0:00:00.089,0:00:03.691
Laudatio Zesde Vijs 2019

0:00:03.691,0:00:04.948
Dames en heren,

0:00:05.055,0:00:08.460
wij mensen zijn allemaal [br]vatbaar voor denkfouten,

0:00:08.460,0:00:11.028
maar op het ene moment [br]al wat meer dan op het andere.

0:00:11.028,0:00:12.570
Misschien zijn mensen wel

0:00:12.570,0:00:15.089
op hun kwetsbaarst voor irrationaliteit

0:00:15.089,0:00:16.650
als het gaat over het welzijn

0:00:16.650,0:00:18.660
van degenen die we het liefst zien

0:00:18.660,0:00:19.689
zoals onze kinderen.

0:00:19.689,0:00:21.930
Wanneer er beslissingen [br]moeten genomen worden

0:00:21.930,0:00:23.797
over de gezondheid van kinderen

0:00:23.797,0:00:26.220
komen mensen anno 2019,

0:00:26.220,0:00:27.820
zeker dankzij sociale media

0:00:27.820,0:00:28.732
en het internet,

0:00:28.732,0:00:31.813
vaak terecht [br]bij pseudowetenschappelijke ideeën

0:00:31.813,0:00:34.222
en zullen ze zo uiteindelijk [br]beslissingen maken

0:00:34.300,0:00:37.430
die hun kinderen en anderen [br]mogelijk in gevaar brengen.

0:00:37.430,0:00:42.758
De winnaars van de Zesde Vijs 2019 [br]onderzochten een dergelijk fenomeen

0:00:43.170,0:00:44.990
en boden tools aan

0:00:44.990,0:00:47.940
om op een goed ingelichte manier [br]na te denken over een vraag

0:00:47.940,0:00:50.039
waarbij pseudowetenschappelijke ideeën

0:00:50.039,0:00:52.060
steeds weer twijfel doen rijzen:

0:00:52.060,0:00:54.594
namelijk, moeten we onze kinderen

0:00:54.594,0:00:56.706
en onszelf vaccineren

0:00:56.706,0:00:58.242
of laten vaccineren.

0:00:58.425,0:01:01.593
De laureaten zijn al [br]eerder in de prijzen gevallen

0:01:01.593,0:01:04.169
door hun uitstekende [br]kritische mentaliteit.

0:01:05.109,0:01:09.343
In 2016 maakte een van beide deel uit [br]van een trio journalisten

0:01:09.343,0:01:14.462
dat de Belfiuspersprijs won [br]voor een dossier 'Dokterslonen'.

0:01:15.109,0:01:18.359
In 2017 domineerde [br]een reeks onderzoeksartikelen,

0:01:18.359,0:01:20.549
gemaakt door beide laureaten,

0:01:20.549,0:01:24.242
het publieke debat[br]tijdens hun Week van de Psychiatrie,

0:01:24.242,0:01:29.435
wat hen samen de Belfiuspersprijs [br]opleverde in 2018.

0:01:29.860,0:01:31.396
Voor deze reeks onderzochten ze

0:01:31.396,0:01:33.309
meer dan 100 psychiatrische instellingen

0:01:33.309,0:01:35.310
en lieten zich daarbij niet afschrikken

0:01:35.310,0:01:39.193
door het gebrek aan cijfers en informatie [br]in de geestelijke gezondheidssector.

0:01:40.049,0:01:42.214
Dat uitgebreide werk [br]leverde hen trouwens

0:01:42.214,0:01:46.290
ook een nominatie op [br]voor de aanmoedigingsprijs, Look 2017,

0:01:46.290,0:01:49.080
uitgegeven door de vereniging [br]van onderzoeksjournalisten.

0:01:49.829,0:01:51.869
Tot ons genoegen besloten de laureaten

0:01:51.869,0:01:54.720
erna dus hun pijlen te richten

0:01:54.720,0:01:56.610
op een ander structureel probleem

0:01:56.610,0:01:57.960
in de gezondheidszorg:

0:01:57.960,0:02:02.090
de dreigende populariteit [br]van het anti-vaccinatie-gedachtegoed.

0:02:02.820,0:02:04.969
Hiervoor werden kosten [br]noch moeite gespaard.

0:02:05.220,0:02:10.169
Er verscheen een 12-artikelenreeks [br]in een onderzoeksdossier 'Vaccintwijfel'.

0:02:11.199,0:02:12.990
De reeks begon met een stuk

0:02:12.990,0:02:15.330
uit eigen naam in een Standpunt:

0:02:15.330,0:02:17.553
"Beste ouder, [br]die twijfelt over vaccinatie,

0:02:17.553,0:02:18.900
we begrijpen u."

0:02:18.900,0:02:20.900
In dat stuk spreken ze respectvol

0:02:20.900,0:02:22.540
van ouder tot ouder

0:02:22.540,0:02:23.660
waarbij ze twijfelaars

0:02:23.660,0:02:25.400
over de streep proberen te halen

0:02:25.400,0:02:27.564
om open te staan voor de feiten.

0:02:28.230,0:02:31.373
De twijfelende ouders [br]werden vervolgens gepresenteerd

0:02:31.373,0:02:34.040
in een stuk over hoe [br]hun twijfels gevoed worden

0:02:34.040,0:02:37.100
door illustere online bronnen

0:02:37.100,0:02:39.746
en helaas ook door artsen [br]die onvoldoende respect tonen

0:02:39.746,0:02:42.700
voor hun aangekaarte twijfels [br]en kritische vragen.

0:02:43.320,0:02:45.430
Een ander stuk liet ouders aan het woord

0:02:45.430,0:02:46.720
die eerst twijfels hadden,

0:02:46.720,0:02:48.985
maar door gezondheidsproblemen [br]bij hun kind,

0:02:48.985,0:02:52.659
en nu zeker, van het nut van vaccinaties.

0:02:53.179,0:02:57.230
De laureaten investeerden [br]in het presenteren van de feiten.

0:02:57.510,0:02:59.670
Er verscheen een ABC van vaccinaties,

0:02:59.670,0:03:02.502
een mooie lijst van de meest [br]voorkomende mythes

0:03:02.502,0:03:05.364
en daarbij behorende [br]factchecks over vaccins.

0:03:05.364,0:03:09.568
En ze organiseerden een chatsessie [br]met professor Pierre Van Damme,

0:03:09.568,0:03:11.220
Universiteit Antwerpen,

0:03:11.220,0:03:13.758
waarin de professor [br]op vragen van lezers antwoordde.

0:03:14.205,0:03:17.364
De reeks besloeg dan ook [br]een hele waaier van invalshoeken,

0:03:17.364,0:03:19.948
van de individuele ouder [br]tot de beleidsmakers.

0:03:20.175,0:03:21.420
Er werd een inkijk geboden

0:03:21.420,0:03:25.510
in de interne keuken van hoe [br]onze overheid zich voorbereidt

0:03:25.510,0:03:27.540
op de stijgende twijfel.

0:03:27.540,0:03:29.640
Onder andere door het uitwerken

0:03:29.640,0:03:32.250
en het opzetten van een crisisplan.

0:03:32.250,0:03:34.150
Ook werd er stilgestaan bij de twijfels

0:03:34.150,0:03:36.440
over het nut van [br]het verplichten van vaccins.

0:03:36.440,0:03:38.340
Maar de meest gewaagde zet

0:03:38.340,0:03:42.172
was toch wel het undercover gaan [br]bij anti-vaxxers in Vlaanderen.

0:03:42.172,0:03:44.601
Door dit stukje onderzoeksjournalistiek

0:03:44.601,0:03:45.684
kon de Vlaamse lezer

0:03:45.684,0:03:48.225
de schadelijkheid van [br]pseudowetenschap in actie zien.

0:03:48.225,0:03:50.737
Er viel te zien hoe huisartsen

0:03:50.737,0:03:53.150
die van het wetenschappelijk paadje [br]afgeraakt zijn

0:03:53.150,0:03:56.454
en onder andere in homeopathie [br]zijn beginnen geloven,

0:03:56.510,0:03:59.205
twijfels uitten over het nut van vaccins

0:03:59.205,0:04:01.769
en hoe je gezond kan leven zonder vaccins.

0:04:02.300,0:04:06.082
Een van de ontmaskerde artsen was eerder [br]dit jaar al door de mand gevallen

0:04:06.082,0:04:08.475
toen VTM hem in het nieuws [br]liet verkondigen

0:04:08.475,0:04:10.939
dat het mazelenvaccin autisme veroorzaakt, [br]

0:04:11.080,0:04:15.688
wat tot een golf [br]van verontwaardiging leidde.

0:04:15.688,0:04:19.203
Ook de steeds toenemende rol [br]van sociale media door anti-vaxxers

0:04:19.203,0:04:20.512
kwam uitgebreid aan bod.

0:04:20.512,0:04:23.324
De reeks artikelen toonde een grondigheid

0:04:23.324,0:04:24.955
die we zeer sterk appreciëren

0:04:24.955,0:04:28.360
en heeft ongetwijfeld [br]handvaten geboden aan burgers

0:04:28.360,0:04:29.095
in de strijd

0:04:29.095,0:04:31.610
tegen pseudowetenschappelijke theorieën.

0:04:31.630,0:04:33.680
Het gaf ouders de informatie

0:04:33.680,0:04:35.950
nodig om een beter [br]onderbouwde keuze te maken

0:04:35.950,0:04:37.345
over vaccinaties.

0:04:37.345,0:04:38.740
En de toon zat juist,

0:04:38.740,0:04:41.950
respectvol voor de twijfelende ouder,

0:04:41.950,0:04:43.480
helder over de feiten

0:04:43.480,0:04:45.630
en streng zijn voor degenen

0:04:45.630,0:04:48.040
die verantwoordelijk zijn in dit verhaal.

0:04:48.040,0:04:49.465
We danken jullie ervoor

0:04:49.465,0:04:50.800
en reiken met plezier

0:04:50.800,0:04:52.420
de Zesde Vijs uit

0:04:52.420,0:04:56.490
aan De Morgen-journalisten [br]Sara Vandekerckhove en Femke van Garderen

0:04:56.740,0:04:59.070
Proficiat!