WEBVTT

00:00:06.956 --> 00:00:12.525
Dünyanın herhangi bir yerinde, 
her iki saniyede bir inme geçiriliyor.

00:00:12.525 --> 00:00:17.878
Her altı kişiden biri
hayatının bir döneminde inme geçirecek.

00:00:17.878 --> 00:00:20.868
İnme beyin hücrelerini
oksijenden yoksun bırakır,

00:00:20.868 --> 00:00:23.589
en yaygın ölüm nedenlerinden birisidir

00:00:23.589 --> 00:00:26.785
ve önlenebilir engelliliğin
başlıca nedenidir.

00:00:26.785 --> 00:00:31.449
Biri inme geçirdiğinde
acil tıbbi müdahale çok önemlidir

00:00:31.449 --> 00:00:34.729
ve genellikle 
kalıcı beyin hasarını önleyebilir.

00:00:34.729 --> 00:00:37.588
Peki inmelerin nedeni nedir?

00:00:37.588 --> 00:00:40.849
Doktorlar tedavi için ne yapabilir?


NOTE Paragraph

00:00:40.849 --> 00:00:44.520
Beyin vücut kütlenizin 
sadece %2'sini oluşturur

00:00:44.520 --> 00:00:48.958
ancak kandaki oksijenin
%20'sinden fazlasını tüketir.

00:00:48.958 --> 00:00:52.751
Oksijen beyne bir arter sistemi 
vasıtasıyla taşınır.

00:00:52.751 --> 00:00:55.638
Karotid arterler beynin 
ön bölümünün beslenmesini sağlarken

00:00:55.638 --> 00:00:58.688
vertebral arterler arka bölümünün 
beslenmesini sağlar.

00:00:58.688 --> 00:01:00.719
Bağlantılı olan bu damar sistemleri

00:01:00.719 --> 00:01:03.369
küçük ve daha küçük damarlara bölünerek


00:01:03.369 --> 00:01:07.380
milyarlarca nöronun ihtiyacı olan 
oksijeni taşırlar.

00:01:07.380 --> 00:01:13.349
Kan dolaşımı engellenirse, oksijen 
sağlanması durur ve beyin hücreleri ölür.

00:01:13.349 --> 00:01:15.490
Bunun oluşması için iki durum vardır.

00:01:15.490 --> 00:01:20.641
Hemorajik inme, yırtılan bir damardan
kanın sızması nedeniyle meydana gelir.

00:01:20.641 --> 00:01:23.530
İskemik inme daha yaygın görülen tiptir,

00:01:23.530 --> 00:01:28.518
damar içerisine yerleşen bir pıhtının
kan akımını engellemesiyle oluşur.

NOTE Paragraph

00:01:28.518 --> 00:01:30.690
Bu pıhtılar nereden geliyor?

00:01:30.690 --> 00:01:33.591
Nadiren, kalp ritminde ani bir değişiklik

00:01:33.591 --> 00:01:37.900
kalbin kulakçıklarının normal şekilde
kasılmasını önler.

00:01:37.900 --> 00:01:39.809
Dolayısıyla kan akımı yavaşlar,

00:01:39.809 --> 00:01:45.382
trombositler, pıhtılaşma faktörleri 
ve fibrin birbirine yapışır.

00:01:45.382 --> 00:01:46.731
Pıhtı

00:01:46.731 --> 00:01:50.611
beyni besleyen arterlere 
ve venlere doğru taşınabilir,

00:01:50.611 --> 00:01:54.092
ta ki sığamayacağı bir alana gelene kadar.

00:01:54.092 --> 00:01:56.297
Buna emboli denilmektedir

00:01:56.297 --> 00:02:00.665
ve akış yönündeki tüm hücrelerin
oksijen tedarikini keser.

00:02:00.665 --> 00:02:05.862
Beyinde ağrı reseptörleri yoktur, 
bu nedenle tıkanıklığı hissetmezsiniz.

00:02:05.862 --> 00:02:08.672
Oksijen yoksunluğu 
beynin işlevini yavaşlatarak

00:02:08.672 --> 00:02:11.802
ani ve fark edilir sonuçlara 
neden olabilir.

00:02:11.802 --> 00:02:15.593
Örneğin, etkilenen alan 
konuşmadan sorumluysa

00:02:15.593 --> 00:02:18.514
kişi kelimeleri bozuk telaffuz eder 
ya da söyleyemez.

00:02:18.514 --> 00:02:21.972
Eğer felç beyindeki kas hareketini 
kontrol eden bir bölümü etkilerse

00:02:21.972 --> 00:02:26.553
genellikle vücudun tek tarafında olan 
kas güçsüzlüğüne neden olabilir.

NOTE Paragraph

00:02:26.553 --> 00:02:30.435
Vücut bu durumu hemen
telafi etmeye çalışacak,

00:02:30.435 --> 00:02:33.405
etkilenen bölgeye 
kan akışını yöneltecektir

00:02:33.405 --> 00:02:35.885
fakat bu yeterli bir çözüm değildir.

00:02:35.885 --> 00:02:39.824
Sonuçta, oksijenden yoksun hücreler
ölmeye başlayarak

00:02:39.824 --> 00:02:43.748
ciddi ya da kalıcı olabilecek 
beyin hasarına neden olurlar.

00:02:43.748 --> 00:02:48.390
Tıbbi yardımı olabildiğince hızlı almak
bu nedenle önemlidir.

00:02:48.390 --> 00:02:51.370
Tedavide ilk seçenek

00:02:51.370 --> 00:02:54.205
Doku Plazminojen Aktivatörü denilen 
intravenöz ilaçlardır;

00:02:54.205 --> 00:02:55.884
bu ilaçlar kan pıhtısını dağıtarak

00:02:55.884 --> 00:02:59.855
tehlike arz eden arterde kan akımının 
yeniden başlamasını sağlarlar.

00:02:59.855 --> 00:03:02.015
Birkaç saat içerisinde verilebilirse


00:03:02.015 --> 00:03:05.415
bu ilaç, felçten sağ kalma şansını 
büyük ölçüde artırır

00:03:05.415 --> 00:03:08.496
ve kalıcı hasarları engeller.

NOTE Paragraph

00:03:08.496 --> 00:03:11.646
Eğer Doku Plasminojen Aktivatörü

00:03:11.646 --> 00:03:13.976
hastanın kullanmakta olduğu 
bazı ilaçlar,

00:03:13.976 --> 00:03:15.595
ciddi kanama öyküsü varlığı,

00:03:15.595 --> 00:03:18.336
veya büyük bir pıhtı nedeniyle verilemezse

00:03:18.336 --> 00:03:23.605
doktorlar, endovasküler trombektomi 
denilen bir yöntem uygulayabilir.

00:03:23.605 --> 00:03:28.694
Floresan boya ile kan damarlarını 
görüntüleyen güçlü bir röntgen altında,

00:03:28.694 --> 00:03:33.146
doktor kateter adı verilen 
uzun, ince, esnek bir tüpü

00:03:33.146 --> 00:03:35.375
bacaktaki atardamar içine yerleştirir

00:03:35.375 --> 00:03:38.508
ve tıkanıklığa kadar tüm yol boyunca 
manevra yaparak ilerler.

00:03:38.508 --> 00:03:41.377
Bir pıhtı tutucu stent 
bu kateterden geçirilir.

00:03:41.377 --> 00:03:45.867
Stent açılarak pıhtıyı damarın içinde 
yakalayıp bağlar.

00:03:45.867 --> 00:03:50.737
Kateter ayrıldığında pıhtı da 
dışarıya çıkar.

NOTE Paragraph

00:03:50.737 --> 00:03:53.579
Bu tedavilerin beyin fonksiyonunu
korumak için

00:03:53.579 --> 00:03:55.338
en kısa sürede yapılması gerekmekte,

00:03:55.338 --> 00:03:59.588
Bu da birisi inme geçiriyorsa 
hızlı düşünmek gerekiyor demek.

00:03:59.588 --> 00:04:01.017
Peki nasıl anlarsınız?

00:04:01.017 --> 00:04:03.869
İşte denemek için üç hızlı şey:


00:04:03.869 --> 00:04:06.558
1. Kişiden gülümsemesini isteyin.

00:04:06.558 --> 00:04:11.118
Eğri bir ağız veya yüzde sarkma, 
kas güçsüzlüğünü gösterebilir.

00:04:11.118 --> 00:04:13.879
2. Kollarını kaldırmasını isteyin.

00:04:13.879 --> 00:04:19.829
Eğer bir kol aşağıya doğru eğilirse
o kolun zaafiyeti felç işaretidir.

00:04:19.829 --> 00:04:23.919
3. Onlara basit bir kelime 
veya cümle tekrarlamalarını isteyin.

00:04:23.919 --> 00:04:26.788
Eğer konuşmaları bozuk
veya garip geliyorsa

00:04:26.788 --> 00:04:31.489
Bu beynin dil alanının oksijenden
yoksun olduğu anlamına gelebilir.

00:04:31.489 --> 00:04:37.281
Buna bazen FAST test denir 
ve T zaman demektir.

00:04:37.281 --> 00:04:42.290
Eğer bu işaretlerden herhangi birini 
görürseniz hemen acil servisi arayın.

00:04:42.290 --> 00:04:44.331
Yaşamlar buna bağlı olabilir.