Biến thành phố đang chìm thành cảnh quan chống lũ

Từ London cho đến Tokyo, biến đổi khí hậu đang nhấn chìm nhiều thành phố -- và hệ thống cơ sở hạ tầng hiện đại khiến ta dễ bị lũ lụt đe doạ - kĩ sư cảnh quan Kotchakorn Voraakhom, một TED Fellow, phát biểu. Sẽ thế nào nếu có thể thiết kế các thành phố chống lũ? Trong bài phát biểu truyền cảm hứng của mình, Voraakhom chia sẻ về dự án xây dựng một công viên lớn ở Bangkok, nơi có thể chứa hàng triệu lít nước mưa, và kêu gọi các giải pháp đối phó với biến đổi khí hậu bằng cách kết nối các thành phố với thiên nhiên.

Ngay tại thời điểm này,

từng giây từng phút,

những thành phố châu thổ lớn
khắp thế giới đang bị nhấn chìm,

bao gồm cả New York, London,

Tokyo, Thượng Hải, New Orleans,

và cả Bangkok của tôi nữa.

Đây là phiên bản
thường thấy của biến đổi khí hậu.

Đây là phiên bản của tôi.

Không gì cả, chỉ là
một con cá sấu trên đường.

Đây là tác động nguy cấp
do biến đổi khí hậu:

thành phố đang bị nhấn chìm.

Trên hình, bạn có thể thấy
quá trình hiện đại hoá của Bangkok,

phát triển theo mọi hướng,

thay đổi từ đất xốp, đất nông nghiệp,

có thể hít thở và hấp thụ nước...

thành một rừng bê tông.

Một phần của thành phố
sau 30 phút mưa rào, trông thế này đây.

Và cứ mỗi lần có mưa,

tôi ước gì xe của mình
có thể biến thành thuyền

Mảnh đất này
không còn chỗ cho nước.

Nó đã mất
khả năng hấp thụ.

Thực tế là
khu vực đô thị Bangkok

là một thành phố
với 15 triệu dân

sống, làm việc và đi lại trên bề mặt
một đồng bằng châu thổ luôn thay đổi.

Hàng năm, Bangkok
bị lún xuống hơn một cm,

nhanh hơn bốn lần so với ước tính
mức tăng của mực nước biển.

Đến năm 2030, ta có thể
bị chìm dưới mực nước biển,

trước khi kịp nhận ra.

Không phải trùng hợp mà tôi đứng đây
trên cương vị một kiến trúc sư cảnh quan.

Khi còn nhỏ, tôi lớn lên
trong một căn hộ liền kề

gần một con đường
xe cộ đông đúc.

Trước cửa nhà tôi, có một
bãi đỗ xe bằng bê tông,

và đó là
sân chơi của tôi.

Cá thể sống duy nhất
mà tôi tìm thấy,

và chơi cùng,

là những cây nhỏ
đang cố mọc lên qua kẽ nứt

của nền bê tông.

Trò mà tôi thích chơi nhất
với bạn bè

là đào một cái lỗ lớn
giữa kẽ nứt đó

để cái cây nhỏ len lỏi --

mọc ra nhiều hơn.

Và đúng vậy,
kiến trúc cảnh quan

đã cho tôi cơ hội tiếp tục
tham vọng khơi vết nứt của mình

(Tiếng cười)

để kết nối những
bãi bê tông này với thiên nhiên.

Trước đây,
người Thái chúng tôi

thích nghi theo vòng quay
của mùa mưa và mùa khô

và bạn có thể gọi chúng tôi
là "lưỡng cư".

(Tiếng cười)

Chúng tôi sống cả
trên cạn lẫn dưới nước.

Chúng tôi thích nghi
với cả hai mùa.

Và lụt lội là một sự kiện vui vẻ,
khi nước làm đất đai phì nhiêu.

Nhưng giờ đây,
lụt lội có nghĩa là..

thảm hoạ.

Năm 2011,

Thái Lan gặp một thảm hoạ lũ lụt
gây thiệt hại và tốn kém nhất lịch sử.

Lũ đã biến miền trung Thái Lan
thành một hồ nước lớn.

Bạn có thể thấy ảnh hưởng
của trận lũ ở giữa bức ảnh,

và ảnh hưởng tới Bangkok
trong khoảng màu vàng.

Nước lũ tràn lên
từ phía Bắc

rồi lan ra
nhiều tỉnh thành.

Hàng triệu người Thái,

bao gồm cả tôi
và gia đình mình,

phải di tản và trở thành
người vô gia cư.

Một số rời bỏ thành phố.

Rất nhiều người
lo sợ mất nhà và đồ đạc,

nên bám víu ngôi nhà ngập trong nước lụt,
dù không có điện hay nước sạch.

Với tôi, trận lũ này
phản ảnh rất rõ

rằng cơ sở hạ tầng hiện đại
của chúng ta,

và đặc biệt là ý tưởng
chống lũ lụt bằng bê tông,

đã khiến ta trở nên vô cùng mong manh
trước khí hậu biến đổi bất thường.

Nhưng giữa tâm bão,

tôi tìm thấy
mục đích sống.

Tôi không thể ngồi chờ
thành phố của mình tiếp tục chìm xuống.

Thành phố cần tôi,

và tôi có khả năng
giải quyết vấn đề này.

Sáu năm trước,

tôi bắt đầu
dự án của mình.

Nhóm của tôi đã thắng giải thiết kế
Công viên Thế Kỉ Chulalongkorn.

Đây là sứ mệnh lớn và quan trọng
của trường đại học đầu tiên ở Thái Lan

hưởng ứng kỉ niệm
một trăm năm ngày thành lập trường

bằng việc tặng thành phố
một mảnh đất làm công viên công cộng.

Xây một công viên có vẻ là điều
bình thường với các thành phố khác,

nhưng với Bangkok
thì không phải vậy.

Đây là nơi có diện tích cây xanh
công cộng trên đầu người thấp nhất

so với các siêu đô thị
ở Châu Á.

Dự án của chúng tôi đã trở thành
công viên công cộng mới

đầu tiên được xây
trong gần 30 năm.

Công viên này
rộng gần 4.5 hecta này

một vết nứt xanh cỡ lớn
giữa lòng Bangkok --

vừa mở cửa năm ngoái.

(Tiếng vỗ tay tán thưởng)

Xin cảm ơn.

(Tiếng vỗ tay)

Suốt bốn năm, chúng tôi đã
thúc đẩy không biết bao nhiêu cuộc họp

để thuyết phục
và không ngừng thuyết phục

rằng công viên này không chỉ
tạo cảnh quan đẹp hay giải trí

mà còn phải giúp
thành phố xử lí nước,

nó phải giúp thành phố
đối mặt với biến đổi khí hậu.

Và đây là cách nó hoạt động.

Bangkok là một thành phố phẳng,

nên chúng tôi thu lực hút trái đất
bằng việc làm nghiêng công viên

để gom góp
tất cả nước mưa.

Lực hút trái đất kéo
những dòng chảy từ điểm cao nhất

xuống điểm thấp nhất.

Công viên này có ba phần chính
tạo thành một tổng thể.

Đầu tiên là - mái vòm xanh.

Mái vòm xanh
lớn nhất Thái Lan,

với bể chứa nước mưa ở trên
và bảo tàng bên dưới.

Vào mùa khô,

nước mưa tích lại được sử dụng
để tưới công viên trong vòng một tháng.

Dòng nước chảy từ mái vòm xanh
xuống vùng đất ướt phía dưới

nơi những cây thực địa dưới nước
có thể giúp lọc

và làm sạch nước.

Phía dưới thấp,

có một cái hồ
giữ tất cả nước lại.

Ở trên hồ này,
có xe đạp nước.

Mọi người có thể vừa đạp nước
vừa giúp làm sạch chúng.

Hoạt động này trở thành một phần tích cực
trong hệ thống nước của công viên.

Khi đời cho bạn lũ,

bạn chơi đùa với nước.

(Tiếng cười)

Công viên Thế Kỉ đã cho con người
và nước không gian riêng,

đó chính là điều chúng tôi
và thành phố của mình cần.

Đây là một thiết kế
"lưỡng cư".

Công viên này
không phải để xả lũ

mà là tạo ra cách
sống chung với lũ.

Và không có một giọt nước mưa nào
bị phí phạm trong công viên.

Công viên này có thể tích
và giữ hàng triệu lít nước.

(Tiếng vỗ tay)

Xin cảm ơn.

(Tiếng vỗ tay)

Với tôi, mỗi dự án
là một cơ hội

để tạo ra những kẽ nứt xanh
xuyên qua rừng bê tông.

Bằng việc thiết kế cảnh quan
như một cách giải quyết vấn đề,

như biến nóc bê tông
thành vườn trong phố,

nơi có thể hấp thụ
nước mưa;

giảm sức nóng đô thị

và trồng rau ăn
giữa lòng thành phố;

biến cấu trúc bê tông
mà không một ai ngó ngàng

thành cây cầu xanh cho người đi bộ;

và một công viên chống lụt khác
ở trường Đại Học Thammasat,

nơi có tấm phủ xanh lớn nhất, gần như
toàn bộ mái một khu trường đại học

ở Đông Nam Á.

Lũ lụt nghiêm trọng
là một chuẩn mực mới,

đặt khu vực
Đông Nam Á --

vùng có nhiều
miền duyên hải --

vào rủi ro vô cùng lớn.

Tạo ra công viên
chỉ là một giải pháp.

Nhận thức
về biến đổi khí hậu

nghĩa là chúng ta,
dù làm bất cứ ngành nghề nào,

cần tăng cường
hiểu biết về rủi ro khí hậu

và biến mọi điều đang làm
thành một phần của giải pháp.

Vì nếu các thành phố
của ta tiếp tục phát triển như hiện giờ,

thảm hoạ tương tự
sẽ lặp lại..

và tiếp tục lặp lại.

Tạo giải pháp cho
những thành phố đang chìm

giống như biến
điều không tưởng thành hiện thực.

Và vì thế,

tôi muốn chia sẻ với các bạn
một từ mà tôi luôn tự nhắc nhớ,

đó là, "tangjai."

"tang" là "đứng vững",

và "jai" nghĩa là "trái tim".

Vững vàng trái tim
nhằm vào mục tiêu của bạn.

Trong tiếng Thái,
khi cam kết làm một điều gì đó,

bạn đặt tangjai
lên trước lời nói,

để trái tim đồng hành
với hành động của bạn.

Dù con đường đó
có chông gai đến đâu,

dù vết nứt đó
có lớn đến đâu,

bạn vẫn vươn tới
mục tiêu của mình

vì đó là nơi trái tim bạn thuộc về.

Và đúng thế,
Thái Lan là nhà.

Mảnh đất này
là ngôi nhà duy nhất của tôi,

và đó là nơi
tôi giữ tim mình vững vàng.

Bạn giữ vững tim mình ở đâu?

Xin cảm ơn.

(Tiếng vỗ tay)

Xin cảm ơn.

Kop kun ka.

(Tiếng vỗ tay và hưởng ứng)