Dünyanın herhangi bir yerinde, her iki saniyede bir inme geçiriliyor. Her altı kişiden biri hayatının bir döneminde inme geçirecek. İnme beyin hücrelerini oksijenden yoksun bırakır, en yaygın ölüm nedenlerinden birisidir ve önlenebilir engelliliğin başlıca nedenidir. Biri inme geçirdiğinde acil tıbbi müdahale çok önemlidir ve genellikle kalıcı beyin hasarını önleyebilir. Peki inmelerin nedeni nedir? Doktorlar tedavi için ne yapabilir? Beyin vücut kütlenizin sadece %2'sini oluşturur ancak kandaki oksijenin %20'sinden fazlasını tüketir. Oksijen beyne bir arter sistemi vasıtasıyla taşınır. Karotid arterler beynin ön bölümünün beslenmesini sağlarken vertebral arterler arka bölümünün beslenmesini sağlar. Bağlantılı olan bu damar sistemleri küçük ve daha küçük damarlara bölünerek milyarlarca nöronun ihtiyacı olan oksijeni taşırlar. Kan dolaşımı engellenirse, oksijen sağlanması durur ve beyin hücreleri ölür. Bunun oluşması için iki durum vardır. Hemorajik inme, yırtılan bir damardan kanın sızması nedeniyle meydana gelir. İskemik inme daha yaygın görülen tiptir, damar içerisine yerleşen bir pıhtının kan akımını engellemesiyle oluşur. Bu pıhtılar nereden geliyor? Nadiren, kalp ritminde ani bir değişiklik kalbin kulakçıklarının normal şekilde kasılmasını önler. Dolayısıyla kan akımı yavaşlar, trombositler, pıhtılaşma faktörleri ve fibrin birbirine yapışır. Pıhtı beyni besleyen arterlere ve venlere doğru taşınabilir, ta ki sığamayacağı bir alana gelene kadar. Buna emboli denilmektedir ve akış yönündeki tüm hücrelerin oksijen tedarikini keser. Beyinde ağrı reseptörleri yoktur, bu nedenle tıkanıklığı hissetmezsiniz. Oksijen yoksunluğu beynin işlevini yavaşlatarak ani ve fark edilir sonuçlara neden olabilir. Örneğin, etkilenen alan konuşmadan sorumluysa kişi kelimeleri bozuk telaffuz eder ya da söyleyemez. Eğer felç beyindeki kas hareketini kontrol eden bir bölümü etkilerse genellikle vücudun tek tarafında olan kas güçsüzlüğüne neden olabilir. Vücut bu durumu hemen telafi etmeye çalışacak, etkilenen bölgeye kan akışını yöneltecektir fakat bu yeterli bir çözüm değildir. Sonuçta, oksijenden yoksun hücreler ölmeye başlayarak ciddi ya da kalıcı olabilecek beyin hasarına neden olurlar. Tıbbi yardımı olabildiğince hızlı almak bu nedenle önemlidir. Tedavide ilk seçenek Doku Plazminojen Aktivatörü denilen intravenöz ilaçlardır; bu ilaçlar kan pıhtısını dağıtarak tehlike arz eden arterde kan akımının yeniden başlamasını sağlarlar. Birkaç saat içerisinde verilebilirse bu ilaç, felçten sağ kalma şansını büyük ölçüde artırır ve kalıcı hasarları engeller. Eğer Doku Plasminojen Aktivatörü hastanın kullanmakta olduğu bazı ilaçlar, ciddi kanama öyküsü varlığı, veya büyük bir pıhtı nedeniyle verilemezse doktorlar, endovasküler trombektomi denilen bir yöntem uygulayabilir. Floresan boya ile kan damarlarını görüntüleyen güçlü bir röntgen altında, doktor kateter adı verilen uzun, ince, esnek bir tüpü bacaktaki atardamar içine yerleştirir ve tıkanıklığa kadar tüm yol boyunca manevra yaparak ilerler. Bir pıhtı tutucu stent bu kateterden geçirilir. Stent açılarak pıhtıyı damarın içinde yakalayıp bağlar. Kateter ayrıldığında pıhtı da dışarıya çıkar. Bu tedavilerin beyin fonksiyonunu korumak için en kısa sürede yapılması gerekmekte, Bu da birisi inme geçiriyorsa hızlı düşünmek gerekiyor demek. Peki nasıl anlarsınız? İşte denemek için üç hızlı şey: 1. Kişiden gülümsemesini isteyin. Eğri bir ağız veya yüzde sarkma, kas güçsüzlüğünü gösterebilir. 2. Kollarını kaldırmasını isteyin. Eğer bir kol aşağıya doğru eğilirse o kolun zaafiyeti felç işaretidir. 3. Onlara basit bir kelime veya cümle tekrarlamalarını isteyin. Eğer konuşmaları bozuk veya garip geliyorsa Bu beynin dil alanının oksijenden yoksun olduğu anlamına gelebilir. Buna bazen FAST test denir ve T zaman demektir. Eğer bu işaretlerden herhangi birini görürseniz hemen acil servisi arayın. Yaşamlar buna bağlı olabilir.