Scilla Elworthy: Geweldloos vechten

Hoe ga je om met een geweldenaar zonder zelf een misdadiger te worden? In deze wijze talk brengt vredesactiviste Scilla Elworthy de vaardigheden in kaart die we -- als landen en individuen -- nodig hebben tegen extreem geweld, zonder zelf gebruik te maken van geweld. In antwoord op de vraag naar het waarom en hoe geweldloosheid werkt, verwijst ze naar historische helden --Aung San Suu Kyi, Mahatma Gandhi, Nelson Mandela -- en 'the personal philosophies', die hun vreedzame protesten aandreven. (Gefilmd in TEDxExeter.)

Tijdens de 50 jaar dat ik help
oorlogen te voorkomen,

is er een vraag die me nooit verlaat:

hoe gaan we om met extreem geweld

zonder zelf geweld te gebruiken?

Wanneer je geconfronteerd wordt
met wreedheid,

of het nu een kind is met een pestkop
op een speelplaats

of huiselijk geweld -

of, in de straten van Syrië vandaag,

confrontatie met tanks en granaten,

wat is de beste reactie?

Terugvechten?
Toegeven?

Meer kracht gebruiken?

Deze vraag:
"Hoe ga ik om met een pester,

zonder er zelf één te worden?"

stelde ik al als kind.

Ik herinner me dat ik op mijn 13e,

gekluisterd aan de zwart-wit televisie
van mijn ouders,

de Russische tanks
binnen zag rollen in Boedapest.

Kinderen, niet veel ouder dan mij,

gooiden zich op de tanks

en werden neergemaaid.

Ik rende naar boven
en pakte mijn koffer.

Mijn moeder vroeg:
"Wat doe je?"

Ik zei:
"Ik ga naar Boedapest."

Ze vroeg:
"Waarom in hemelsnaam?"

Ik zei:
"Kinderen worden gedood.

Er gebeurt iets verschrikkelijks."

Ze zei:
"Doe niet zo dom."

Ik begon te huilen.

Ze begreep het en zei:

"Oké, ik zie dat je het meent.

Je bent veel te jong om te helpen.

Je moet trainen.
Ik zal je helpen.

Maar pak je koffer uit."

Dus kreeg ik training.

Tussen mijn 20e en 30e
werkte ik in Afrika.

Ik besefte dat wat ik écht moest weten,

ik niet zou leren in opleidingen.

Ik wilde begrijpen

hoe geweld,
hoe onderdrukking werkt.

Ik ontdekte het volgende:

geweldenaars gebruiken geweld
op drie manieren.

Politiek geweld om te intimideren,

fysiek geweld om te terroriseren

en mentaal of emotioneel geweld
om te ondermijnen.

Slechts in zeer weinig gevallen

werkt het om meer geweld te gebruiken.

Nelson Mandela ging naar de gevangenis,
overtuigd van geweld,

en 27 jaar later

hadden hij en zijn collega's

langzaam en voorzichtig

de nodige ongelooflijke vaardigheden
onder de knie gekregen,

om een van de meest kwaadaardige regeringen
die de wereld ooit kende, om te vormen

in een democratie.

Zij deden het met geweldloosheid.

Ze realiseerden zich
dat geweld tegen geweld

niet werkt.

Wat werkt dan wel?

Ik verzamelde een half dozijn methodes
die werken.

Er zijn er natuurlijk nog veel meer

die werken en effectief zijn.

De eerste

verandering die moet gebeuren,

moet hier gebeuren,
binnen in mij:

mijn reactie,
mijn houding tegen onderdrukking.

Daar heb ik controle over,

die kan ik beïnvloeden.

Hiervoor heb ik zelfkennis nodig.

Dat betekent dat ik moet weten hoe ik reageer,

wanneer ik onderuit ga,

wat mijn sterke punten zijn,

wat mijn zwakke punten zijn.

Wanneer geef ik toe?

Waar kom ik voor op?

Meditatie of introspectie

is een van de manieren
- nogmaals het is niet de enige -

het is een van de manieren

om innerlijke kracht te verwerven.

Mijn inspiratie hier,
net als Satish's,

is Aung San Suu Kyi in Birma.

Ze leidde een groep studenten

in een protest in Rangoon.

Ze draaiden de hoek om
en zagen een rij machinegeweren.

Ze besefte meteen

dat de soldaten,
met bevende vingers aan de trekkers,

banger waren dan
de student-demonstranten achter haar.

Ze liet de studenten gaan zitten.

Ze liep naar voren
met zo'n rust en duidelijkheid

en met een totaal gebrek aan angst

dat ze recht op het eerste geweer
af kon stappen,

haar hand erop leggen
en het naar beneden duwen.

Niemand werd gedood.

Dat kan de beheersing van de angst doen -

niet alleen bij de confrontatie met machinegeweren,

maar ook bij een messengevecht op straat.

Maar we moeten oefenen.

Hoe zit het met onze angst?

Ik heb een mantraatje:

mijn angst dikt aan

door energie die ik hem voed.

Als hij heel erg groot wordt,

wordt hij ook waar.

We kennen allemaal
het drie-uur-in-de-ochtend-syndroom:

je wordt piekerend wakker -

ik zie veel mensen -

en je ligt een uurtje te draaien en te woelen,

het wordt nog erger en erger,

en tegen vier uur lig je verstijfd van angst

door een monster zo groot.

Het enige wat je kunt doen

is opstaan, een kopje thee maken

en neerzitten met de angst
als een kind naast je.

Jij bent de volwassene.

De angst is het kind.

Je praat met de angst

en je vraagt hem wat hij wil,
wat hij nodig heeft.

Hoe kan dit helen?

Hoe kan het kind zich sterker voelen?

Je maakt een plan.

Je zegt:
"Oké, we gaan opnieuw slapen en

om half acht staan we op.
Dat is het plan."

Ik had zondag een van deze
3-uur-in-de-ochtend-gevallen:

verlamd van angst om hier voor jullie te staan.

(Gelach)

Ik deed het dus.

Ik stond op, maakte het kopje thee,
ging zitten met mijn angst enz.

en ik ben hier
- nog steeds deels verlamd, maar ik ben hier.

(Applaus)

Dat is angst.
Hoe zit het met woede?

Overal waar onrecht is,
is er woede.

Woede is als benzine:

je spuit hem rond,
iemand steekt een lucifer aan,

en je krijgt een vuurzee.

Maar woede als motor,
woede in een motor is krachtig.

Als we onze woede in een motor steken,

kan hij ons vooruit drijven,

kan hij ons door vreselijke momenten voeren

en het kan ons échte innerlijke kracht geven.

Ik heb dit geleerd in mijn werk

met beleidsmakers voor nucleaire wapens.

In het begin was ik zo verontwaardigd

over de gevaren waaraan ze ons blootstelden,

dat ik enkel ruzie en verwijten wilde maken
en hen de schuld geven.

Helemaal niet effectief.

Als we een dialoog
voor verandering willen ontwikkelen,

moeten we onze woede onder ogen zien.

Het is prima om boos te zijn -

in dit geval om de nucleaire wapens -

maar het is nutteloos
om boos te zijn op mensen.

Ze zijn mens net als wij.

Ze doen wat zij denken
dat het beste is.

Op die basis moeten we met hen praten.

Dat is de derde: woede.

Het brengt me bij de kern

van wat er gaande is,
of toch zoals ik het ervaar,

in de wereld van vandaag.

De vorige eeuw was er top-down macht.

De overheid vertelde mensen wat te doen.

Deze eeuw is er een verschuiving.

Het is bottom-up
of macht vanuit de basis.

Het is als paddenstoelen
die door beton groeien.

Het is mensen met elkaar verbinden
over kilometers afstand

om verandering teweeg te brengen.

'Peace Direct' zag al heel vroeg

dat de lokale bevolking
in gebieden met ernstige conflicten

weten wat te doen.

Ze weten het beste wat te doen.

Dus staat 'Peace Direct'
achter hen om dat te doen.

Ze zijn bezig met

demobilisatie van milities,

wederopbouw van de economie,

opnieuw huisvesten van vluchtelingen,

zelfs kindsoldaten bevrijden.

Ze moeten bijna elke dag hun leven wagen

om dit te doen.

Ze realiseerden zich

dat het gebruik van geweld in die situaties

niet alleen minder humaan is,

maar ook minder effectief

dan het gebruik van methoden
die mensen verbinden, die weer opbouwen.

Ik denk dat het Amerikaanse leger

het eindelijk begint te snappen.

Tot nu toe bestond
hun terrorismebestrijdingsbeleid erin

de opstandelingen tegen elke prijs te doden.

Als burgers in de weg liepen,

was dit 'randschade'.

Dit vernedert en wekt de woede op

bij de bevolking van Afghanistan.

Het maakt de ledenwerving
voor Al-Qaeda zeer eenvoudig,

als mensen gedegouteerd zijn van bijvoorbeeld

het verbranden van de Koran.

De training van de troepen moet veranderen.

Er zijn tekenen dat het begint te veranderen.

Het Britse leger is hier altijd veel beter in geweest.

Er is een prachtig voorbeeld
dat navolging verdient.

Een briljante Amerikaanse luitenant-kolonel

Chris Hughes.

leidde zijn mannen door de straten van Najaf -

in Irak -

plotseling stroomden mensen
uit de huizen aan weerszijden van de weg,

gillend, schreeuwend, woedend,

en omsingelden
de zeer jonge doodsbange soldaten,

die niet wisten wat er gaande was
en geen Arabisch spraken.

Chris Hughes liep in het midden van de menigte

met zijn wapen boven zijn hoofd,
wijzend naar de grond,

en hij zei: "Kniel."

Deze enorme soldaten

met hun rugzakken en kogelvrije vesten,

knielden op de grond.

Er viel complete stilte.

Na ongeveer twee minuten,

deed iedereen een stap opzij
en ging naar huis.

Dat is voor mij de wijsheid in actie.

Wat hij deed op dat moment.

Het gebeurt nu overal.

Je gelooft me niet?

Heb je je al afgevraagd

waarom en hoe zoveel dictaturen ingestort zijn

in de afgelopen 30 jaar?

Dictaturen in Tsjecho-Slowakije,
Oost-Duitsland,

Estland, Letland, Litouwen,

Mali, Madagaskar,

Polen, de Filippijnen,

Servië, Slovenië,
ik kan doorgaan,

en nu Tunesië en Egypte.

Dit is niet zomaar gebeurd.

Veel komt door een boek

geschreven door een 80-jarige man in Boston,
Gene Sharp.

Hij schreef een boek
'Van dictatuur naar democratie'

met 81 methodieken voor geweldloos verzet.

Het is al vertaald in 26 talen.

Het is over de hele wereld verspreid.

Het wordt overal gebruikt
door jongeren en ouderen,

omdat het werkt en effectief is.

Dit geeft me hoop -

niet alleen hoop,
het maakt me nu zeer positief.

Omdat mensen het eindelijk snappen.

We krijgen praktische, uitvoerbare methodieken

als antwoord op mijn vraag:

hoe gaan we om met een geweldenaar
zonder een misdadiger te worden?

We gebruiken de vaardigheden
die ik heb geschetst:

de ontwikkeling van innerlijke kracht via zelfkennis,

het herkennen en werken met onze angst,

met woede als brandstof,

samen met anderen

verbonden met anderen,

moed,

en vooral:
inzet voor actieve geweldloosheid.

Ik geloof niet zomaar in geweldloosheid.

Ik hoef het niet te geloven.

Ik zie overal het bewijs hoe het werkt.

Ik zie dat wij, gewone mensen,

kunnen doen wat Aung San Suu Kyi
en Gandhi en Mandela deden.

We kunnen een einde maken aan

de bloedigste eeuw
die de mensheid ooit gekend heeft.

We kunnen ons organiseren
om onderdrukking te overwinnen

door het openen van ons hart

en het versterken van deze
ongelooflijke vastberadenheid.

Openhartigheid is precies
wat ik gisteren heb meegemaakt

in de hele organisatie van deze bijeenkomst.

Dank je.

(Applaus)