< Return to Video

Laudatio Zesde Vijs 2019

  • 0:00 - 0:04
    Laudatio Zesde Vijs 2019
  • 0:04 - 0:05
    Dames en heren,
  • 0:05 - 0:08
    wij mensen zijn allemaal
    vatbaar voor denkfouten,
  • 0:08 - 0:11
    maar op het ene moment
    al wat meer dan op het andere.
  • 0:11 - 0:13
    Misschien zijn mensen wel
  • 0:13 - 0:15
    op hun kwetsbaarst voor irrationaliteit
  • 0:15 - 0:17
    als het gaat over het welzijn
  • 0:17 - 0:19
    van degenen die we het liefst zien
  • 0:19 - 0:20
    zoals onze kinderen.
  • 0:20 - 0:22
    Wanneer er beslissingen
    moeten genomen worden
  • 0:22 - 0:24
    over de gezondheid van kinderen
  • 0:24 - 0:26
    komen mensen anno 2019,
  • 0:26 - 0:28
    zeker dankzij sociale media
  • 0:28 - 0:29
    en het internet,
  • 0:29 - 0:32
    vaak terecht
    bij pseudowetenschappelijke ideeën
  • 0:32 - 0:34
    en zullen ze zo uiteindelijk
    beslissingen maken
  • 0:34 - 0:37
    die hun kinderen en anderen
    mogelijk in gevaar brengen.
  • 0:37 - 0:43
    De winnaars van de Zesde Vijs 2019
    onderzochten een dergelijk fenomeen
  • 0:43 - 0:45
    en boden tools aan
  • 0:45 - 0:48
    om op een goed ingelichte manier
    na te denken over een vraag
  • 0:48 - 0:50
    waarbij pseudowetenschappelijke ideeën
  • 0:50 - 0:52
    steeds weer twijfel doen rijzen:
  • 0:52 - 0:55
    namelijk, moeten we onze kinderen
  • 0:55 - 0:57
    en onszelf vaccineren
  • 0:57 - 0:58
    of laten vaccineren.
  • 0:58 - 1:02
    De laureaten zijn al
    eerder in de prijzen gevallen
  • 1:02 - 1:04
    door hun uitstekende
    kritische mentaliteit.
  • 1:05 - 1:09
    In 2016 maakte een van beide deel uit
    van een trio journalisten
  • 1:09 - 1:14
    dat de Belfiuspersprijs won
    voor een dossier 'Dokterslonen'.
  • 1:15 - 1:18
    In 2017 domineerde
    een reeks onderzoeksartikelen,
  • 1:18 - 1:21
    gemaakt door beide laureaten,
  • 1:21 - 1:24
    het publieke debat
    tijdens hun Week van de Psychiatrie,
  • 1:24 - 1:29
    wat hen samen de Belfiuspersprijs
    opleverde in 2018.
  • 1:30 - 1:31
    Voor deze reeks onderzochten ze
  • 1:31 - 1:33
    meer dan 100 psychiatrische instellingen
  • 1:33 - 1:35
    en lieten zich daarbij niet afschrikken
  • 1:35 - 1:39
    door het gebrek aan cijfers en informatie
    in de geestelijke gezondheidssector.
  • 1:40 - 1:42
    Dat uitgebreide werk
    leverde hen trouwens
  • 1:42 - 1:46
    ook een nominatie op
    voor de aanmoedigingsprijs, Look 2017,
  • 1:46 - 1:49
    uitgegeven door de vereniging
    van onderzoeksjournalisten.
  • 1:50 - 1:52
    Tot ons genoegen besloten de laureaten
  • 1:52 - 1:55
    erna dus hun pijlen te richten
  • 1:55 - 1:57
    op een ander structureel probleem
  • 1:57 - 1:58
    in de gezondheidszorg:
  • 1:58 - 2:02
    de dreigende populariteit
    van het anti-vaccinatie-gedachtegoed.
  • 2:03 - 2:05
    Hiervoor werden kosten
    noch moeite gespaard.
  • 2:05 - 2:10
    Er verscheen een 12-artikelenreeks
    in een onderzoeksdossier 'Vaccintwijfel'.
  • 2:11 - 2:13
    De reeks begon met een stuk
  • 2:13 - 2:15
    uit eigen naam in een Standpunt:
  • 2:15 - 2:18
    "Beste ouder,
    die twijfelt over vaccinatie,
  • 2:18 - 2:19
    we begrijpen u."
  • 2:19 - 2:21
    In dat stuk spreken ze respectvol
  • 2:21 - 2:23
    van ouder tot ouder
  • 2:23 - 2:24
    waarbij ze twijfelaars
  • 2:24 - 2:25
    over de streep proberen te halen
  • 2:25 - 2:28
    om open te staan voor de feiten.
  • 2:28 - 2:31
    De twijfelende ouders
    werden vervolgens gepresenteerd
  • 2:31 - 2:34
    in een stuk over hoe
    hun twijfels gevoed worden
  • 2:34 - 2:37
    door illustere online bronnen
  • 2:37 - 2:40
    en helaas ook door artsen
    die onvoldoende respect tonen
  • 2:40 - 2:43
    voor hun aangekaarte twijfels
    en kritische vragen.
  • 2:43 - 2:45
    Een ander stuk liet ouders aan het woord
  • 2:45 - 2:47
    die eerst twijfels hadden,
  • 2:47 - 2:49
    maar door gezondheidsproblemen
    bij hun kind,
  • 2:49 - 2:53
    en nu zeker, van het nut van vaccinaties.
  • 2:53 - 2:57
    De laureaten investeerden
    in het presenteren van de feiten.
  • 2:58 - 3:00
    Er verscheen een ABC van vaccinaties,
  • 3:00 - 3:03
    een mooie lijst van de meest
    voorkomende mythes
  • 3:03 - 3:05
    en daarbij behorende
    factchecks over vaccins.
  • 3:05 - 3:10
    En ze organiseerden een chatsessie
    met professor Pierre Van Damme,
  • 3:10 - 3:11
    Universiteit Antwerpen,
  • 3:11 - 3:14
    waarin de professor
    op vragen van lezers antwoordde.
  • 3:14 - 3:17
    De reeks besloeg dan ook
    een hele waaier van invalshoeken,
  • 3:17 - 3:20
    van de individuele ouder
    tot de beleidsmakers.
  • 3:20 - 3:21
    Er werd een inkijk geboden
  • 3:21 - 3:26
    in de interne keuken van hoe
    onze overheid zich voorbereidt
  • 3:26 - 3:28
    op de stijgende twijfel.
  • 3:28 - 3:30
    Onder andere door het uitwerken
  • 3:30 - 3:32
    en het opzetten van een crisisplan.
  • 3:32 - 3:34
    Ook werd er stilgestaan bij de twijfels
  • 3:34 - 3:36
    over het nut van
    het verplichten van vaccins.
  • 3:36 - 3:38
    Maar de meest gewaagde zet
  • 3:38 - 3:42
    was toch wel het undercover gaan
    bij anti-vaxxers in Vlaanderen.
  • 3:42 - 3:45
    Door dit stukje onderzoeksjournalistiek
  • 3:45 - 3:46
    kon de Vlaamse lezer
  • 3:46 - 3:48
    de schadelijkheid van
    pseudowetenschap in actie zien.
  • 3:48 - 3:51
    Er viel te zien hoe huisartsen
  • 3:51 - 3:53
    die van het wetenschappelijk paadje
    afgeraakt zijn
  • 3:53 - 3:56
    en onder andere in homeopathie
    zijn beginnen geloven,
  • 3:57 - 3:59
    twijfels uitten over het nut van vaccins
  • 3:59 - 4:02
    en hoe je gezond kan leven zonder vaccins.
  • 4:02 - 4:06
    Een van de ontmaskerde artsen was eerder
    dit jaar al door de mand gevallen
  • 4:06 - 4:08
    toen VTM hem in het nieuws
    liet verkondigen
  • 4:08 - 4:11
    dat het mazelenvaccin autisme veroorzaakt,
  • 4:11 - 4:16
    wat tot een golf
    van verontwaardiging leidde.
  • 4:16 - 4:19
    Ook de steeds toenemende rol
    van sociale media door anti-vaxxers
  • 4:19 - 4:21
    kwam uitgebreid aan bod.
  • 4:21 - 4:23
    De reeks artikelen toonde een grondigheid
  • 4:23 - 4:25
    die we zeer sterk appreciëren
  • 4:25 - 4:28
    en heeft ongetwijfeld
    handvaten geboden aan burgers
  • 4:28 - 4:29
    in de strijd
  • 4:29 - 4:32
    tegen pseudowetenschappelijke theorieën.
  • 4:32 - 4:34
    Het gaf ouders de informatie
  • 4:34 - 4:36
    nodig om een beter
    onderbouwde keuze te maken
  • 4:36 - 4:37
    over vaccinaties.
  • 4:37 - 4:39
    En de toon zat juist,
  • 4:39 - 4:42
    respectvol voor de twijfelende ouder,
  • 4:42 - 4:43
    helder over de feiten
  • 4:43 - 4:46
    en streng zijn voor degenen
  • 4:46 - 4:48
    die verantwoordelijk zijn in dit verhaal.
  • 4:48 - 4:49
    We danken jullie ervoor
  • 4:49 - 4:51
    en reiken met plezier
  • 4:51 - 4:52
    de Zesde Vijs uit
  • 4:52 - 4:56
    aan De Morgen-journalisten
    Sara Vandekerckhove en Femke van Garderen
  • 4:57 - 4:59
    Proficiat!
Title:
Laudatio Zesde Vijs 2019
Description:

Sinds 1996 reikt SKEPP (de Studiekring voor Kritische Evaluatie van Pseudowetenschap en het Paranormale) jaarlijks twee prijzen uit aan niet-leden. De Zesde Vijs wordt uitgereikt aan iemand die zich het voorbije jaar verdienstelijk heeft gemaakt in het verspreiden van objectieve wetenschappelijke kennis.
Door de Covid-19-crisis kon de uitreiking dit jaar niet doorgaan zoals andere jaren. De Zesde Vijs werd uitgereikt door ondervoorzitter Marleen Finoulst aan Femke Van Garderen en Sara Van de Kerckhove van De Morgen, voor hun undercoverreportage over de antivaxxers . Zij spreekt hier de laudatio uit.
more » « less
Video Language:
Dutch
Duration:
04:58

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.