< Return to Video

Kuzey Kutbu'na karşı Güney Kutbu - Camille Seaman

  • 0:07 - 0:10
    Gezegenimiz iki kutup bölgesine sahip:
  • 0:10 - 0:13
    İsmi Yunanca Arktikos'tan gelen
    Kuzey'deki Arktik (Kuzey Kutbu)
  • 0:13 - 0:16
    ve adı Antarktikos'dan gelen,
    Kuzey'in tam karşısında
  • 0:16 - 0:18
    bulunan Antarktika
    (Güney Kutbu).
  • 0:18 - 0:20
    Ancak onları kolayca
    hatırlamanın bir yolu var:
  • 0:20 - 0:22
    Neyin çevrelediğini hatırlamak.
  • 0:22 - 0:26
    Gezegenimizin Kuzey Yarım
    Küre'sinde bulunan Arktik
  • 0:26 - 0:29
    tamamen karayla
    çevrili bir okyanustur.
  • 0:29 - 0:32
    Dünyanın diğer tarafında bulunan
    Antarktika tamamen okyanus
  • 0:32 - 0:34
    tarafından çevrelenen bir kıtadır.
  • 0:34 - 0:38
    Kuzey Kutbu'nda kutup ayısı vardır;
    ama penguen yoktur.
  • 0:38 - 0:41
    Güney Kutbu'nda ise penguen vardır;
    ama kutup ayısı yoktur.
  • 0:41 - 0:44
    Önce Kuzey Kutbu'ndan bahsedelim.
  • 0:44 - 0:47
    Kuzey Kutup bölgesi ağaçsız,
    donmuş toprak tabakası ile çevrili olan
  • 0:47 - 0:50
    buzla kaplı büyük bir
    okyanustan oluşmaktadır.
  • 0:50 - 0:53
    Bu alan, Kuzey Kutup Dairesi ile
    Kuzey Kutbu arasındaki bölge
  • 0:53 - 0:56
    olarak tanımlanabilir.
    Eğer Kuzey Kutbu'nda dursaydınız,
  • 0:56 - 1:00
    ne yöne bakarsanız bakın,
    her yön güney olurdu.
  • 1:00 - 1:03
    Ancak Kuzey Kutbu'nda
    çok uzun süre durmak zordur.
  • 1:03 - 1:05
    Çünkü durmadan yer değiştiren,
  • 1:05 - 1:08
    donmuş deniz buzuyla çevrili bir
    okyanusun ortasındadır.
  • 1:08 - 1:11
    Eğer Kuzey Kutbu'nda suya düşseydiniz,
  • 1:11 - 1:16
    13.980 fit (4 km'de fazla) derinlikte
    bir suya düşmüş olurdunuz.
  • 1:16 - 1:18
    Suyun üstünde, kışın
    ortalama hava sıcaklığı
  • 1:18 - 1:22
    -40 santigrat dereceye kadar düşebilir
  • 1:22 - 1:24
    ve kaydedilen en düşük sıcaklık ise
  • 1:24 - 1:27
    yaklaşık -68 santigrat derecedir.
  • 1:28 - 1:32
    Bu inanılmaz zorlu koşullara
    rağmen, insanlar binlerce yıldır
  • 1:32 - 1:34
    Kuzey Kutbu'ndaki alanlara yerleşmiştir.
  • 1:34 - 1:37
    Kuzey Kutbu'ndaki yaşamın içinde,
    suda yaşayan organizmalar,
  • 1:37 - 1:39
    zooplankton ve fitoplankton,
  • 1:39 - 1:41
    balık ve deniz memelileri,
  • 1:41 - 1:42
    kuşlar,
  • 1:42 - 1:42
    kara hayvanları,
  • 1:42 - 1:43
    bitkiler
  • 1:43 - 1:45
    ve insan toplulukları bulunmaktadır.
  • 1:45 - 1:47
    Peki ya Antarktika?
  • 1:47 - 1:50
    Antarktika dünyanın en güneyindeki kıtadır
  • 1:50 - 1:53
    ve coğrafik Güney Kutbu oradadır.
  • 1:53 - 1:56
    Avustralya'nın yaklaşık iki
    katı büyüklüğünde olup,
  • 1:56 - 1:58
    dünyadaki en büyük beşinci kıtadır.
  • 1:58 - 2:01
    Antarktika'nın neredeyse
    yüzde 98'i en az bir mil
  • 2:01 - 2:04
    kalınlığında olan buzla kaplanmıştır.
  • 2:04 - 2:08
    Antraktika tüm dünyadaki en uç
    hava koşullarından birine sahiptir.
  • 2:08 - 2:10
    Ortalama olarak, en soğuk,
  • 2:10 - 2:11
    en rüzgârlı,
  • 2:11 - 2:12
    en kuru kıtadır
  • 2:12 - 2:14
    ve tüm kıtalar içindeki en yüksek
  • 2:14 - 2:16
    ortalama rakıma sahiptir.
  • 2:16 - 2:19
    Kutuplarda durmadan kar
    yağdığını düşünebilirsiniz;
  • 2:19 - 2:21
    ama Antarktika çok kurudur;
  • 2:21 - 2:22
    kıyı boyunca sadece
  • 2:22 - 2:23
    200 milimetre ve
  • 2:23 - 2:26
    iç kısımlarda çok daha az
    yıllık yağış aldığı için
  • 2:26 - 2:28
    çöl sayılabilir.
  • 2:28 - 2:32
    Antarktika'daki sıcaklık
    -89 santigrat dereceye erişmiştir.
  • 2:33 - 2:35
    Çok zor koşulları ve
    erişimi olduğu için
  • 2:35 - 2:38
    Antarktika'da kalıcı insan
    yerleşimi bulunmamaktadır;
  • 2:38 - 2:40
    ancak kıta içerisine dağılmış olan
  • 2:40 - 2:42
    gözlem istasyonlarında
  • 2:42 - 2:45
    yıl boyunca 1.000 ila 5.000 insan yaşar.
  • 2:45 - 2:48
    Orada en dayanıklı hayvanlar bile
    hayatta kalmak için savaşır
  • 2:48 - 2:51
    ve sadece soğuğa adapte olmuş
    organizmalar hayatta kalır.
  • 2:51 - 2:53
    Bunlar birçok tipte su yosunu,
  • 2:53 - 2:54
    hayvanlar,
  • 2:54 - 2:55
    bakteriler,
  • 2:55 - 2:56
    mantarlar,
  • 2:56 - 2:57
    bitkiler ve
  • 2:57 - 2:58
    tek hücreli canlılardır.
  • 3:00 - 3:03
    Peki neden Antarktika kuzeydeki
    kuzeninden daha soğuk?
  • 3:03 - 3:04
    Öncelikle, kıtanın büyük bir kısmı
  • 3:04 - 3:07
    deniz seviyesinden üç kilometreden
    fazla daha yukarıda
  • 3:07 - 3:09
    ve rakım arttıkça sıcaklık azalır.
  • 3:09 - 3:12
    Bu sebeple dağların üzerinde kar vardır.
  • 3:12 - 3:14
    İkincisi, unutmayın Kuzey Kutbu
  • 3:14 - 3:16
    aslında donmuş bir okyanustur.
  • 3:16 - 3:18
    Altındaki okyanusun suyu,
  • 3:18 - 3:21
    Antarktika'daki donmuş
    karadan daha sıcaktır
  • 3:21 - 3:24
    ve bu sıcaklık buz kütlesi ile iletilir.
  • 3:24 - 3:26
    Bu durum Kuzey Kutbu
    bölgelerindeki sıcaklıkların
  • 3:26 - 3:27
    Antarktika'nın kara
  • 3:27 - 3:31
    yüzeyine benzer şekilde aşırı
    uçlara erişmesini engeller.
  • 3:31 - 3:35
    Üçüncüsü, Antarktika'da
    mevsimler aleyhine işler.
  • 3:35 - 3:37
    Temmuz'daki günöte sırasında,
  • 3:37 - 3:39
    yani Dünya güneşten en uzak olduğunda
  • 3:39 - 3:42
    Antarktika'da da kış yaşanmaktadır.
  • 3:42 - 3:43
    Bu durum da Güney Kutbu'nda
  • 3:43 - 3:45
    iki kat soğuk yaratır.
  • 3:45 - 3:47
    Yaşanması zor olmasına rağmen,
  • 3:47 - 3:49
    Kuzey ve Güney Kutupları gezegenimizin
  • 3:49 - 3:51
    bu şekilde olmasının en büyük nedeni.
  • 3:51 - 3:53
    Her iki kutup bölgesi de
  • 3:53 - 3:55
    çok önemli iklim kontrol edicilerdir.
  • 3:55 - 3:57
    Ilıman bölgelerde sıcaklığın
  • 3:57 - 3:59
    yumuşamasına yardımcı olur
  • 3:59 - 4:00
    ve bize ılıman hava verirler.
  • 4:00 - 4:02
    İklim değişikliği ve küresel ısınma
  • 4:02 - 4:05
    yüzünden Kuzey Kutbu'ndaki deniz buzu
  • 4:05 - 4:06
    azaldıkça, dünyadaki iklim
  • 4:06 - 4:08
    giderek daha değişken hâle gelmektedir.
Title:
Kuzey Kutbu'na karşı Güney Kutbu - Camille Seaman
Speaker:
Camille Seaman
Description:

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/the-arctic-vs-the-antarctic-camille-seaman

İki kutbu birbirinden nasıl ayırt edersiniz? Penguenler nerededir? Peki ya ayılar? Kuzey Kutbu, Kuzey Yarım Küre'de derin Kuzey Buz Denizi'nde bulunmaktadır. Güney Kutbu ise buzla kaplı Antarktika'nın ortasındadır. Camille Seaman, çok soğuk derecelere rağmen girişimci insanların ve organizmaların nasıl her iki kutupta yaşamak için yollar bulduğunu açıklıyor.

Ders: Camille Seaman, animasyon: Provincia Studio.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:25

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.