0:00:06.835,0:00:09.515
Gezegenimiz iki kutup bölgesine sahip:

0:00:09.608,0:00:13.428
İsmi Yunanca Arktikos'tan gelen[br]Kuzey'deki Arktik (Kuzey Kutbu)

0:00:13.428,0:00:16.094
ve adı Antarktikos'dan gelen,[br]Kuzey'in tam karşısında

0:00:16.094,0:00:17.726
bulunan Antarktika[br](Güney Kutbu).

0:00:17.726,0:00:19.978
Ancak onları kolayca[br]hatırlamanın bir yolu var:

0:00:19.978,0:00:22.082
Neyin çevrelediğini hatırlamak.

0:00:22.082,0:00:25.749
Gezegenimizin Kuzey Yarım[br]Küre'sinde bulunan Arktik

0:00:25.749,0:00:29.003
tamamen karayla[br]çevrili bir okyanustur.

0:00:29.003,0:00:32.217
Dünyanın diğer tarafında bulunan[br]Antarktika tamamen okyanus

0:00:32.217,0:00:34.345
tarafından çevrelenen bir kıtadır.

0:00:34.345,0:00:38.210
Kuzey Kutbu'nda kutup ayısı vardır;[br]ama penguen yoktur.

0:00:38.210,0:00:41.333
Güney Kutbu'nda ise penguen vardır;[br]ama kutup ayısı yoktur.

0:00:41.357,0:00:43.551
Önce Kuzey Kutbu'ndan bahsedelim.

0:00:43.551,0:00:47.016
Kuzey Kutup bölgesi ağaçsız, [br]donmuş toprak tabakası ile çevrili olan

0:00:47.016,0:00:49.627
buzla kaplı büyük bir [br]okyanustan oluşmaktadır.

0:00:49.627,0:00:53.079
Bu alan, Kuzey Kutup Dairesi ile[br]Kuzey Kutbu arasındaki bölge

0:00:53.079,0:00:56.156
olarak tanımlanabilir.[br]Eğer Kuzey Kutbu'nda dursaydınız,

0:00:56.156,0:00:59.756
ne yöne bakarsanız bakın,[br]her yön güney olurdu.

0:00:59.820,0:01:03.233
Ancak Kuzey Kutbu'nda[br]çok uzun süre durmak zordur.

0:01:03.255,0:01:05.400
Çünkü durmadan yer değiştiren,

0:01:05.400,0:01:08.420
donmuş deniz buzuyla çevrili bir [br]okyanusun ortasındadır.

0:01:08.420,0:01:11.169
Eğer Kuzey Kutbu'nda suya düşseydiniz,

0:01:11.169,0:01:15.634
13.980 fit (4 km'de fazla) derinlikte[br]bir suya düşmüş olurdunuz.

0:01:15.634,0:01:18.174
Suyun üstünde, kışın [br]ortalama hava sıcaklığı

0:01:18.174,0:01:21.593
-40 santigrat dereceye kadar düşebilir

0:01:21.593,0:01:24.379
ve kaydedilen en düşük sıcaklık ise

0:01:24.379,0:01:27.340
yaklaşık -68 santigrat derecedir.

0:01:27.500,0:01:31.563
Bu inanılmaz zorlu koşullara[br]rağmen, insanlar binlerce yıldır

0:01:31.575,0:01:33.804
Kuzey Kutbu'ndaki alanlara yerleşmiştir.

0:01:33.804,0:01:37.483
Kuzey Kutbu'ndaki yaşamın içinde, [br]suda yaşayan organizmalar,

0:01:37.483,0:01:39.456
zooplankton ve fitoplankton,

0:01:39.456,0:01:41.041
balık ve deniz memelileri,

0:01:41.041,0:01:41.730
kuşlar,

0:01:41.730,0:01:42.367
kara hayvanları,

0:01:42.367,0:01:42.985
bitkiler

0:01:42.985,0:01:45.084
ve insan toplulukları bulunmaktadır.

0:01:45.084,0:01:47.183
Peki ya Antarktika?

0:01:47.183,0:01:50.224
Antarktika dünyanın en güneyindeki kıtadır

0:01:50.224,0:01:52.885
ve coğrafik Güney Kutbu oradadır.

0:01:52.885,0:01:55.588
Avustralya'nın yaklaşık iki [br]katı büyüklüğünde olup,

0:01:55.588,0:01:57.836
dünyadaki en büyük beşinci kıtadır.

0:01:57.836,0:02:01.335
Antarktika'nın neredeyse [br]yüzde 98'i en az bir mil

0:02:01.335,0:02:03.778
kalınlığında olan buzla kaplanmıştır.

0:02:03.778,0:02:08.259
Antraktika tüm dünyadaki en uç[br]hava koşullarından birine sahiptir.

0:02:08.305,0:02:10.157
Ortalama olarak, en soğuk,

0:02:10.157,0:02:10.974
en rüzgârlı,

0:02:10.974,0:02:12.352
en kuru kıtadır

0:02:12.352,0:02:14.183
ve tüm kıtalar içindeki en yüksek

0:02:14.183,0:02:15.725
ortalama rakıma sahiptir.

0:02:15.725,0:02:18.689
Kutuplarda durmadan kar [br]yağdığını düşünebilirsiniz;

0:02:18.689,0:02:20.526
ama Antarktika çok kurudur;

0:02:20.526,0:02:21.996
kıyı boyunca sadece

0:02:21.996,0:02:23.111
200 milimetre ve

0:02:23.111,0:02:26.252
iç kısımlarda çok daha az [br]yıllık yağış aldığı için

0:02:26.252,0:02:27.614
çöl sayılabilir.

0:02:27.614,0:02:32.144
Antarktika'daki sıcaklık[br]-89 santigrat dereceye erişmiştir.

0:02:32.564,0:02:34.995
Çok zor koşulları ve [br]erişimi olduğu için

0:02:34.995,0:02:37.969
Antarktika'da kalıcı insan [br]yerleşimi bulunmamaktadır;

0:02:37.969,0:02:40.498
ancak kıta içerisine dağılmış olan

0:02:40.498,0:02:41.752
gözlem istasyonlarında

0:02:41.752,0:02:44.916
yıl boyunca 1.000 ila 5.000 insan yaşar.

0:02:44.916,0:02:48.297
Orada en dayanıklı hayvanlar bile [br]hayatta kalmak için savaşır

0:02:48.297,0:02:51.100
ve sadece soğuğa adapte olmuş [br]organizmalar hayatta kalır.

0:02:51.100,0:02:53.092
Bunlar birçok tipte su yosunu,

0:02:53.092,0:02:54.242
hayvanlar,

0:02:54.242,0:02:55.331
bakteriler,

0:02:55.331,0:02:56.288
mantarlar,

0:02:56.288,0:02:57.114
bitkiler ve

0:02:57.114,0:02:58.080
tek hücreli canlılardır.

0:02:59.510,0:03:02.850
Peki neden Antarktika kuzeydeki [br]kuzeninden daha soğuk?

0:03:02.850,0:03:04.468
Öncelikle, kıtanın büyük bir kısmı

0:03:04.468,0:03:07.075
deniz seviyesinden üç kilometreden [br]fazla daha yukarıda

0:03:07.075,0:03:09.431
ve rakım arttıkça sıcaklık azalır.

0:03:09.431,0:03:12.058
Bu sebeple dağların üzerinde kar vardır.

0:03:12.058,0:03:13.853
İkincisi, unutmayın Kuzey Kutbu

0:03:13.853,0:03:16.306
aslında donmuş bir okyanustur.

0:03:16.306,0:03:17.847
Altındaki okyanusun suyu,

0:03:17.847,0:03:20.819
Antarktika'daki donmuş [br]karadan daha sıcaktır

0:03:20.819,0:03:23.657
ve bu sıcaklık buz kütlesi ile iletilir.

0:03:23.657,0:03:26.069
Bu durum Kuzey Kutbu [br]bölgelerindeki sıcaklıkların

0:03:26.069,0:03:27.489
Antarktika'nın kara

0:03:27.489,0:03:30.686
yüzeyine benzer şekilde aşırı [br]uçlara erişmesini engeller.

0:03:30.686,0:03:34.573
Üçüncüsü, Antarktika'da [br]mevsimler aleyhine işler.

0:03:34.573,0:03:36.616
Temmuz'daki günöte sırasında,

0:03:36.616,0:03:38.736
yani Dünya güneşten en uzak olduğunda

0:03:38.736,0:03:41.546
Antarktika'da da kış yaşanmaktadır.

0:03:41.546,0:03:43.454
Bu durum da Güney Kutbu'nda

0:03:43.454,0:03:44.751
iki kat soğuk yaratır.

0:03:44.751,0:03:46.906
Yaşanması zor olmasına rağmen,

0:03:46.906,0:03:49.327
Kuzey ve Güney Kutupları gezegenimizin

0:03:49.327,0:03:51.431
bu şekilde olmasının en büyük nedeni.

0:03:51.431,0:03:52.940
Her iki kutup bölgesi de

0:03:52.940,0:03:55.158
çok önemli iklim kontrol edicilerdir.

0:03:55.158,0:03:56.886
Ilıman bölgelerde sıcaklığın

0:03:56.886,0:03:58.654
yumuşamasına yardımcı olur

0:03:58.654,0:04:00.347
ve bize ılıman hava verirler.

0:04:00.347,0:04:02.475
İklim değişikliği ve küresel ısınma

0:04:02.475,0:04:04.558
yüzünden Kuzey Kutbu'ndaki deniz buzu

0:04:04.558,0:04:05.908
azaldıkça, dünyadaki iklim

0:04:05.908,0:04:08.234
giderek daha değişken hâle gelmektedir.