9 psikoloji mitinin gerçek yüzü
-
0:01 - 0:04I.Q., yani genel zeka düzeyiniz
hakkında bilgi sahibisinizdir, -
0:04 - 0:05peki Psy-Q (psikolojik zeka)?
-
0:05 - 0:08Davranışlarınızı neyin belirlediğini
ne kadar biliyorsunuz, -
0:08 - 0:10başkalarının ya da kendi
davranışlarınızı -
0:10 - 0:12tahmin etmede ne kadar iyisiniz?
-
0:12 - 0:15Peki psikoloji hakkında bildiğinizi
düşündüğünüzün ne kadarı yanlış? -
0:15 - 0:19En yaygın 10 psikoloji mitini
sırayla görelim. -
0:19 - 0:22Muhtemelen duymuşsunuzdur;
söz konusu psikolojileri olduğunda -
0:22 - 0:25sanki erkekler Mars'tan,
kadınlar da Venüs'tenmiş gibidir. -
0:25 - 0:28Erkekler ve kadınlar aslında
ne kadar farklıdır? -
0:28 - 0:29Bunu çözmek için
erkekler ve kadınların -
0:29 - 0:32gerçekten farklı oldukları
bir şeyi ele alalım ve aynı skalada -
0:32 - 0:35psikolojik cinsiyet farklılıklarını
grafiklendirerek başlayalım. -
0:35 - 0:37Erkekler ve kadınlar
-
0:37 - 0:39topu uzağa atabilme
konusunda farklıdır. -
0:39 - 0:41Burada erkeklerin
verilerine bakarsak, -
0:41 - 0:43normal dağılım eğrisini görürüz.
-
0:43 - 0:47Birkaç erkek topu gayet uzağa atabilirken,
birkaçı da pek uzağa atamaz, -
0:47 - 0:49ama yine de çoğu ortalama
bir uzaklığa atar. -
0:49 - 0:50Kadınlar da aynı dağılımı
gösteriyorlar -
0:50 - 0:52ama arada bayağı
büyük bir fark var. -
0:52 - 0:55Aslında sıradan bir erkek,
topu tüm kadınların -
0:55 - 0:57%98'inden daha uzağa atabilir.
-
0:57 - 1:00O halde, aynı standarttaki
psikolojik cinsiyet farklılıklarının -
1:00 - 1:03nasıl göründüğüne bakalım.
-
1:03 - 1:04Her psikolog yer-yön ayrımsamada
-
1:04 - 1:07erkeklerin kadınlardan daha iyi
olduğunu söyler, -
1:07 - 1:09yani harita okuma gibi şeylerde
daha iyi olduklarını. -
1:09 - 1:12Doğrudur ama farklılığın boyutuna da
bir göz atalım. -
1:12 - 1:15Çok küçük; çizgiler birbirine çok yakın,
neredeyse çakışmış durumda. -
1:15 - 1:19Aslında sıradan bir kadın tüm erkeklerin
%33'ünden daha iyidir, -
1:19 - 1:21elbette bu oran %50 olsaydı,
-
1:21 - 1:23o zaman iki cinsiyet
tamamen eşit olurdu. -
1:23 - 1:27Unutmamak gerekir ki, bu ve az sonra
göstereceğim şey, -
1:27 - 1:29psikolojide şimdiye kadar
keşfedilmiş neredeyse en büyük -
1:29 - 1:31psikolojik cinsiyet farklılıklarıdır.
-
1:31 - 1:32Sıradakine bakalım.
-
1:32 - 1:34Psikologlar kadınların dil ve
dil bilgisinde -
1:34 - 1:36erkeklerden daha iyi olduğunu söyler.
-
1:36 - 1:39Bunlar standart bir dil bilgisi
testi performansları. -
1:39 - 1:41Kadınlar ve erkekler.
-
1:41 - 1:45Evet yine ortalama olarak kadınlar
daha iyi, ancak çizgiler öyle yakın ki, -
1:45 - 1:48erkeklerin %33'ü
sıradan bir kadından daha iyi, -
1:48 - 1:50yine aynı şekilde, oran %50 olsaydı
-
1:50 - 1:52tam anlamıyla cinsiyet eşitliğini
gösterecekti. -
1:52 - 1:55Öyleyse tam da bir Mars-Venüs
durumu yok. -
1:55 - 1:57Aksine Mars ve Snickers
gibi bir durum: -
1:57 - 2:02Temel olarak aynılar, ama biri diğerinden
biraz daha çılgın gibi. -
2:02 - 2:04Hangisi, söylemeyeceğim.
-
2:04 - 2:06Artık konuya ısınmışsınızdır.
-
2:06 - 2:09Şimdi Rorschach'ın meşhur
mürekkep testini uygulayalım. -
2:09 - 2:12Burada belki iki ayı
ya da iki insan görüyorsunuz. -
2:12 - 2:14Peki sizce ne yapıyorlar?
-
2:14 - 2:17Selamlaşıyorlar diyorsanız
elinizi kaldırın. -
2:17 - 2:19Pek kimse yok. Peki.
-
2:19 - 2:21'Çak bir beşlik' yapıyorlar
diyorsanız el kaldırın. -
2:21 - 2:23Peki. Kavga ettiklerini düşünenler?
-
2:23 - 2:25Sadece birkaç kişi.
-
2:25 - 2:28Tamamdır. Selamlaştıklarını ya da
çakıştıklarını düşünüyorsanız, -
2:28 - 2:30arkadaş canlısı birisiniz demektir.
-
2:30 - 2:31Kavga ediyorlar diyorsanız,
-
2:31 - 2:34biraz kötü, saldırgan
bir kişi oluyorsunuz. -
2:34 - 2:36Esasında sevecen mi yoksa
kavgacı mısınız? -
2:36 - 2:37Peki buna ne dersiniz?
-
2:37 - 2:40Bu kez oylama yok, o yüzden üç dediğimde
herkes ne gördüğünü söylesin. -
2:40 - 2:44Bir, iki, üç.
(Salondan sesler) -
2:44 - 2:45Hamster duydum. Hamster diyen kim?
-
2:45 - 2:47Bu çok zorlama oldu.
-
2:47 - 2:48Şurada biri hamster dedi.
-
2:48 - 2:52Pekala, burada bir tür
iki ayaklı hayvan görmeliydiniz -
2:52 - 2:54ve burada da
aynadaki yansımalarını. -
2:54 - 2:57Bunu göremediyseniz,
-
2:57 - 3:02karmaşık durumları halletmekte
zorlanıyorsunuz demektir. -
3:02 - 3:04Tabii ki bu anlama gelmiyor.
-
3:04 - 3:06Rorschach mürekkep testlerinin
karakter tahlilinde -
3:06 - 3:09hiçbir geçerliliği yoktur
-
3:09 - 3:11ve günümüz psikologları
bu testi kullanılmazlar. -
3:11 - 3:15Hatta güncel bir araştırma
Rorschach mürekkep testi yaparak -
3:15 - 3:18karakter teşhis etmeye çalışıldığında,
-
3:18 - 3:19gayet normal görünen katılımcıların
-
3:19 - 3:23altıda birine şizofreni tanısı
koyulduğunu ortaya çıkardı. -
3:23 - 3:26O halde bunu çözemediyseniz,
-
3:26 - 3:29belki de tam bir
görsel insanı değilsinizdir. -
3:29 - 3:31Hemen başka bir test yapıp anlayalım.
-
3:31 - 3:35Kek yaparken neyi tercih edersiniz?
Yine her biri için el kaldırın. -
3:35 - 3:38Resimli bir yemek tarifi kitabı mı
kullanırsınız? -
3:38 - 3:40Evet, birkaç kişi var.
-
3:40 - 3:42Bir arkadaşınızın tarif etmesini mi?
-
3:42 - 3:45Yoksa deneyip kendi başınıza
halletmeyi mi? -
3:45 - 3:47Bayağı fazla kişi var.
-
3:47 - 3:48Pekala, eğer A dediyseniz
-
3:48 - 3:50görsel öğrencisiniz ve
-
3:50 - 3:54bilgiyi en iyi görsel olarak sunulduğunda
öğrenirsiniz demektir. -
3:54 - 3:57B dediyseniz
işitsel öğrencisinizdir, -
3:57 - 4:00yani bilgiyi en çok
dinleyerek öğrenirsiniz. -
4:00 - 4:03C dediyseniz de
kinestetik öğrencisinizdir, -
4:03 - 4:07yani en iyi, zorunda kalıp
kendiniz yaptığınızda öğrenirsiniz. -
4:07 - 4:09Bütün bunlar bir yana,
tahmin ettiğiniz gibi -
4:09 - 4:12durum pek de öyle değil,
çünkü hepsi tamamen mit. -
4:12 - 4:15Öğrenme şekilleri uydurmadır ve
bilimsel kanıtları yoktur. -
4:15 - 4:19Bizse bunları sıkı takip edilen
deneysel çalışmalardan anlıyoruz. -
4:19 - 4:21Öğrencilere öğrenmeleri için
tercih ettikleri -
4:21 - 4:24ya da tersi bir şekilde
materyal verildiğinde -
4:24 - 4:27edindikleri bilgi miktarında
pek değişim olmuyor. -
4:27 - 4:29Bir saniyeliğine düşünseniz,
-
4:29 - 4:31doğru olduğu açıkça görülür.
-
4:31 - 4:34En iyi sunum şeklinin
-
4:34 - 4:37sizinle bir alakası yoktur, fakat
ne öğrenmeye çalıştığınıza bağlıdır. -
4:37 - 4:39Mesela araba kullanmayı sadece
-
4:39 - 4:42ne yapmanız gerektiğini söyleyen
birini dinleyerek, -
4:42 - 4:44hiç denemeden öğrenebilir misiniz?
-
4:44 - 4:45Çok bilinmeyenli denklemleri
-
4:45 - 4:48zihinden hesaplayarak ve de
hiç yazmadan çözebilir misiniz? -
4:48 - 4:51Kinestetik öğrenciyseniz
mimarlık sınavınıza -
4:51 - 4:53açıklayıcı hareketlerle
dans ederek çalışabilir misiniz? -
4:53 - 4:56Hayır. Yapmanız gereken
öğrenilecek konuyla sunu biçimini -
4:56 - 5:00birbirine uydurmak, kendinize değil.
-
5:00 - 5:02Birçoğunuzun GCSE sonuçlarını henüz almış
-
5:02 - 5:04A seviye öğrenciler
olduğunu biliyorum. -
5:04 - 5:07Eğer tam olarak
umduğunuz notu almadıysanız, -
5:07 - 5:09bundan öğrenme şeklinizi
sorumlu tutamazsınız, -
5:09 - 5:13fakat genlerinizi sorumlu tutma konusunda
düşünmek isteyebilirsiniz. -
5:13 - 5:17Tüm bunlar kısa süre önce
University College London'da -
5:17 - 5:19yapılan bir çalışmada
farklı öğrenciler ile -
5:19 - 5:22GCSE sonuçlarının arasındaki
%58 farkın nedeninin genetik faktörler -
5:22 - 5:24olduğunun bulunmasıyla ilgili.
-
5:24 - 5:27Bu çok doğru bir sayı gibi geliyor,
peki nasıl emin olabiliriz? -
5:27 - 5:31Pekala, genlerin ve dış etkilerin
oranlarını çözümlemek istersek -
5:31 - 5:33yapabileceğimiz şey,
-
5:33 - 5:35ikiz çalışması yapmaktır.
-
5:35 - 5:39Tek yumurta ikizleri
dış etkilerin ve genlerinin -
5:39 - 5:41%100'ünü paylaşırken,
-
5:41 - 5:43çift yumurta ikizlerinde
dış etkilerin %100'ü aynı, -
5:43 - 5:48fakat herhangi erkek ve kız kardeş gibi,
genlerinin sadece %50'si ortaktır. -
5:48 - 5:52Dolayısıyla tek yumurta ikizlerinin
GCSE sonuçlarındaki benzerliği -
5:52 - 5:54çift yumurta ikizleriyle
kıyaslayarak, -
5:54 - 5:55biraz da ince hesap yaparak,
-
5:55 - 5:59farklılığın ve verimliliğin dış etkilere
ve genlere ne kadar bağlı olduğu -
5:59 - 6:01ile ilgili bir fikir edinebiliriz.
-
6:01 - 6:05Sonuç olarak %58 genlerle alakalıdır.
-
6:05 - 6:09Bu sizin ve öğretmenlerinizin uğraşlarını
küçümseme anlamına gelmiyor. -
6:09 - 6:12Eğer GCSE sonucunuz
tam istediğiniz gibi değilse, -
6:12 - 6:17o halde ebeveynlerinizi ya da en azından
genlerini sorumlu tutmayı deneyin. -
6:17 - 6:19Sağ beyinli ya da sol beyinli olmayı da
-
6:19 - 6:21sorumlu tutamazsınız,
-
6:21 - 6:23çünkü bu da bir mittir.
-
6:23 - 6:26Sol beyin mantıksaldır,
-
6:26 - 6:27denklemlerle arası iyidir miti
-
6:27 - 6:32ve sağ beyin daha yaratıcıdır, dolayısıyla
sağ beyin müzikte daha iyidir. -
6:32 - 6:34Aynı şekilde bu da mittir, çünkü
neredeyse yaptığınız her şey -
6:34 - 6:37hemen hemen beyninizin tümünün
beraber çalışmasını gerektirir, -
6:37 - 6:41hatta en basitinden
günlük konuşmalarınız bile. -
6:41 - 6:44Buna rağmen, bu mitin yaşamasının
bir sebebi belki de -
6:44 - 6:46ufak da olsa doğruluk payı olmasıdır.
-
6:46 - 6:48Benzeri bir mit ise,
-
6:48 - 6:51sol elini kullananların sağ elini
kullananlardan daha yaratıcı olduğudur. -
6:51 - 6:55Bu bir bakıma doğrudur çünkü
beyniniz zıt ellerinizi yönlendirir, -
6:55 - 6:56yani sol elini kullananlarda
-
6:56 - 6:58beynin sağ kısmı sol kısmından
-
6:58 - 7:00biraz daha aktiftir,
-
7:00 - 7:03yani sağ taraf daha yaratıcıdır görüşü.
-
7:03 - 7:04Dolayısıyla sol elini kullananların
-
7:04 - 7:07sağ elini kullananlardan
daha yaratıcı olduğu doğru değildir. -
7:07 - 7:10Doğru olan; iki elini kullanabilen
-
7:10 - 7:12veya iki elini
farklı işlerde kullanabilenlerin -
7:12 - 7:16tek elini kullananlardan
daha yaratıcı olduğudur, -
7:16 - 7:18çünkü iki eli kullanmak
beynin her iki tarafının -
7:18 - 7:21birbiriyle çok fazla
iletişimini gerektirir, -
7:21 - 7:24bu da esnek düşünmeyi içine alıyor gibi.
-
7:24 - 7:26Yaratıcı solaklar miti
-
7:26 - 7:28iki elini kullanabilmenin
-
7:28 - 7:31solaklarda, sağ elini kullananlardan
daha yaygın olmasından doğar, -
7:31 - 7:35dolayısıyla yaratıcı solaklar tezinin
ufak da olsa doğruluk payı vardır -
7:35 - 7:36ama çok değil.
-
7:36 - 7:38Benzer bir mite göre,
muhtemelen duymuşsunuzdur, -
7:38 - 7:41beynimizin sadece
%10'unu kullanıyoruz. -
7:41 - 7:42Bu da tamamen mittir.
-
7:42 - 7:45Hemen hemen yaptığımız her şeyde,
hatta en sıradan şeyde bile, -
7:45 - 7:47neredeyse beynimizin tamamını kullanırız.
-
7:47 - 7:51Bununla beraber çoğumuzun beyin gücünü
-
7:51 - 7:55mümkün olduğu kadar çok
kullanmadığı da gerçektir. -
7:55 - 7:58Peki beyin gücümüzü artırmak
için ne yapabiliriz? -
7:58 - 8:00Belki biraz Mozart dinleyebiliriz.
-
8:00 - 8:03Mozart etkisini duydunuz mu?
-
8:03 - 8:06Yani Mozart'ı dinlemek zekayı açar
-
8:06 - 8:08ve I.Q. testinde performansınızı artırır.
-
8:08 - 8:10Aynı şekilde bu mitin de ilginç yanı,
-
8:10 - 8:14aslında mit olmasına rağmen,
biraz doğruluk payı olmasıdır. -
8:14 - 8:16İlk araştırmada birkaç dakika
-
8:16 - 8:19Mozart dinletilen katılımcıların,
sonrasında yapılan -
8:19 - 8:22I.Q. testinde sessiz oturanlardan
-
8:22 - 8:25daha başarılı olduğu görüldü.
-
8:25 - 8:29Fakat sonraki araştırmaya
Mozart müziklerini sevenler -
8:29 - 8:31ve Stephen King'in korku hikayelerinin
-
8:31 - 8:33hayranı olan bir grup alındı.
-
8:33 - 8:37Katılımcılara müzik ya da
hikayeler dinletildi. -
8:37 - 8:39Hikayelerdense Mozart'ı
seçen kişilerin I.Q.'sunda -
8:39 - 8:42hikayelerden çok Mozart'ı dinlemekten,
-
8:42 - 8:45fakat Mozart müziklerine
hikayeleri tercih edenlerin I.Q.'sunda -
8:45 - 8:48Mozart'tansa Stephen King
hikayeleri dinlemekten -
8:48 - 8:49dolayı yükselme oldu.
-
8:49 - 8:52Demek ki, sevdiğiniz bir şeyi dinlemek
-
8:52 - 8:55sizi bir derece canlandırır ve
dar kapsamlı işlerde -
8:55 - 8:57geçici olarak I.Q.'nuzu artırır.
-
8:57 - 8:59Mozart dinlemek ya da
-
8:59 - 9:01Stephen King hikayeleri dinlemek
-
9:01 - 9:05sizi önünde sonunda daha zeki
yapar diye bir ima yok. -
9:05 - 9:07Mozart mitinin diğer bir şekli de
-
9:07 - 9:12Mozart dinlemenin sadece zekaya değil,
aynı zamanda sağlığa da faydalı olduğudur. -
9:12 - 9:15Maalesef neredeyse her gün
Mozart dinleyen biri olan -
9:15 - 9:17Mozart'ın kendisi
bel soğukluğu, çiçek hastalığı, -
9:17 - 9:19eklem iltihabı ve
-
9:19 - 9:22çoğu kimsenin sonunda
-
9:22 - 9:27ölümüne sebep olduğunu düşündüğü
frengiden muzdaripti. -
9:27 - 9:30Bu Mozart'ın cinsel partnerini seçerken
-
9:30 - 9:33biraz daha dikkatli olmuş olması
gerektiğini gösterir. -
9:33 - 9:35Peki partnerimizi nasıl seçeriz?
-
9:35 - 9:40Söylemek istediğim, bazen
sosyologların yaydığı, -
9:40 - 9:43duygusal ilişkilerde eş seçimimizin
kültürümüzün bir ürünü -
9:43 - 9:45ve kültüre özgü olduğu miti.
-
9:45 - 9:47Fakat veriler bunu desteklemiyor.
-
9:47 - 9:52Meşhur bir araştırmada Amerikalılar'dan
Zululular'a, dünya genelinden -
9:52 - 9:5332 farklı kültürden insanın
-
9:53 - 9:55partnerlerinde
ne aradıkları incelendi. -
9:55 - 9:58Dünya'daki her kültürde
-
9:58 - 10:01erkekler partnerlerindeki
fiziksel çekiciliğe -
10:01 - 10:03kadınlardan daha çok
değer verdi, -
10:03 - 10:05ve her kültürde de
-
10:05 - 10:09kadınlar hırsa ve yüksek kazanca
erkeklerden daha fazla önem verdi. -
10:09 - 10:11Her kültürde de,
-
10:11 - 10:13erkekler kendilerinden yaşça küçük
kadınları tercih etti, -
10:13 - 10:16ortalama rakam 2.66 yaştı sanırım,
-
10:16 - 10:18ve her kültürde de
-
10:18 - 10:20kadınlar kendilerinden yaşça daha büyük
erkekleri tercih etti, -
10:20 - 10:23ortalama olarak 3.42 yaş,
-
10:23 - 10:27neden "herkes yaşlı ve zengin
sevgili ister" durumu. -
10:27 - 10:29Şimdi partner tutturmaktan,
-
10:29 - 10:33basketbol veya futbolda ya da
herhangi bir sporda tutturmaya geçiyoruz. -
10:33 - 10:37Buradaki mit, Amerikalıların deyimiyle
"hot-hand streaks" (üst üste isabet) -
10:37 - 10:41ya da İngiltere'de dediğimiz
"purple putches", (mükemmel performans) -
10:41 - 10:44tıpkı bu çocuk gibi,
hiçbir atışı kaçırmayan sporcular. -
10:44 - 10:46Halbuki isabetleri ve kaçan vuruşları
-
10:46 - 10:48istatistiksel olarak incelerseniz,
-
10:48 - 10:50neredeyse hep rastlantı
olduğu ortaya çıkar. -
10:50 - 10:53Beyniniz rastlantısal olarak
model oluşturur. -
10:53 - 10:54Yazı tura attığınızda,
-
10:54 - 10:58rastlantısal olarak arka arkaya
yazı veya tura geldiği an olacaktır -
10:58 - 11:01ve beyin de olmayan modelleri
görmeyi sevdiğinden, -
11:01 - 11:03biz de bu dizilere bakarak
anlam yükleriz ve -
11:03 - 11:06"Evet, bugün gerçekten de formunda" deriz.
-
11:06 - 11:08Halbuki atışlar rastgele girseydi,
-
11:08 - 11:11aynı isabetli ve isabetsiz atış
dizisini elde ederdiniz. -
11:11 - 11:15Bir istisna ise
maç sonu penaltı atışlarıdır. -
11:15 - 11:18Futbolda penaltı atışlarını inceleyen
yeni bir araştırma, -
11:18 - 11:20maç sonu penaltılarında
kötü sicili olan ülkeleri, -
11:20 - 11:23örneğin İngiltere gibi ülkeler,
-
11:23 - 11:25temsil eden futbolcuların şut çekerken,
-
11:25 - 11:29daha iyi olan ülkelerden daha
hızlı atma eğiliminde olduğunu gösterdi -
11:29 - 11:32ve sonuç olarak da daha çok
isabetsiz atış yapmaları kaçınılmazdır. -
11:32 - 11:34Buradan da
-
11:34 - 11:37insanların performanslarını artırmanın
bir yolu var mıdır sorusu çıkar. -
11:37 - 11:39Düşünmeniz gereken şey,
-
11:39 - 11:42başarısızlıkları yüzünden insanları
cezalandırmak ve etkisini izlemek. -
11:42 - 11:46"Ceza performansı artırabilir" fikri
-
11:46 - 11:48Milgram'ın meşhur
öğrenme ve ceza deneyinde -
11:48 - 11:51katılımcıların test ettiklerini
düşündükleri şeydi. -
11:51 - 11:54Psikoloji öğrencisiyseniz
bunu mutlaka bilirsiniz. -
11:54 - 11:57Devamı şöyle; katılımcılar
-
11:57 - 12:00ölümcül olduğuna inandıkları
elektrik şoklarından diğer katılımcı -
12:00 - 12:02yanlış cevap verdiğinde,
sırf beyaz önlüklü biri -
12:02 - 12:05öyle yapmasını dediği için
vermeye hazırdı. -
12:05 - 12:07Fakat bu hikaye
üç sebepten dolayı mittir. -
12:07 - 12:12İlk olarak, laboratuvar önlüğü
beyaz değil aslında gri renkti. -
12:12 - 12:16İkincisi, deney katılımcılara
önceden anlatılmıştı -
12:16 - 12:19ve her endişe duyduklarında
-
12:19 - 12:22şokların acı verici fakat
öldürücü olmadığı -
12:22 - 12:25ve kalıcı bir hasara da
sebep olmadığı hatırlatılmıştı. -
12:25 - 12:27Üçüncüsü, katılımcılar şokları
-
12:27 - 12:29sırf önlüklü biri
dediği için vermiyordu. -
12:29 - 12:32Deneyden sonra
görüşme yapıldığında, -
12:32 - 12:34bütün katılımcılar
öğrenme ve ceza deneyinin -
12:34 - 12:38katılımcılara anlık, fakat
ölümcül olmayan acılar vermesine rağmen, -
12:38 - 12:40bilim için kalıcı kazanımları olan
-
12:40 - 12:46önemli bir bilimsel amaca hizmet ettiğine
kesinlikle inandıklarını söyledi. -
12:47 - 12:50Pekala, yaklaşık olarak
12 dakikadır konuşuyorum -
12:50 - 12:52ve herhalde siz de
oturmuş beni dinliyor, -
12:52 - 12:55konuşma tarzımı ve vücut dilimi inceliyor
-
12:55 - 12:58ve söylediklerimi
dikkate alıp almamanız gerektiğini, -
12:58 - 13:01doğru mu yoksa yalan mı konuştuğumu
çözmeye çalışıyorsunuz. -
13:01 - 13:03Öyle ise, büyük ihtimalle
tamamen yanıldınız. -
13:03 - 13:05Bir yalancıyı
vücut dilinden ve konuşma şeklinden -
13:05 - 13:07tespit edebileceğimizi düşünsek de,
-
13:07 - 13:10yıllardır yapılan
yüzlerce psikolojik teste göre, -
13:10 - 13:13polisler ve dedektifler de
dahil olmak üzere, hepimizin -
13:13 - 13:16vücut dili ve konuşma tarzından
yola çıkarak yalanı tespit etmesi -
13:16 - 13:18aslında bir ihtimaldir.
-
13:18 - 13:20İlginçtir ki, istisnai bir durum vardır:
-
13:20 - 13:22televizyondaki kayıp haberleri.
-
13:22 - 13:25Akrabası kaybolduğunda
çağrıda bulunan kişinin -
13:25 - 13:28aslında yakınını kendisinin öldürdüğünü
tespit etmek çok basittir. -
13:28 - 13:32Sahte yakaranların
başını sallama, yana çevirme ve -
13:32 - 13:33konuşurken hata yapmaları
-
13:33 - 13:35daha muhtemelken,
gerçek mağdurların -
13:35 - 13:38kayıplarının döneceğine
olan umudunu ifade etmesi -
13:38 - 13:40ve şiddet içeren dilden kaçınması
daha muhtemeldir. -
13:40 - 13:44Mesela "öldürüldü" yerine
"bizden alındı" derler. -
13:44 - 13:47Bu arada konuşmayı bitirme vaktim gelmiş
-
13:47 - 13:50ama öncesinde 30 saniye içinde
-
13:50 - 13:53psikolojinin en önemli mitinden
bahsetmek stiyorum. -
13:53 - 13:58Mit şu: psikoloji sadece
ilginç teoriler koleksiyonudur -
13:58 - 14:01ve bunların hepsi faydalı şeyler anlatır
ve hepsinin de bir önerisi vardır. -
14:01 - 14:04Geçirdiğimiz sürede size
gösterdiğimi umduğum şey, -
14:04 - 14:05bunun doğru olmadığıdır.
-
14:05 - 14:09Yapmamız gereken psikoloji teorilerini
ne tür tahminler yaptıklarını -
14:09 - 14:10görerek değerlendirmektir.
-
14:10 - 14:13Mozart dinlemenin zekayı geliştirmesi,
-
14:13 - 14:18bilgiyi tercih ettiğiniz öğrenme şekliyle
daha iyi öğrenmeniz -
14:18 - 14:22ya da her ne olursa olsun, tümü,
test edilebilir deneysel tahminlerdir -
14:22 - 14:23ve ilerleyebileceğimiz tek yol
-
14:23 - 14:25bu tahminleri sıkıca denetlenen,
-
14:25 - 14:28deneysel çalışmalardaki verilerle
test etmektir. -
14:28 - 14:31Sadece böyle yaparak
hangi teorilerin -
14:31 - 14:34daha tutarlı olduğunu
ve hangilerinin de, -
14:34 - 14:37tıpkı bugün anlattıklarım gibi,
mit olduğunu keşfetmeyi umabiliriz. -
14:37 - 14:38Teşekkür ederim.
-
14:38 - 14:42(Alkışlar)
- Title:
- 9 psikoloji mitinin gerçek yüzü
- Speaker:
- Ben Ambridge
- Description:
-
Beyin hakkında bildiğinizi düşündüğünüzün ne kadarı yanlış? Ben Ambridge tersi ispatlanmış bilim sonuçları etrafında yaptığı bu hızlı turda meşhur ve yanlış olduğu ispatlanmış 10 psikoloji fikri üzerinde duruyor ve beyinlerimizin gerçekte nasıl çalıştığı hakkında birkaç şaşırtıcı gerçeği açığa çıkarıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:55
![]() |
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for 9 myths about psychology, debunked | |
![]() |
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for 9 myths about psychology, debunked | |
![]() |
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for 9 myths about psychology, debunked | |
![]() |
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for 9 myths about psychology, debunked | |
![]() |
Ahmet Yükseltürk approved Turkish subtitles for 9 myths about psychology, debunked | |
![]() |
Ahmet Yükseltürk edited Turkish subtitles for 9 myths about psychology, debunked | |
![]() |
Ahmet Yükseltürk edited Turkish subtitles for 9 myths about psychology, debunked | |
![]() |
Ahmet Yükseltürk edited Turkish subtitles for 9 myths about psychology, debunked |