WEBVTT

00:00:00.089 --> 00:00:03.691
Laudatio Zesde Vijs 2019

00:00:03.691 --> 00:00:04.948
Dames en heren,

00:00:05.055 --> 00:00:08.460
wij mensen zijn allemaal 
vatbaar voor denkfouten,

00:00:08.460 --> 00:00:11.028
maar op het ene moment 
al wat meer dan op het andere.

00:00:11.028 --> 00:00:12.570
Misschien zijn mensen wel

00:00:12.570 --> 00:00:15.089
op hun kwetsbaarst voor irrationaliteit

00:00:15.089 --> 00:00:16.650
als het gaat over het welzijn

00:00:16.650 --> 00:00:18.660
van degenen die we het liefst zien

00:00:18.660 --> 00:00:19.689
zoals onze kinderen.

00:00:19.689 --> 00:00:21.930
Wanneer er beslissingen 
moeten genomen worden

00:00:21.930 --> 00:00:23.797
over de gezondheid van kinderen

00:00:23.797 --> 00:00:26.220
komen mensen anno 2019,

00:00:26.220 --> 00:00:27.820
zeker dankzij sociale media

00:00:27.820 --> 00:00:28.732
en het internet,

00:00:28.732 --> 00:00:31.813
vaak terecht 
bij pseudowetenschappelijke ideeën

00:00:31.813 --> 00:00:34.222
en zullen ze zo uiteindelijk 
beslissingen maken

00:00:34.300 --> 00:00:37.430
die hun kinderen en anderen 
mogelijk in gevaar brengen.

00:00:37.430 --> 00:00:42.758
De winnaars van de Zesde Vijs 2019 
onderzochten een dergelijk fenomeen

00:00:43.170 --> 00:00:44.990
en boden tools aan

00:00:44.990 --> 00:00:47.940
om op een goed ingelichte manier 
na te denken over een vraag

00:00:47.940 --> 00:00:50.039
waarbij pseudowetenschappelijke ideeën

00:00:50.039 --> 00:00:52.060
steeds weer twijfel doen rijzen:

00:00:52.060 --> 00:00:54.594
namelijk, moeten we onze kinderen

00:00:54.594 --> 00:00:56.706
en onszelf vaccineren

00:00:56.706 --> 00:00:58.242
of laten vaccineren.

00:00:58.425 --> 00:01:01.593
De laureaten zijn al 
eerder in de prijzen gevallen

00:01:01.593 --> 00:01:04.169
door hun uitstekende 
kritische mentaliteit.

00:01:05.109 --> 00:01:09.343
In 2016 maakte een van beide deel uit 
van een trio journalisten

00:01:09.343 --> 00:01:14.462
dat de Belfiuspersprijs won 
voor een dossier 'Dokterslonen'.

00:01:15.109 --> 00:01:18.359
In 2017 domineerde 
een reeks onderzoeksartikelen,

00:01:18.359 --> 00:01:20.549
gemaakt door beide laureaten,

00:01:20.549 --> 00:01:24.242
het publieke debat
tijdens hun Week van de Psychiatrie,

00:01:24.242 --> 00:01:29.435
wat hen samen de Belfiuspersprijs 
opleverde in 2018.

00:01:29.860 --> 00:01:31.396
Voor deze reeks onderzochten ze

00:01:31.396 --> 00:01:33.309
meer dan 100 psychiatrische instellingen

00:01:33.309 --> 00:01:35.310
en lieten zich daarbij niet afschrikken

00:01:35.310 --> 00:01:39.193
door het gebrek aan cijfers en informatie 
in de geestelijke gezondheidssector.

00:01:40.049 --> 00:01:42.214
Dat uitgebreide werk 
leverde hen trouwens

00:01:42.214 --> 00:01:46.290
ook een nominatie op 
voor de aanmoedigingsprijs, Look 2017,

00:01:46.290 --> 00:01:49.080
uitgegeven door de vereniging 
van onderzoeksjournalisten.

00:01:49.829 --> 00:01:51.869
Tot ons genoegen besloten de laureaten

00:01:51.869 --> 00:01:54.720
erna dus hun pijlen te richten

00:01:54.720 --> 00:01:56.610
op een ander structureel probleem

00:01:56.610 --> 00:01:57.960
in de gezondheidszorg:

00:01:57.960 --> 00:02:02.090
de dreigende populariteit 
van het anti-vaccinatie-gedachtegoed.

00:02:02.820 --> 00:02:04.969
Hiervoor werden kosten 
noch moeite gespaard.

00:02:05.220 --> 00:02:10.169
Er verscheen een 12-artikelenreeks 
in een onderzoeksdossier 'Vaccintwijfel'.

00:02:11.199 --> 00:02:12.990
De reeks begon met een stuk

00:02:12.990 --> 00:02:15.330
uit eigen naam in een Standpunt:

00:02:15.330 --> 00:02:17.553
"Beste ouder, 
die twijfelt over vaccinatie,

00:02:17.553 --> 00:02:18.900
we begrijpen u."

00:02:18.900 --> 00:02:20.900
In dat stuk spreken ze respectvol

00:02:20.900 --> 00:02:22.540
van ouder tot ouder

00:02:22.540 --> 00:02:23.660
waarbij ze twijfelaars

00:02:23.660 --> 00:02:25.400
over de streep proberen te halen

00:02:25.400 --> 00:02:27.564
om open te staan voor de feiten.

00:02:28.230 --> 00:02:31.373
De twijfelende ouders 
werden vervolgens gepresenteerd

00:02:31.373 --> 00:02:34.040
in een stuk over hoe 
hun twijfels gevoed worden

00:02:34.040 --> 00:02:37.100
door illustere online bronnen

00:02:37.100 --> 00:02:39.746
en helaas ook door artsen 
die onvoldoende respect tonen

00:02:39.746 --> 00:02:42.700
voor hun aangekaarte twijfels 
en kritische vragen.

00:02:43.320 --> 00:02:45.430
Een ander stuk liet ouders aan het woord

00:02:45.430 --> 00:02:46.720
die eerst twijfels hadden,

00:02:46.720 --> 00:02:48.985
maar door gezondheidsproblemen 
bij hun kind,

00:02:48.985 --> 00:02:52.659
en nu zeker, van het nut van vaccinaties.

00:02:53.179 --> 00:02:57.230
De laureaten investeerden 
in het presenteren van de feiten.

00:02:57.510 --> 00:02:59.670
Er verscheen een ABC van vaccinaties,

00:02:59.670 --> 00:03:02.502
een mooie lijst van de meest 
voorkomende mythes

00:03:02.502 --> 00:03:05.364
en daarbij behorende 
factchecks over vaccins.

00:03:05.364 --> 00:03:09.568
En ze organiseerden een chatsessie 
met professor Pierre Van Damme,

00:03:09.568 --> 00:03:11.220
Universiteit Antwerpen,

00:03:11.220 --> 00:03:13.758
waarin de professor 
op vragen van lezers antwoordde.

00:03:14.205 --> 00:03:17.364
De reeks besloeg dan ook 
een hele waaier van invalshoeken,

00:03:17.364 --> 00:03:19.948
van de individuele ouder 
tot de beleidsmakers.

00:03:20.175 --> 00:03:21.420
Er werd een inkijk geboden

00:03:21.420 --> 00:03:25.510
in de interne keuken van hoe 
onze overheid zich voorbereidt

00:03:25.510 --> 00:03:27.540
op de stijgende twijfel.

00:03:27.540 --> 00:03:29.640
Onder andere door het uitwerken

00:03:29.640 --> 00:03:32.250
en het opzetten van een crisisplan.

00:03:32.250 --> 00:03:34.150
Ook werd er stilgestaan bij de twijfels

00:03:34.150 --> 00:03:36.440
over het nut van 
het verplichten van vaccins.

00:03:36.440 --> 00:03:38.340
Maar de meest gewaagde zet

00:03:38.340 --> 00:03:42.172
was toch wel het undercover gaan 
bij anti-vaxxers in Vlaanderen.

00:03:42.172 --> 00:03:44.601
Door dit stukje onderzoeksjournalistiek

00:03:44.601 --> 00:03:45.684
kon de Vlaamse lezer

00:03:45.684 --> 00:03:48.225
de schadelijkheid van 
pseudowetenschap in actie zien.

00:03:48.225 --> 00:03:50.737
Er viel te zien hoe huisartsen

00:03:50.737 --> 00:03:53.150
die van het wetenschappelijk paadje 
afgeraakt zijn

00:03:53.150 --> 00:03:56.454
en onder andere in homeopathie 
zijn beginnen geloven,

00:03:56.510 --> 00:03:59.205
twijfels uitten over het nut van vaccins

00:03:59.205 --> 00:04:01.769
en hoe je gezond kan leven zonder vaccins.

00:04:02.300 --> 00:04:06.082
Een van de ontmaskerde artsen was eerder 
dit jaar al door de mand gevallen

00:04:06.082 --> 00:04:08.475
toen VTM hem in het nieuws 
liet verkondigen

00:04:08.475 --> 00:04:10.939
dat het mazelenvaccin autisme veroorzaakt, 


00:04:11.080 --> 00:04:15.688
wat tot een golf 
van verontwaardiging leidde.

00:04:15.688 --> 00:04:19.203
Ook de steeds toenemende rol 
van sociale media door anti-vaxxers

00:04:19.203 --> 00:04:20.512
kwam uitgebreid aan bod.

00:04:20.512 --> 00:04:23.324
De reeks artikelen toonde een grondigheid

00:04:23.324 --> 00:04:24.955
die we zeer sterk appreciëren

00:04:24.955 --> 00:04:28.360
en heeft ongetwijfeld 
handvaten geboden aan burgers

00:04:28.360 --> 00:04:29.095
in de strijd

00:04:29.095 --> 00:04:31.610
tegen pseudowetenschappelijke theorieën.

00:04:31.630 --> 00:04:33.680
Het gaf ouders de informatie

00:04:33.680 --> 00:04:35.950
nodig om een beter 
onderbouwde keuze te maken

00:04:35.950 --> 00:04:37.345
over vaccinaties.

00:04:37.345 --> 00:04:38.740
En de toon zat juist,

00:04:38.740 --> 00:04:41.950
respectvol voor de twijfelende ouder,

00:04:41.950 --> 00:04:43.480
helder over de feiten

00:04:43.480 --> 00:04:45.630
en streng zijn voor degenen

00:04:45.630 --> 00:04:48.040
die verantwoordelijk zijn in dit verhaal.

00:04:48.040 --> 00:04:49.465
We danken jullie ervoor

00:04:49.465 --> 00:04:50.800
en reiken met plezier

00:04:50.800 --> 00:04:52.420
de Zesde Vijs uit

00:04:52.420 --> 00:04:56.490
aan De Morgen-journalisten 
Sara Vandekerckhove en Femke van Garderen

00:04:56.740 --> 00:04:59.070
Proficiat!