1
00:00:06,835 --> 00:00:09,515
Gezegenimiz iki kutup bölgesine sahip:

2
00:00:09,608 --> 00:00:13,428
İsmi Yunanca Arktikos'tan gelen
Kuzey'deki Arktik (Kuzey Kutbu)

3
00:00:13,428 --> 00:00:16,094
ve adı Antarktikos'dan gelen,
Kuzey'in tam karşısında

4
00:00:16,094 --> 00:00:17,726
bulunan Antarktika
(Güney Kutbu).

5
00:00:17,726 --> 00:00:19,978
Ancak onları kolayca
hatırlamanın bir yolu var:

6
00:00:19,978 --> 00:00:22,082
Neyin çevrelediğini hatırlamak.

7
00:00:22,082 --> 00:00:25,749
Gezegenimizin Kuzey Yarım
Küre'sinde bulunan Arktik

8
00:00:25,749 --> 00:00:29,003
tamamen karayla
çevrili bir okyanustur.

9
00:00:29,003 --> 00:00:32,217
Dünyanın diğer tarafında bulunan
Antarktika tamamen okyanus

10
00:00:32,217 --> 00:00:34,345
tarafından çevrelenen bir kıtadır.

11
00:00:34,345 --> 00:00:38,210
Kuzey Kutbu'nda kutup ayısı vardır;
ama penguen yoktur.

12
00:00:38,210 --> 00:00:41,333
Güney Kutbu'nda ise penguen vardır;
ama kutup ayısı yoktur.

13
00:00:41,357 --> 00:00:43,551
Önce Kuzey Kutbu'ndan bahsedelim.

14
00:00:43,551 --> 00:00:47,016
Kuzey Kutup bölgesi ağaçsız, 
donmuş toprak tabakası ile çevrili olan

15
00:00:47,016 --> 00:00:49,627
buzla kaplı büyük bir 
okyanustan oluşmaktadır.

16
00:00:49,627 --> 00:00:53,079
Bu alan, Kuzey Kutup Dairesi ile
Kuzey Kutbu arasındaki bölge

17
00:00:53,079 --> 00:00:56,156
olarak tanımlanabilir.
Eğer Kuzey Kutbu'nda dursaydınız,

18
00:00:56,156 --> 00:00:59,756
ne yöne bakarsanız bakın,
her yön güney olurdu.

19
00:00:59,820 --> 00:01:03,233
Ancak Kuzey Kutbu'nda
çok uzun süre durmak zordur.

20
00:01:03,255 --> 00:01:05,400
Çünkü durmadan yer değiştiren,

21
00:01:05,400 --> 00:01:08,420
donmuş deniz buzuyla çevrili bir 
okyanusun ortasındadır.

22
00:01:08,420 --> 00:01:11,169
Eğer Kuzey Kutbu'nda suya düşseydiniz,

23
00:01:11,169 --> 00:01:15,634
13.980 fit (4 km'de fazla) derinlikte
bir suya düşmüş olurdunuz.

24
00:01:15,634 --> 00:01:18,174
Suyun üstünde, kışın 
ortalama hava sıcaklığı

25
00:01:18,174 --> 00:01:21,593
-40 santigrat dereceye kadar düşebilir

26
00:01:21,593 --> 00:01:24,379
ve kaydedilen en düşük sıcaklık ise

27
00:01:24,379 --> 00:01:27,340
yaklaşık -68 santigrat derecedir.

28
00:01:27,500 --> 00:01:31,563
Bu inanılmaz zorlu koşullara
rağmen, insanlar binlerce yıldır

29
00:01:31,575 --> 00:01:33,804
Kuzey Kutbu'ndaki alanlara yerleşmiştir.

30
00:01:33,804 --> 00:01:37,483
Kuzey Kutbu'ndaki yaşamın içinde, 
suda yaşayan organizmalar,

31
00:01:37,483 --> 00:01:39,456
zooplankton ve fitoplankton,

32
00:01:39,456 --> 00:01:41,041
balık ve deniz memelileri,

33
00:01:41,041 --> 00:01:41,730
kuşlar,

34
00:01:41,730 --> 00:01:42,367
kara hayvanları,

35
00:01:42,367 --> 00:01:42,985
bitkiler

36
00:01:42,985 --> 00:01:45,084
ve insan toplulukları bulunmaktadır.

37
00:01:45,084 --> 00:01:47,183
Peki ya Antarktika?

38
00:01:47,183 --> 00:01:50,224
Antarktika dünyanın en güneyindeki kıtadır

39
00:01:50,224 --> 00:01:52,885
ve coğrafik Güney Kutbu oradadır.

40
00:01:52,885 --> 00:01:55,588
Avustralya'nın yaklaşık iki 
katı büyüklüğünde olup,

41
00:01:55,588 --> 00:01:57,836
dünyadaki en büyük beşinci kıtadır.

42
00:01:57,836 --> 00:02:01,335
Antarktika'nın neredeyse 
yüzde 98'i en az bir mil

43
00:02:01,335 --> 00:02:03,778
kalınlığında olan buzla kaplanmıştır.

44
00:02:03,778 --> 00:02:08,259
Antraktika tüm dünyadaki en uç
hava koşullarından birine sahiptir.

45
00:02:08,305 --> 00:02:10,157
Ortalama olarak, en soğuk,

46
00:02:10,157 --> 00:02:10,974
en rüzgârlı,

47
00:02:10,974 --> 00:02:12,352
en kuru kıtadır

48
00:02:12,352 --> 00:02:14,183
ve tüm kıtalar içindeki en yüksek

49
00:02:14,183 --> 00:02:15,725
ortalama rakıma sahiptir.

50
00:02:15,725 --> 00:02:18,689
Kutuplarda durmadan kar 
yağdığını düşünebilirsiniz;

51
00:02:18,689 --> 00:02:20,526
ama Antarktika çok kurudur;

52
00:02:20,526 --> 00:02:21,996
kıyı boyunca sadece

53
00:02:21,996 --> 00:02:23,111
200 milimetre ve

54
00:02:23,111 --> 00:02:26,252
iç kısımlarda çok daha az 
yıllık yağış aldığı için

55
00:02:26,252 --> 00:02:27,614
çöl sayılabilir.

56
00:02:27,614 --> 00:02:32,144
Antarktika'daki sıcaklık
-89 santigrat dereceye erişmiştir.

57
00:02:32,564 --> 00:02:34,995
Çok zor koşulları ve 
erişimi olduğu için

58
00:02:34,995 --> 00:02:37,969
Antarktika'da kalıcı insan 
yerleşimi bulunmamaktadır;

59
00:02:37,969 --> 00:02:40,498
ancak kıta içerisine dağılmış olan

60
00:02:40,498 --> 00:02:41,752
gözlem istasyonlarında

61
00:02:41,752 --> 00:02:44,916
yıl boyunca 1.000 ila 5.000 insan yaşar.

62
00:02:44,916 --> 00:02:48,297
Orada en dayanıklı hayvanlar bile 
hayatta kalmak için savaşır

63
00:02:48,297 --> 00:02:51,100
ve sadece soğuğa adapte olmuş 
organizmalar hayatta kalır.

64
00:02:51,100 --> 00:02:53,092
Bunlar birçok tipte su yosunu,

65
00:02:53,092 --> 00:02:54,242
hayvanlar,

66
00:02:54,242 --> 00:02:55,331
bakteriler,

67
00:02:55,331 --> 00:02:56,288
mantarlar,

68
00:02:56,288 --> 00:02:57,114
bitkiler ve

69
00:02:57,114 --> 00:02:58,080
tek hücreli canlılardır.

70
00:02:59,510 --> 00:03:02,850
Peki neden Antarktika kuzeydeki 
kuzeninden daha soğuk?

71
00:03:02,850 --> 00:03:04,468
Öncelikle, kıtanın büyük bir kısmı

72
00:03:04,468 --> 00:03:07,075
deniz seviyesinden üç kilometreden 
fazla daha yukarıda

73
00:03:07,075 --> 00:03:09,431
ve rakım arttıkça sıcaklık azalır.

74
00:03:09,431 --> 00:03:12,058
Bu sebeple dağların üzerinde kar vardır.

75
00:03:12,058 --> 00:03:13,853
İkincisi, unutmayın Kuzey Kutbu

76
00:03:13,853 --> 00:03:16,306
aslında donmuş bir okyanustur.

77
00:03:16,306 --> 00:03:17,847
Altındaki okyanusun suyu,

78
00:03:17,847 --> 00:03:20,819
Antarktika'daki donmuş 
karadan daha sıcaktır

79
00:03:20,819 --> 00:03:23,657
ve bu sıcaklık buz kütlesi ile iletilir.

80
00:03:23,657 --> 00:03:26,069
Bu durum Kuzey Kutbu 
bölgelerindeki sıcaklıkların

81
00:03:26,069 --> 00:03:27,489
Antarktika'nın kara

82
00:03:27,489 --> 00:03:30,686
yüzeyine benzer şekilde aşırı 
uçlara erişmesini engeller.

83
00:03:30,686 --> 00:03:34,573
Üçüncüsü, Antarktika'da 
mevsimler aleyhine işler.

84
00:03:34,573 --> 00:03:36,616
Temmuz'daki günöte sırasında,

85
00:03:36,616 --> 00:03:38,736
yani Dünya güneşten en uzak olduğunda

86
00:03:38,736 --> 00:03:41,546
Antarktika'da da kış yaşanmaktadır.

87
00:03:41,546 --> 00:03:43,454
Bu durum da Güney Kutbu'nda

88
00:03:43,454 --> 00:03:44,751
iki kat soğuk yaratır.

89
00:03:44,751 --> 00:03:46,906
Yaşanması zor olmasına rağmen,

90
00:03:46,906 --> 00:03:49,327
Kuzey ve Güney Kutupları gezegenimizin

91
00:03:49,327 --> 00:03:51,431
bu şekilde olmasının en büyük nedeni.

92
00:03:51,431 --> 00:03:52,940
Her iki kutup bölgesi de

93
00:03:52,940 --> 00:03:55,158
çok önemli iklim kontrol edicilerdir.

94
00:03:55,158 --> 00:03:56,886
Ilıman bölgelerde sıcaklığın

95
00:03:56,886 --> 00:03:58,654
yumuşamasına yardımcı olur

96
00:03:58,654 --> 00:04:00,347
ve bize ılıman hava verirler.

97
00:04:00,347 --> 00:04:02,475
İklim değişikliği ve küresel ısınma

98
00:04:02,475 --> 00:04:04,558
yüzünden Kuzey Kutbu'ndaki deniz buzu

99
00:04:04,558 --> 00:04:05,908
azaldıkça, dünyadaki iklim

100
00:04:05,908 --> 00:04:08,234
giderek daha değişken hâle gelmektedir.