< Return to Video

İnme sırasında ne olur?

  • 0:07 - 0:13
    Dünyanın herhangi bir yerinde,
    her iki saniyede bir inme geçiriliyor.
  • 0:13 - 0:18
    Her altı kişiden biri
    hayatının bir döneminde inme geçirecek.
  • 0:18 - 0:21
    İnme beyin hücrelerini
    oksijenden yoksun bırakır,
  • 0:21 - 0:24
    en yaygın ölüm nedenlerinden birisidir
  • 0:24 - 0:27
    ve önlenebilir engelliliğin
    başlıca nedenidir.
  • 0:27 - 0:31
    Biri inme geçirdiğinde
    acil tıbbi müdahale çok önemlidir
  • 0:31 - 0:35
    ve genellikle
    kalıcı beyin hasarını önleyebilir.
  • 0:35 - 0:38
    Peki inmelerin nedeni nedir?
  • 0:38 - 0:41
    Doktorlar tedavi için ne yapabilir?
  • 0:41 - 0:45
    Beyin vücut kütlenizin
    sadece %2'sini oluşturur
  • 0:45 - 0:49
    ancak kandaki oksijenin
    %20'sinden fazlasını tüketir.
  • 0:49 - 0:53
    Oksijen beyne bir arter sistemi
    vasıtasıyla taşınır.
  • 0:53 - 0:56
    Karotid arterler beynin
    ön bölümünün beslenmesini sağlarken
  • 0:56 - 0:59
    vertebral arterler arka bölümünün
    beslenmesini sağlar.
  • 0:59 - 1:01
    Bağlantılı olan bu damar sistemleri
  • 1:01 - 1:03
    küçük ve daha küçük damarlara bölünerek
  • 1:03 - 1:07
    milyarlarca nöronun ihtiyacı olan
    oksijeni taşırlar.
  • 1:07 - 1:13
    Kan dolaşımı engellenirse, oksijen
    sağlanması durur ve beyin hücreleri ölür.
  • 1:13 - 1:15
    Bunun oluşması için iki durum vardır.
  • 1:15 - 1:21
    Hemorajik inme, yırtılan bir damardan
    kanın sızması nedeniyle meydana gelir.
  • 1:21 - 1:24
    İskemik inme daha yaygın görülen tiptir,
  • 1:24 - 1:29
    damar içerisine yerleşen bir pıhtının
    kan akımını engellemesiyle oluşur.
  • 1:29 - 1:31
    Bu pıhtılar nereden geliyor?
  • 1:31 - 1:34
    Nadiren, kalp ritminde ani bir değişiklik
  • 1:34 - 1:38
    kalbin kulakçıklarının normal şekilde
    kasılmasını önler.
  • 1:38 - 1:40
    Dolayısıyla kan akımı yavaşlar,
  • 1:40 - 1:45
    trombositler, pıhtılaşma faktörleri
    ve fibrin birbirine yapışır.
  • 1:45 - 1:47
    Pıhtı
  • 1:47 - 1:51
    beyni besleyen arterlere
    ve venlere doğru taşınabilir,
  • 1:51 - 1:54
    ta ki sığamayacağı bir alana gelene kadar.
  • 1:54 - 1:56
    Buna emboli denilmektedir
  • 1:56 - 2:01
    ve akış yönündeki tüm hücrelerin
    oksijen tedarikini keser.
  • 2:01 - 2:06
    Beyinde ağrı reseptörleri yoktur,
    bu nedenle tıkanıklığı hissetmezsiniz.
  • 2:06 - 2:09
    Oksijen yoksunluğu
    beynin işlevini yavaşlatarak
  • 2:09 - 2:12
    ani ve fark edilir sonuçlara
    neden olabilir.
  • 2:12 - 2:16
    Örneğin, etkilenen alan
    konuşmadan sorumluysa
  • 2:16 - 2:19
    kişi kelimeleri bozuk telaffuz eder
    ya da söyleyemez.
  • 2:19 - 2:22
    Eğer felç beyindeki kas hareketini
    kontrol eden bir bölümü etkilerse
  • 2:22 - 2:27
    genellikle vücudun tek tarafında olan
    kas güçsüzlüğüne neden olabilir.
  • 2:27 - 2:30
    Vücut bu durumu hemen
    telafi etmeye çalışacak,
  • 2:30 - 2:33
    etkilenen bölgeye
    kan akışını yöneltecektir
  • 2:33 - 2:36
    fakat bu yeterli bir çözüm değildir.
  • 2:36 - 2:40
    Sonuçta, oksijenden yoksun hücreler
    ölmeye başlayarak
  • 2:40 - 2:44
    ciddi ya da kalıcı olabilecek
    beyin hasarına neden olurlar.
  • 2:44 - 2:48
    Tıbbi yardımı olabildiğince hızlı almak
    bu nedenle önemlidir.
  • 2:48 - 2:51
    Tedavide ilk seçenek
  • 2:51 - 2:54
    Doku Plazminojen Aktivatörü denilen
    intravenöz ilaçlardır;
  • 2:54 - 2:56
    bu ilaçlar kan pıhtısını dağıtarak
  • 2:56 - 3:00
    tehlike arz eden arterde kan akımının
    yeniden başlamasını sağlarlar.
  • 3:00 - 3:02
    Birkaç saat içerisinde verilebilirse
  • 3:02 - 3:05
    bu ilaç, felçten sağ kalma şansını
    büyük ölçüde artırır
  • 3:05 - 3:08
    ve kalıcı hasarları engeller.
  • 3:08 - 3:12
    Eğer Doku Plasminojen Aktivatörü
  • 3:12 - 3:14
    hastanın kullanmakta olduğu
    bazı ilaçlar,
  • 3:14 - 3:16
    ciddi kanama öyküsü varlığı,
  • 3:16 - 3:18
    veya büyük bir pıhtı nedeniyle verilemezse
  • 3:18 - 3:24
    doktorlar, endovasküler trombektomi
    denilen bir yöntem uygulayabilir.
  • 3:24 - 3:29
    Floresan boya ile kan damarlarını
    görüntüleyen güçlü bir röntgen altında,
  • 3:29 - 3:33
    doktor kateter adı verilen
    uzun, ince, esnek bir tüpü
  • 3:33 - 3:35
    bacaktaki atardamar içine yerleştirir
  • 3:35 - 3:39
    ve tıkanıklığa kadar tüm yol boyunca
    manevra yaparak ilerler.
  • 3:39 - 3:41
    Bir pıhtı tutucu stent
    bu kateterden geçirilir.
  • 3:41 - 3:46
    Stent açılarak pıhtıyı damarın içinde
    yakalayıp bağlar.
  • 3:46 - 3:51
    Kateter ayrıldığında pıhtı da
    dışarıya çıkar.
  • 3:51 - 3:54
    Bu tedavilerin beyin fonksiyonunu
    korumak için
  • 3:54 - 3:55
    en kısa sürede yapılması gerekmekte,
  • 3:55 - 4:00
    Bu da birisi inme geçiriyorsa
    hızlı düşünmek gerekiyor demek.
  • 4:00 - 4:01
    Peki nasıl anlarsınız?
  • 4:01 - 4:04
    İşte denemek için üç hızlı şey:
  • 4:04 - 4:07
    1. Kişiden gülümsemesini isteyin.
  • 4:07 - 4:11
    Eğri bir ağız veya yüzde sarkma,
    kas güçsüzlüğünü gösterebilir.
  • 4:11 - 4:14
    2. Kollarını kaldırmasını isteyin.
  • 4:14 - 4:20
    Eğer bir kol aşağıya doğru eğilirse
    o kolun zaafiyeti felç işaretidir.
  • 4:20 - 4:24
    3. Onlara basit bir kelime
    veya cümle tekrarlamalarını isteyin.
  • 4:24 - 4:27
    Eğer konuşmaları bozuk
    veya garip geliyorsa
  • 4:27 - 4:31
    Bu beynin dil alanının oksijenden
    yoksun olduğu anlamına gelebilir.
  • 4:31 - 4:37
    Buna bazen FAST test denir
    ve T zaman demektir.
  • 4:37 - 4:42
    Eğer bu işaretlerden herhangi birini
    görürseniz hemen acil servisi arayın.
  • 4:42 - 4:44
    Yaşamlar buna bağlı olabilir.
Title:
İnme sırasında ne olur?
Description:

Dersin tamamı için: https://ed.ted.com/lessons/what-happens-during-a-stroke-vaibhav-goswami

Dünyanın herhangi bir yerinde, her iki saniyede bir, inme geçiriliyor. Her altı kişiden biri hayatının herhangi bir döneminde inme geçirecek. İnme beyin hücrelerini oksijenden yoksun bırakır, en yaygın ölüm nedenlerinden biridir ve önlenebilir özürlülüğün başlıca nedenidir. Peki inmelerin nedeni nedir? Doktorlar tedavi için ne yapabilir? Vaibhav Goswami, cevabı bulmak için bizi vücudun içine götürüyor.

Ders: Vaibhav Goswami
Animasyon: Artrake Studio
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:00

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.