1
00:00:00,089 --> 00:00:03,691
Laudatio Zesde Vijs 2019

2
00:00:03,691 --> 00:00:04,948
Dames en heren,

3
00:00:05,055 --> 00:00:08,460
wij mensen zijn allemaal 
vatbaar voor denkfouten,

4
00:00:08,460 --> 00:00:11,028
maar op het ene moment 
al wat meer dan op het andere.

5
00:00:11,028 --> 00:00:12,570
Misschien zijn mensen wel

6
00:00:12,570 --> 00:00:15,089
op hun kwetsbaarst voor irrationaliteit

7
00:00:15,089 --> 00:00:16,650
als het gaat over het welzijn

8
00:00:16,650 --> 00:00:18,660
van degenen die we het liefst zien

9
00:00:18,660 --> 00:00:19,689
zoals onze kinderen.

10
00:00:19,689 --> 00:00:21,930
Wanneer er beslissingen 
moeten genomen worden

11
00:00:21,930 --> 00:00:23,797
over de gezondheid van kinderen

12
00:00:23,797 --> 00:00:26,220
komen mensen anno 2019,

13
00:00:26,220 --> 00:00:27,820
zeker dankzij sociale media

14
00:00:27,820 --> 00:00:28,732
en het internet,

15
00:00:28,732 --> 00:00:31,813
vaak terecht 
bij pseudowetenschappelijke ideeën

16
00:00:31,813 --> 00:00:34,222
en zullen ze zo uiteindelijk 
beslissingen maken

17
00:00:34,300 --> 00:00:37,430
die hun kinderen en anderen 
mogelijk in gevaar brengen.

18
00:00:37,430 --> 00:00:42,758
De winnaars van de Zesde Vijs 2019 
onderzochten een dergelijk fenomeen

19
00:00:43,170 --> 00:00:44,990
en boden tools aan

20
00:00:44,990 --> 00:00:47,940
om op een goed ingelichte manier 
na te denken over een vraag

21
00:00:47,940 --> 00:00:50,039
waarbij pseudowetenschappelijke ideeën

22
00:00:50,039 --> 00:00:52,060
steeds weer twijfel doen rijzen:

23
00:00:52,060 --> 00:00:54,594
namelijk, moeten we onze kinderen

24
00:00:54,594 --> 00:00:56,706
en onszelf vaccineren

25
00:00:56,706 --> 00:00:58,242
of laten vaccineren.

26
00:00:58,425 --> 00:01:01,593
De laureaten zijn al 
eerder in de prijzen gevallen

27
00:01:01,593 --> 00:01:04,169
door hun uitstekende 
kritische mentaliteit.

28
00:01:05,109 --> 00:01:09,343
In 2016 maakte een van beide deel uit 
van een trio journalisten

29
00:01:09,343 --> 00:01:14,462
dat de Belfiuspersprijs won 
voor een dossier 'Dokterslonen'.

30
00:01:15,109 --> 00:01:18,359
In 2017 domineerde 
een reeks onderzoeksartikelen,

31
00:01:18,359 --> 00:01:20,549
gemaakt door beide laureaten,

32
00:01:20,549 --> 00:01:24,242
het publieke debat
tijdens hun Week van de Psychiatrie,

33
00:01:24,242 --> 00:01:29,435
wat hen samen de Belfiuspersprijs 
opleverde in 2018.

34
00:01:29,860 --> 00:01:31,396
Voor deze reeks onderzochten ze

35
00:01:31,396 --> 00:01:33,309
meer dan 100 psychiatrische instellingen

36
00:01:33,309 --> 00:01:35,310
en lieten zich daarbij niet afschrikken

37
00:01:35,310 --> 00:01:39,193
door het gebrek aan cijfers en informatie 
in de geestelijke gezondheidssector.

38
00:01:40,049 --> 00:01:42,214
Dat uitgebreide werk 
leverde hen trouwens

39
00:01:42,214 --> 00:01:46,290
ook een nominatie op 
voor de aanmoedigingsprijs, Look 2017,

40
00:01:46,290 --> 00:01:49,080
uitgegeven door de vereniging 
van onderzoeksjournalisten.

41
00:01:49,829 --> 00:01:51,869
Tot ons genoegen besloten de laureaten

42
00:01:51,869 --> 00:01:54,720
erna dus hun pijlen te richten

43
00:01:54,720 --> 00:01:56,610
op een ander structureel probleem

44
00:01:56,610 --> 00:01:57,960
in de gezondheidszorg:

45
00:01:57,960 --> 00:02:02,090
de dreigende populariteit 
van het anti-vaccinatie-gedachtegoed.

46
00:02:02,820 --> 00:02:04,969
Hiervoor werden kosten 
noch moeite gespaard.

47
00:02:05,220 --> 00:02:10,169
Er verscheen een 12-artikelenreeks 
in een onderzoeksdossier 'Vaccintwijfel'.

48
00:02:11,199 --> 00:02:12,990
De reeks begon met een stuk

49
00:02:12,990 --> 00:02:15,330
uit eigen naam in een Standpunt:

50
00:02:15,330 --> 00:02:17,553
"Beste ouder, 
die twijfelt over vaccinatie,

51
00:02:17,553 --> 00:02:18,900
we begrijpen u."

52
00:02:18,900 --> 00:02:20,900
In dat stuk spreken ze respectvol

53
00:02:20,900 --> 00:02:22,540
van ouder tot ouder

54
00:02:22,540 --> 00:02:23,660
waarbij ze twijfelaars

55
00:02:23,660 --> 00:02:25,400
over de streep proberen te halen

56
00:02:25,400 --> 00:02:27,564
om open te staan voor de feiten.

57
00:02:28,230 --> 00:02:31,373
De twijfelende ouders 
werden vervolgens gepresenteerd

58
00:02:31,373 --> 00:02:34,040
in een stuk over hoe 
hun twijfels gevoed worden

59
00:02:34,040 --> 00:02:37,100
door illustere online bronnen

60
00:02:37,100 --> 00:02:39,746
en helaas ook door artsen 
die onvoldoende respect tonen

61
00:02:39,746 --> 00:02:42,700
voor hun aangekaarte twijfels 
en kritische vragen.

62
00:02:43,320 --> 00:02:45,430
Een ander stuk liet ouders aan het woord

63
00:02:45,430 --> 00:02:46,720
die eerst twijfels hadden,

64
00:02:46,720 --> 00:02:48,985
maar door gezondheidsproblemen 
bij hun kind,

65
00:02:48,985 --> 00:02:52,659
en nu zeker, van het nut van vaccinaties.

66
00:02:53,179 --> 00:02:57,230
De laureaten investeerden 
in het presenteren van de feiten.

67
00:02:57,510 --> 00:02:59,670
Er verscheen een ABC van vaccinaties,

68
00:02:59,670 --> 00:03:02,502
een mooie lijst van de meest 
voorkomende mythes

69
00:03:02,502 --> 00:03:05,364
en daarbij behorende 
factchecks over vaccins.

70
00:03:05,364 --> 00:03:09,568
En ze organiseerden een chatsessie 
met professor Pierre Van Damme,

71
00:03:09,568 --> 00:03:11,220
Universiteit Antwerpen,

72
00:03:11,220 --> 00:03:13,758
waarin de professor 
op vragen van lezers antwoordde.

73
00:03:14,205 --> 00:03:17,364
De reeks besloeg dan ook 
een hele waaier van invalshoeken,

74
00:03:17,364 --> 00:03:19,948
van de individuele ouder 
tot de beleidsmakers.

75
00:03:20,175 --> 00:03:21,420
Er werd een inkijk geboden

76
00:03:21,420 --> 00:03:25,510
in de interne keuken van hoe 
onze overheid zich voorbereidt

77
00:03:25,510 --> 00:03:27,540
op de stijgende twijfel.

78
00:03:27,540 --> 00:03:29,640
Onder andere door het uitwerken

79
00:03:29,640 --> 00:03:32,250
en het opzetten van een crisisplan.

80
00:03:32,250 --> 00:03:34,150
Ook werd er stilgestaan bij de twijfels

81
00:03:34,150 --> 00:03:36,440
over het nut van 
het verplichten van vaccins.

82
00:03:36,440 --> 00:03:38,340
Maar de meest gewaagde zet

83
00:03:38,340 --> 00:03:42,172
was toch wel het undercover gaan 
bij anti-vaxxers in Vlaanderen.

84
00:03:42,172 --> 00:03:44,601
Door dit stukje onderzoeksjournalistiek

85
00:03:44,601 --> 00:03:45,684
kon de Vlaamse lezer

86
00:03:45,684 --> 00:03:48,225
de schadelijkheid van 
pseudowetenschap in actie zien.

87
00:03:48,225 --> 00:03:50,737
Er viel te zien hoe huisartsen

88
00:03:50,737 --> 00:03:53,150
die van het wetenschappelijk paadje 
afgeraakt zijn

89
00:03:53,150 --> 00:03:56,454
en onder andere in homeopathie 
zijn beginnen geloven,

90
00:03:56,510 --> 00:03:59,205
twijfels uitten over het nut van vaccins

91
00:03:59,205 --> 00:04:01,769
en hoe je gezond kan leven zonder vaccins.

92
00:04:02,300 --> 00:04:06,082
Een van de ontmaskerde artsen was eerder 
dit jaar al door de mand gevallen

93
00:04:06,082 --> 00:04:08,475
toen VTM hem in het nieuws 
liet verkondigen

94
00:04:08,475 --> 00:04:10,939
dat het mazelenvaccin autisme veroorzaakt, 


95
00:04:11,080 --> 00:04:15,688
wat tot een golf 
van verontwaardiging leidde.

96
00:04:15,688 --> 00:04:19,203
Ook de steeds toenemende rol 
van sociale media door anti-vaxxers

97
00:04:19,203 --> 00:04:20,512
kwam uitgebreid aan bod.

98
00:04:20,512 --> 00:04:23,324
De reeks artikelen toonde een grondigheid

99
00:04:23,324 --> 00:04:24,955
die we zeer sterk appreciëren

100
00:04:24,955 --> 00:04:28,360
en heeft ongetwijfeld 
handvaten geboden aan burgers

101
00:04:28,360 --> 00:04:29,095
in de strijd

102
00:04:29,095 --> 00:04:31,610
tegen pseudowetenschappelijke theorieën.

103
00:04:31,630 --> 00:04:33,680
Het gaf ouders de informatie

104
00:04:33,680 --> 00:04:35,950
nodig om een beter 
onderbouwde keuze te maken

105
00:04:35,950 --> 00:04:37,345
over vaccinaties.

106
00:04:37,345 --> 00:04:38,740
En de toon zat juist,

107
00:04:38,740 --> 00:04:41,950
respectvol voor de twijfelende ouder,

108
00:04:41,950 --> 00:04:43,480
helder over de feiten

109
00:04:43,480 --> 00:04:45,630
en streng zijn voor degenen

110
00:04:45,630 --> 00:04:48,040
die verantwoordelijk zijn in dit verhaal.

111
00:04:48,040 --> 00:04:49,465
We danken jullie ervoor

112
00:04:49,465 --> 00:04:50,800
en reiken met plezier

113
00:04:50,800 --> 00:04:52,420
de Zesde Vijs uit

114
00:04:52,420 --> 00:04:56,490
aan De Morgen-journalisten 
Sara Vandekerckhove en Femke van Garderen

115
00:04:56,740 --> 00:04:59,070
Proficiat!