót wokół osi i okrążanie Słońca
-
2:26 - 2:28powodują zmiany długości dnia w ciągu roku.
-
2:28 - 2:29powodują zmiany długości dnia w ciągu roku.
-
2:29 - 2:31W lecie dni są dłuższe, a w zimie krótsze.
-
2:31 - 2:33W lecie dni są dłuższe, a w zimie krótsze.
-
2:33 - 2:36Światło słoneczne nagrzewa Ziemię.
-
2:36 - 2:38Po zachodzie Ziemia się wychładza.
-
2:38 - 2:39W lecie obszary powyżej 40. równoleżnika północnego,
-
2:39 - 2:42W lecie obszary powyżej 40. równoleżnika północnego,
-
2:42 - 2:44takie jak Hartford czy Connecticut,
-
2:44 - 2:46mają 15 godzin dnia i 9 godzin nocy.
-
2:46 - 2:48mają 15 godzin dnia i 9 godzin nocy.
-
2:48 - 2:50Powierzchnia nagrzewa się dłużej
niż się wychładza. -
2:50 - 2:52Tak jest codziennie,
-
2:52 - 2:54następuje ocieplenie.
-
2:54 - 2:56Zapamiętajcie to na później!
-
2:56 - 2:58W zimie jest odwrotnie.
-
2:58 - 3:00Ziemia stygnie dłużej niż się nagrzewa.
-
3:00 - 3:01Ziemia stygnie dłużej niż się nagrzewa.
-
3:01 - 3:05Dzień po dniu następuje wychłodzenie.
-
3:05 - 3:07Co ciekawe, im bardziej na północ,
-
3:07 - 3:10tym letni dzień jest dłuższy.
-
3:10 - 3:13W Juneau na Alasce dzień trwa 19 godzin,
-
3:13 - 3:18podczas gdy w Tallahassee na Florydzie 14 godzin.
-
3:18 - 3:20W lecie na Biegunie Północnym
-
3:20 - 3:23słońce w ogóle nie zachodzi.
-
3:23 - 3:26Czyli chodzi o długość dnia, kapuję!
-
3:26 - 3:29Niezupełnie, brakuje jeszcze
jednego elementu układanki. -
3:29 - 3:31Gdyby sama długość dnia
-
3:31 - 3:33sterowała średnią temperaturą,
-
3:33 - 3:35czy Biegun Północny nie byłby
-
3:35 - 3:36najgorętszym punktem podczas lata,
-
3:36 - 3:38skoro dzień trwa tam całą dobę
-
3:38 - 3:41w miesiącach przed i po przesileniu?
-
3:41 - 3:42A przecież to Biegun Północny,
-
3:42 - 3:43pływają góry lodowe,
-
3:43 - 3:45jest pełno śniegu.
-
3:45 - 3:46O co chodzi?
-
3:46 - 3:47Ziemia jest kulą.
Ilość otrzymywanej energii słonecznej -
3:47 - 3:50Ziemia jest kulą.
Ilość otrzymywanej energii słonecznej -
3:50 - 3:52zmienia się zależnie od wysokości słońca na niebie,
-
3:52 - 3:54co zmienia się w ciągu dnia,
-
3:54 - 3:56od wschodu do zachodu Słońca.
-
3:56 - 3:59Maksymalna wysokość zmienia się też w ciągu roku.
-
3:59 - 4:01W lecie jest wyżej.
-
4:01 - 4:04Najwyżej w południe podczas letniego przesilenia,
-
4:04 - 4:06czyli na półkuli północnej 21 czerwca,
-
4:06 - 4:09a na południowej 21 grudnia.
-
4:09 - 4:11Podczas obiegu Ziemi
-
4:11 - 4:13północna półkula odchyla się od Słońca zimą,
-
4:13 - 4:15a pochyla ku niemu latem,
-
4:15 - 4:16a pochyla ku niemu latem,
-
4:16 - 4:18przez co Słońce świeci pod mniejszym kątem
-
4:18 - 4:20przez więcej godzin.
-
4:20 - 4:23Pamiętacie wydłużone dni w lecie?
-
4:23 - 4:26Energia przypadająca na kilometr kwadratowy wzrasta
-
4:26 - 4:28im wyżej jest słońce na niebie.
-
4:28 - 4:30Kiedy słońce świeci pod kątem
-
4:30 - 4:32ilość dostarczonej energii jest mniejsza.
-
4:32 - 4:35ilość dostarczonej energii jest mniejsza.
-
4:35 - 4:38Choć na biegunie słońce świeci przez 24 godziny,
-
4:38 - 4:39Choć na biegunie słońce świeci przez 24 godziny,
-
4:39 - 4:42światło słoneczne jest bardzo rozproszone.
-
4:42 - 4:45i dostarcza mniej energii niż na południu,
-
4:45 - 4:47gdzie słońce jest wyżej
-
4:47 - 4:49z powodu mniejszego odchylenia.
-
4:49 - 4:51Ponadto biegun północny ma co nadrabiać.
-
4:51 - 4:54Wychładzał się bez odrobiny słońca
-
4:54 - 4:55przez całe 6 miesięcy.
-
4:55 - 4:58Obserwując w dowolnym miejscu zmiany pór roku,
-
4:58 - 5:01możesz doceniać nie tylko ich piękno
-
5:01 - 5:02ale też astronomiczną złożoność czynników,
-
5:02 - 5:05dzięki którym istnieją.
- Title:
- Skąd biorą się pory roku - Rebecca Kaplan
- Description:
-
Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/reasons-for-the-seasons-rebecca-kaplan
Dlaczego w niektórych miejscach na Ziemi jest ciepło przez cały rok, a w innych trzeba liczyć się z niskimi temperaturami i śniegiem? Dlaczego pory roku występują na odwrót na obu półkulach? Rebecca Kaplan wyjaśnia, w jaki sposób kształt ziemskiej orbity oraz nachylenie osi naszej planety wpływa na ilość światła słonecznego, które dociera do powierzchni w różnych rejonach na Ziemi.
Wykład: Rebecca Kaplan, animacja: Marc Christoforidis.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:21
TED Translators admin edited Polish subtitles for Reasons for the seasons - Rebecca Kaplan | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Reasons for the seasons - Rebecca Kaplan | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Reasons for the seasons - Rebecca Kaplan | ||
Krystian Aparta approved Polish subtitles for Reasons for the seasons - Rebecca Kaplan | ||
Krystian Aparta commented on Polish subtitles for Reasons for the seasons - Rebecca Kaplan | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Reasons for the seasons - Rebecca Kaplan | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Reasons for the seasons - Rebecca Kaplan | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for Reasons for the seasons - Rebecca Kaplan |
Rysia Wand
Finished review. Awaiting translator's input. =========================================================================================== Niewłaściwe łamanie/kończenie linijek/napisów. Na końcu napisu/linijki należy zostawiać w razie możliwości językową "całość" (przykład niewłaściwego zakończenia: "Tak więc zacznę od tego, iż jeśli" - zakończyć należałoby po "tego," - w następnym napisie byłoby zdanie podrzędne). To stosunkowo istotna kwestia. Inny przykład: "Spójrzmy w lustro i zdajmy sobie sprawę, że" - "że" nie powinno było znaleźć się na końcu. Czasami ostatnie słowo lub wyrażenie możemy przenieść do napisu następnego, żeby umożliwić zakończenie napisu na językową całość - nawet jeśli odpowiednik tego wyrażenie w oryginale jest na końcu danego napisu. Wyjątkiem jest sytuacja, w której napisy muszą być bardzo zsynchronizowane z tym, co się dzieje na ekranie - na przykład ostatnie słowo odnosi się do jakiejś zmiany w pokazywanej właśnie animacji. Nie można dzielić zdania w środku frazy, jak "Energia przypadająca na kilometr <br />kwadratowy wzrasta". Więcej informacji w poradniku pod adresem http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines ================================================================================== Z małej litery: http://pl.wikipedia.org/wiki/P%C3%B3%C5%82kula_p%C3%B3%C5%82nocna ================================================================================
Okoliczniki czasu i miejsca wydzielone przecinkiem. Okoliczniki czasu i miejsca na początku zdania nie są w języku polskim oddzielane przecinkiem, inaczej niż w angielskim. Przykład: "Today, the basis for scientific time" = "Dzisiaj, podłożem mierzenia czasu" --> "Dzisiaj podłożem mierzenia czasu"
=========================================================================================== Wiele linijek było za długich. Skróciłam wg http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles =========================================================================================== Zawsze warto też odświeżyć sobie podstawowe zasady dotyczące tworzenia tłumaczeń (http://translations.ted.org/wiki/How_to_Tackle_a_Translation) i postępowania w przypadku korekty (http://translations.ted.org/wiki/How_to_Tackle_a_Review). W razie potrzeby możemy też przedyskutować wprowadzone przeze mnie zmiany i wprowadzić inne wersje.
Krystian Aparta
Połączyłem napisy, które zawierały ten sam tekst, oraz takie, które po połączeniu składały się na zdanie podrzędne lub całe zdanie.