Moc dumy | George Takei | TEDxKyoto
-
0:15 - 0:18Byłem członkiem załogi Enterprise.
-
0:18 - 0:20(Śmiech) (Brawa)
-
0:20 - 0:23W Star Treku przemierzałem galaktykę
-
0:23 - 0:26za sterami ogromnego statku kosmicznego.
-
0:26 - 0:30Z załogą pochodzącą
ze wszystkich stron świata. -
0:30 - 0:33Z ludźmi różnych ras i kultur,
-
0:33 - 0:35różnego pochodzenia,
-
0:35 - 0:37pracującymi razem.
-
0:37 - 0:42Naszą misją było
poznanie nowych, obcych światów, -
0:42 - 0:45poszukiwanie nowego życia
i nowych cywilizacji, -
0:45 - 0:50śmiało zmierzając tam,
gdzie nie dotarł jeszcze żaden człowiek. -
0:50 - 0:51Tak właśnie było.
-
0:52 - 0:57(Brawa)
-
0:58 - 1:02Jestem wnukiem japońskich emigrantów,
-
1:03 - 1:05którzy wyjechali do Ameryki,
-
1:05 - 1:11śmiało zmierzając do nowego, obcego świata
w poszukiwaniu nowych możliwości. -
1:11 - 1:14Mama urodziła się
w Sacramento w Kalifornii. -
1:14 - 1:17Ojciec jest z San Francisco.
-
1:17 - 1:20Poznali się i pobrali w Los Angeles,
-
1:20 - 1:22i tam urodziłem się ja.
-
1:24 - 1:26Miałem cztery lata,
-
1:26 - 1:29gdy Japonia zbombardowała Pearl Harbor
-
1:29 - 1:327 grudnia 1941 roku.
-
1:33 - 1:38Z dnia na dzień wojna ogarnęła cały świat.
-
1:40 - 1:44Amerykę opanowała gwałtowna histeria.
-
1:46 - 1:53Amerykanie japońskiego pochodzenia
byli traktowani podejrzliwie, -
1:53 - 1:59z lękiem i jawną nienawiścią.
-
1:59 - 2:02Tylko dlatego, że wyglądaliśmy jak ci,
-
2:02 - 2:04którzy zaatakowali Pearl Harbor.
-
2:05 - 2:08Histeria wciąż przybierała na sile,
-
2:08 - 2:12aż w lutym 1942 roku
-
2:12 - 2:16prezydent Stanów Zjednoczonych
Franklin Delano Roosevelt -
2:17 - 2:20nakazał zatrzymanie
Amerykanów japońskiego pochodzenia -
2:20 - 2:21z Zachodniego Wybrzeża Ameryki,
-
2:21 - 2:24wyłapania ich wszystkich,
-
2:24 - 2:27bez aktów oskarżenia, bez rozprawy,
-
2:27 - 2:29bez procesu.
-
2:30 - 2:34Sprawiedliwy proces to trzon
naszego wymiaru sprawiedliwości. -
2:34 - 2:35To wszystko zniknęło.
-
2:36 - 2:38Internowano nas
-
2:38 - 2:43i osadzono za drutami
dziesięciu obozów przesiedleńczych, -
2:43 - 2:47w najmniej zaludnionych zakątkach Ameryki:
-
2:47 - 2:50piekielnie gorących pustyniach Arizony,
-
2:50 - 2:54parnych mokradłach Arkansas,
-
2:54 - 2:57jałowych ziemiach Wyoming,
Idaho, Utah, Kolorado -
2:58 - 3:01i dwóch najbardziej opuszczonych
terenach Kalifornii. -
3:03 - 3:0720 kwietnia skończyłem pięć lat.
-
3:08 - 3:11Kilka tygodni później
-
3:11 - 3:14rodzice obudzili młodszego brata,
-
3:14 - 3:18moją malutką siostrę i mnie,
bardzo wcześnie rano. -
3:18 - 3:21Ubrali nas w pośpiechu.
-
3:21 - 3:23Byliśmy z bratem w salonie,
-
3:23 - 3:27wyglądaliśmy przez okno
-
3:27 - 3:30i zobaczyliśmy dwóch żołnierzy
maszerujących podjazdem do naszego domu. -
3:30 - 3:34Na lufach karabinów mieli bagnety.
-
3:35 - 3:38Ich kroki zadudniły na ganku,
-
3:38 - 3:40załomotali w drzwi.
-
3:40 - 3:42Ojciec im otworzył;
-
3:42 - 3:46żołnierze kazali nam opuścić nasz dom.
-
3:47 - 3:51Ojciec dał bratu i mnie
małe pakunki do niesienia. -
3:51 - 3:55Wyszliśmy i staliśmy na podjeździe,
-
3:55 - 3:56czekając na mamę.
-
3:57 - 4:01A kiedy w końcu wyszła,
-
4:01 - 4:04na jednym ramieniu
niosła naszą siostrzyczkę -
4:04 - 4:07na drugim wielki tobół,
-
4:07 - 4:11a łzy ciekły jej po obu policzkach.
-
4:12 - 4:16Nigdy nie zapomnę tego widoku.
-
4:16 - 4:19Wyrył się w mojej pamięci.
-
4:21 - 4:23Zabrano nas z domu
-
4:23 - 4:26i wpakowano do wagonów
-
4:26 - 4:28z innymi japońsko-amerykańskimi rodzinami.
-
4:29 - 4:34Strażnicy pilnowali
obu stron każdego z wagonów, -
4:34 - 4:35jakbyśmy byli przestępcami.
-
4:36 - 4:39Przewieziono nas
o dwie trzecie szerokości kraju. -
4:41 - 4:45Kolebaliśmy się w pociągu
przez cztery dni i trzy noce, -
4:45 - 4:47aż do mokradeł Arkansas.
-
4:48 - 4:51Nadal pamiętam ogrodzenie
z drutu kolczastego, -
4:51 - 4:52za którym byłem uwięziony.
-
4:53 - 4:56Pamiętam wysokie wieże strażnicze
-
4:56 - 4:59z karabinami maszynowymi
wycelowanymi w naszą stronę. -
5:00 - 5:04Pamiętam światło reflektora,
śledzące mnie, -
5:04 - 5:06kiedy biegałem nocą z baraku do latryny.
-
5:07 - 5:10Mój pięcioletni umysł sądził,
-
5:10 - 5:11że to całkiem miło,
-
5:11 - 5:13że oświetlają mi drogę, kiedy idę siku.
-
5:13 - 5:15(Śmiech)
-
5:15 - 5:17Byłem dzieckiem,
-
5:17 - 5:21zbyt małym, by rozumieć
okoliczności pobytu w tym miejscu. -
5:22 - 5:26Dzieci przystosowują się niezwykle łatwo.
-
5:27 - 5:30To groteskowe wynaturzenie
-
5:30 - 5:33stało się moją normalnością
-
5:33 - 5:35w wojennym obozie przesiedleńczym.
-
5:37 - 5:43Rutyną było stanie trzy razy dziennie
w kolejce po marne jedzenie -
5:43 - 5:44w hałaśliwej stołówce.
-
5:45 - 5:49Zwyczajne stało się chodzenie z ojcem
myć się w grupowych prysznicach. -
5:51 - 5:55Bycie w więzieniu, w obozie
otoczonym drutem kolczastym, -
5:55 - 5:57stało się moją normalnością.
-
5:58 - 6:00Kiedy wojna się skończyła,
-
6:00 - 6:01wypuszczono nas.
-
6:02 - 6:07Dostaliśmy bilet w jedną stronę
do dowolnego miejsca w Stanach. -
6:08 - 6:09Rodzice postanowili wrócić do domu,
-
6:09 - 6:11do Los Angeles.
-
6:12 - 6:15Ale nie było to przyjazne miejsce.
-
6:17 - 6:18Byliśmy bez grosza.
-
6:18 - 6:20Odebrano nam wszystko,
-
6:20 - 6:23a wrogość innych była dotkliwa.
-
6:23 - 6:26Nasz pierwszy dom był w Skid Row,
-
6:26 - 6:30czyli najgorszej części miasta,
-
6:30 - 6:33wśród bezdomnych, pijaków,
-
6:33 - 6:34i ludzi niespełna rozumu.
-
6:35 - 6:42Wszędobylski odór moczu
na ulicy, w zaułku, w korytarzu. -
6:43 - 6:46Okropne przeżycie.
-
6:46 - 6:49A dla nas, dzieci, było to przerażające.
-
6:49 - 6:52Pamiętam, jak kiedyś zataczający się pijak
-
6:52 - 6:57na naszych oczach przewrócił się
-
6:57 - 6:58i zwymiotował.
-
6:59 - 7:03Moja siostrzyczka powiedziała:
"Mamo, wróćmy do domu". -
7:04 - 7:06Bo tamto miejsce za drutem kolczastym
-
7:06 - 7:10dla nas było domem.
-
7:12 - 7:15Rodzice ciężko pracowali,
żeby znów stanąć na nogach. -
7:15 - 7:17Straciliśmy wszystko.
-
7:17 - 7:19Byli w średnim wieku
-
7:19 - 7:21i zaczynali od zera.
-
7:21 - 7:23Pracowali bez wytchnienia
-
7:23 - 7:27i w końcu zdołali zebrać pieniądze
-
7:27 - 7:32wystarczające na kupno domu
z trzema pokojami, w dobrej okolicy. -
7:32 - 7:34Miałem kilkanaście lat
-
7:34 - 7:38i zacząłem interesować się okresem,
który jako dziecko spędziłem w obozie. -
7:39 - 7:42Czytałem książki o prawach obywatelskich,
-
7:42 - 7:45które mówiły o ideałach
amerykańskiej demokracji. -
7:46 - 7:48Że wszyscy ludzie stworzeni są równymi,
-
7:49 - 7:51że mamy niezbywalne prawo
-
7:51 - 7:56do życia, wolności i dążenia do szczęścia.
-
7:56 - 7:58Nie potrafiłem tego pogodzić
-
7:58 - 8:02z przeżytym w dzieciństwie uwięzieniem.
-
8:02 - 8:04Czytałem książki historyczne,
-
8:04 - 8:07w których nie było niczego na ten temat.
-
8:07 - 8:11Wciągałem więc ojca
po obiedzie w dyskusje, -
8:11 - 8:15długie i czasem burzliwe.
-
8:15 - 8:18Odbyliśmy wiele takich rozmów.
-
8:19 - 8:21To, co z nich wyniosłem,
-
8:21 - 8:23to mądrość mojego ojca.
-
8:23 - 8:26To on wycierpiał najwięcej
-
8:26 - 8:29w trakcie pobytu w obozie,
-
8:29 - 8:32a jednak rozumiał amerykańską demokrację.
-
8:33 - 8:35Powiedział mi, że nasza demokracja
-
8:35 - 8:37jest ludzka.
-
8:38 - 8:41Może być tak wspaniała jak jej obywatele
-
8:41 - 8:45i tak samo omylna.
-
8:46 - 8:48Powiedział mi, że amerykańska demokracja
-
8:48 - 8:52jest całkowicie zależna od dobrych ludzi,
-
8:52 - 8:56którzy hołdują jej ideałom
-
8:56 - 9:02i angażują się w proces
utrzymywania jej przy życiu. -
9:03 - 9:06Zabrał mnie do sztabu wyborczego,
-
9:06 - 9:10kiedy gubernator Illinois
startował w wyborach prezydenckich. -
9:10 - 9:15I wprowadził mnie
w amerykański system wyborczy. -
9:15 - 9:17Opowiedział mi też historie
-
9:17 - 9:19o młodych Amerykanach
japońskiego pochodzenia -
9:19 - 9:21w trakcie II Wojny Światowej.
-
9:22 - 9:25Po ataku na Pearl Harbor,
-
9:25 - 9:28jak wszyscy młodzi Amerykanie,
-
9:28 - 9:30pospieszyli zaciągnąć się do wojska,
-
9:30 - 9:33zgłaszając się na ochotnika,
by walczyć za ojczyznę. -
9:34 - 9:36Odpowiedzią na ten akt patriotyzmu
-
9:36 - 9:39był wymierzony im policzek.
-
9:40 - 9:43Odmówiono nam służby wojskowej
-
9:43 - 9:48i przypisano kategorię
"wróg nie-cudzoziemiec". -
9:49 - 9:53Skandaliczne jest nazywanie wrogiem kogoś,
-
9:53 - 9:56kto zgłasza się na ochotnika,
by walczyć za swój kraj. -
9:56 - 10:00Ale gorsze jeszcze było połączenie
ze słowem "nie-cudzoziemiec", -
10:00 - 10:06które jest przeciwieństwem
słowa "obywatel". -
10:07 - 10:11Odebrano nam nawet tytuł "obywatela",
-
10:11 - 10:15i uwięziono na pełny rok.
-
10:15 - 10:18Potem rząd uświadomił sobie,
-
10:18 - 10:22że brakuje ludzi na froncie
-
10:22 - 10:26i równie nagle, jak zarządzono łapankę,
-
10:26 - 10:28zezwolono na pełnienie służby wojskowej
-
10:28 - 10:31młodym Amerykanom japońskiego pochodzenia.
-
10:31 - 10:33Zupełnie irracjonalnie.
-
10:34 - 10:39Niesamowite i osłupiające
w tym wszystkim jest to, -
10:39 - 10:44że tysiące młodych kobiet i mężczyzn
japońskiego pochodzenia -
10:44 - 10:47wyszło zza ogrodzenia z kolczastego drutu,
-
10:47 - 10:51nałożyło ten sam mundur,
który nosili nasi strażnicy, -
10:51 - 10:54opuszczając swoje uwięzione rodziny,
-
10:54 - 10:56by walczyć za ten kraj.
-
10:57 - 10:58Powiedzieli, że będą walczyć
-
10:59 - 11:05nie tylko o uwolnienie swoich rodzin
zza drutów obozu, -
11:05 - 11:08ale też dlatego, że hołubili wartościom,
-
11:08 - 11:10za którymi opowiada się nasz rząd.
-
11:10 - 11:12Albo wartościom, za którymi
powinien się opowiadać, -
11:12 - 11:17jednak w rzeczywistości
unieważniał je swoim działaniem. -
11:18 - 11:20Wszyscy ludzie stworzeni są równymi.
-
11:21 - 11:24I tak poszli walczyć za ten kraj.
-
11:24 - 11:28Utworzono z nich osobne oddziały,
dla Amerykanów japońskiego pochodzenia, -
11:28 - 11:31i wysłano na europejski front.
-
11:31 - 11:34A oni ruszyli do boju
-
11:34 - 11:39i walczyli z niezwykłą odwagą i męstwem.
-
11:41 - 11:44Wysyłano ich na najbardziej
niebezpieczne misje -
11:44 - 11:47i ponieśli najwyższe straty w ludziach
-
11:47 - 11:49w porównaniu do innych oddziałów.
-
11:51 - 11:53Obrazuje to jedna z bitew.
-
11:54 - 11:57Szturm na Linię Gotów.
-
11:57 - 12:03Niemieckie pozycje znajdowały się
na skalistym zboczu góry, -
12:03 - 12:06w jaskiniach nie do zdobycia.
-
12:06 - 12:11Trzy bataliony aliantów prowadziły ostrzał
-
12:11 - 12:12przez sześć miesięcy
-
12:13 - 12:14i sytuacja była patowa.
-
12:15 - 12:18Wezwano 442 pułk,
-
12:18 - 12:20by dołączył do szturmu.
-
12:21 - 12:23Żołnierze pułku 442
-
12:23 - 12:28wpadli na oryginalny,
ale niebezpieczny pomysł. -
12:29 - 12:33Tylne zbocze góry
było stromym, skalnym urwiskiem. -
12:33 - 12:38Niemcy myśleli, że atak
z tamtej strony był niemożliwy. -
12:39 - 12:43Żołnierze z pułku 442
postanowili dokonać niemożliwego. -
12:44 - 12:47Pewnej ciemnej, bezksiężycowej nocy
-
12:47 - 12:51zaczęli wspinaczkę po skalnej ścianie,
-
12:51 - 12:54wysokiej na ponad 300 metrów.
-
12:55 - 12:58W pełnym umundurowaniu
-
12:58 - 13:03przez całą noc wspinali się
po stromym zboczu. -
13:06 - 13:11W ciemności niektórzy tracili
oparcie dla ręki lub nogi -
13:11 - 13:14i spadli na pewną śmierć.
-
13:16 - 13:19Ale spadali w ciszy.
-
13:20 - 13:22Żaden nie krzyknął,
-
13:22 - 13:24żeby nie zdradzić swojej obecności.
-
13:26 - 13:29Wspinali się bez przerwy przez 8 godzin.
-
13:29 - 13:31Ci, którzy dotarli na szczyt,
-
13:33 - 13:36poczekali na pierwsze promienie słońca.
-
13:37 - 13:41Gdy zaczęło świtać, ruszyli do ataku.
-
13:41 - 13:45Zaskoczyli Niemców i zdobyli wzgórze,
-
13:45 - 13:47przerywając Linię Gotów.
-
13:48 - 13:53442 pułk rozwiązał sześciomiesięczny pat
-
13:53 - 13:55w 32 minuty.
-
13:55 - 13:57To był niezwykły wyczyn.
-
13:59 - 14:02I gdy wojna się skończyła,
-
14:02 - 14:08442 pułk wrócił do USA
z większą liczbą odznaczeń, -
14:08 - 14:10niż jakikolwiek inny oddział
w II Wojnie Światowej. -
14:11 - 14:16Prezydent Truman powitał ich
w ogrodach Białego Domu słowami: -
14:16 - 14:19"Stawialiście czoła nie tylko wrogowi,
-
14:19 - 14:22ale także uprzedzeniom - i wygraliście."
-
14:24 - 14:26Są moimi bohaterami.
-
14:27 - 14:33Nie porzucili wiary
w dumne ideały tego kraju -
14:33 - 14:38i udowodnili, że bycie Amerykaninem
-
14:38 - 14:41nie jest tylko dla wybranych,
-
14:41 - 14:46i że rasa nie wchodzi w skład
definicji amerykańskości. -
14:46 - 14:50Poszerzyli znaczenie słowa "Amerykanin"
-
14:50 - 14:52o Amerykanów japońskiego pochodzenia
-
14:52 - 14:56odbieranych z lękiem,
podejrzliwością i nienawiścią. -
14:57 - 14:59To oni doprowadzili do zmiany.
-
15:00 - 15:03I zostawili mi takie dziedzictwo.
-
15:04 - 15:06Dla mnie to bohaterzy,
-
15:06 - 15:09jak mój ojciec,
-
15:09 - 15:11który rozumiał demokrację
-
15:11 - 15:13i pokazał mi jej sedno.
-
15:14 - 15:17Zostawili mi dziedzictwo,
-
15:17 - 15:20a z nim odpowiedzialność.
-
15:21 - 15:25Zależy mi na zmianie mojego kraju
-
15:25 - 15:28w jeszcze lepszą Amerykę,
-
15:28 - 15:33a naszego ustroju
w jeszcze pełniejszą demokrację. -
15:34 - 15:37Dzięki moim bohaterom
-
15:37 - 15:39i walce, którą przeszliśmy,
-
15:41 - 15:43mogę stać tu przed wami,
-
15:43 - 15:46ja - gej, Amerykanin
japońskiego pochodzenia, -
15:46 - 15:48a także, co jeszcze ważniejsze...
-
15:49 - 15:51Ja - człowiek dumny z tego,
że jest Amerykaninem. -
15:52 - 15:53Dziękuję bardzo.
-
15:54 - 15:57(Brawa)
- Title:
- Moc dumy | George Takei | TEDxKyoto
- Description:
-
Prelekcja wygłoszona na konferencji TEDx. Konferencje TEDx korzystają z formatu TED, ale organizowane są niezależnie, przez lokalnych ochotników. Więcej informacji pod adresem http://ted.com/tedx
Znany z serialu Star Trek aktor George Takei odnajduje natchnienie i siłę w jednym z najmroczniejszych rozdziałów amerykańskiej historii: akcji, w ramach której wyłapano i wtrącono do obozów ponad 120 000 Amerykanów japońskiego pochodzenia. Przywołując wspomnienia z dzieciństwa spędzonego za kolczastym drutem amerykańskiego obozu koncentracyjnego, Takei prowadzi nas przez podróż, która trwała przez całe jego życie: od zgorzknienia i zagubienia, do dumy z innych Amerykanów pochodzenia japońskiego i kraju, który przyjmuje i ceni każdego ze swoich obywateli.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDxTalks
- Duration:
- 16:10
Krystian Aparta approved Polish subtitles for The power of pride: George Takei at TEDxKyoto | ||
Krystian Aparta accepted Polish subtitles for The power of pride: George Takei at TEDxKyoto | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for The power of pride: George Takei at TEDxKyoto | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for The power of pride: George Takei at TEDxKyoto | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for The power of pride: George Takei at TEDxKyoto | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for The power of pride: George Takei at TEDxKyoto | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for The power of pride: George Takei at TEDxKyoto | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for The power of pride: George Takei at TEDxKyoto |