< Return to Video

Toán học không ngờ tới trong "Trời Sao" của Van Gogh - Natalya St. Clair

  • 0:07 - 0:10
    Một trong những điểm nổi
    bật của bộ não con người
  • 0:10 - 0:14
    là khả năng nhận ra họa tiết
    và mô tả nó.
  • 0:14 - 0:16
    Trong số những họa tiết khó nhất
    mà ta cố tìm hiểu
  • 0:16 - 0:21
    là khái niệm về dòng chảy hỗn loạn
    trong động lực học chất lỏng.
  • 0:21 - 0:23
    Nhà vật lý người Đức
    Werner Heisenberg nói,
  • 0:23 - 0:27
    "Khi tôi gặp Chúa,
    tôi sẽ hỏi ngài hai câu hỏi:
  • 0:27 - 0:31
    tại sao lại có tương đối
    và tại sao lại có hỗn loạn?
  • 0:31 - 0:35
    Tôi tin rằng ngài sẽ có câu trả lời
    cho điều thứ nhất."
  • 0:35 - 0:38
    Dù sự hỗn loạn rất khó để hiểu
    dựa trên toán học,
  • 0:38 - 0:42
    chúng ta có thể dùng hội họa
    để minh họa nó.
  • 0:42 - 0:47
    Tháng 6 năm 1889, Vincent van Gogh
    vẽ cảnh ngay trước bình minh
  • 0:47 - 0:52
    từ cửa sổ phòng ông
    ở nhà thương điên Saint-Paul-de-Mausole
  • 0:52 - 0:54
    ở Saint-Rémy-de-Provence,
  • 0:54 - 0:57
    nơi ông đã tự nhập viện
    sau khi cắt một bên tai
  • 0:57 - 0:58
    khi bị rối loạn tâm thần.
  • 0:59 - 1:02
    Trong bức Trời Sao,
    những nét cọ tròn
  • 1:02 - 1:08
    tạo nên một bầu trời đầy những
    đám mây xoáy và xoáy lốc của các ngôi sao.
  • 1:08 - 1:12
    Van Gogh và những họa sĩ
    trường phái Ấn tượng khác
  • 1:12 - 1:13
    thể hiện ánh sáng
    khác với người đi trước,
  • 1:13 - 1:16
    dường như bắt lấy
    chuyển động của chúng, ví dụ như
  • 1:16 - 1:18
    mặt nước
    sáng lấp lánh ánh mặt trời,
  • 1:18 - 1:22
    hoặc trong ánh sao
    nhấp nháy và tan chảy
  • 1:22 - 1:24
    trong biển sao của trời đêm.
  • 1:25 - 1:27
    Hiệu ứng này là do
    độ chói của ánh sáng,
  • 1:27 - 1:31
    cường độ của ánh sáng
    trong màu sắc trên bức vẽ.
  • 1:31 - 1:34
    Các phần tế bào nguyên thủy
    của vỏ não,
  • 1:34 - 1:38
    phần nhìn thấy ánh sáng tương phản
    và chuyển động, nhưng không thấy màu,
  • 1:38 - 1:41
    sẽ trộn hai cùng màu khác nhau lại
  • 1:41 - 1:43
    nếu chúng có cùng
    cường độ ánh sáng.
  • 1:43 - 1:45
    Nhưng phần phụ của não
  • 1:45 - 1:48
    sẽ thấy những màu tương phản này
    mà không bị trộn lẫn.
  • 1:49 - 1:51
    Với cả hai sự nhận thức này
    diễn ra cùng lúc,
  • 1:51 - 1:57
    ánh sáng ở nhiều tác phẩm Ấn tượng
    dường như chuyển động và nhấp nháy.
  • 1:58 - 2:00
    Đó là cách mà
    các họa sĩ Ấn tượng
  • 2:00 - 2:03
    dùng những nét vẽ nhanh
    và nổi bật
  • 2:03 - 2:07
    để khắc họa chân thực
    chuyển động của ánh sáng.
  • 2:08 - 2:11
    60 năm sau,
    nhà toán học Nga Andrey Kolmogorov
  • 2:11 - 2:14
    cho ta hiểu thêm mặt toán học
    của sự hỗn loạn
  • 2:14 - 2:18
    khi ông nói năng lượng trong
    một chất lỏng hỗn loạn ở độ dài R
  • 2:18 - 2:22
    dao động trong khoảng
    5/3 lần R.
  • 2:22 - 2:24
    Các thí nghiệm
    cho thấy Kolmogorov
  • 2:24 - 2:28
    đã đến rất gần với
    cách mà sự hỗn loạn vận hành,
  • 2:28 - 2:30
    mặc dù mô tả hoàn chỉnh
    về sự hỗn loạn
  • 2:30 - 2:33
    vẫn chưa có lời giải đáp
    trong vật lý.
  • 2:33 - 2:37
    Dòng chảy hỗn loạn giống như
    chính nó với một thác năng lượng.
  • 2:38 - 2:41
    Nói cách khác, xoáy lớn chuyền
    năng lượng sang những xoáy nhỏ,
  • 2:41 - 2:43
    và tương tự như vậy ở các bậc khác.
  • 2:44 - 2:47
    Ví dụ của việc này
    bao gồm cả Vết đỏ lớn của sao Mộc,
  • 2:47 - 2:51
    sự hình thành sao
    và những phần tử bụi ngoài vũ trụ.
  • 2:52 - 2:55
    Năm 2004, dùng kính thiên văn Hubble,
  • 2:55 - 3:00
    các nhà khoa học thấy xoáy
    của những đám bụi quanh một ngôi sao,
  • 3:00 - 3:03
    và nó nhắc họ nhớ đến
    bức "Trời sao" của Van Gogh.
  • 3:04 - 3:07
    Những nhà khoa học
    đến từ Mexico, Tây Ban Nha và Anh
  • 3:07 - 3:11
    nghiên cứu sự phát sáng
    trong tranh Van Gogh thật chi tiết.
  • 3:11 - 3:16
    Họ phát hiện ra có những phần
    giống sự hỗn loạn của chất lỏng
  • 3:16 - 3:20
    gần với phương trình của Kolmogorov
    ẩn chứa sau nhiều bức họa Van Gogh.
  • 3:21 - 3:23
    Các nhà phân tích phân chia bức tranh,
  • 3:23 - 3:27
    và nghiên cứu độ sáng
    giữa hai điểm ảnh.
  • 3:27 - 3:30
    Từ đường cong đo đạc
    sự phân bố các điểm ảnh,
  • 3:30 - 3:34
    họ kết luận rằng bức tranh
    Van Gogh vẽ trong lúc bị bệnh
  • 3:34 - 3:37
    có nhiều điểm rất giống
    sự hỗn loạn chất lỏng.
  • 3:38 - 3:42
    Bức tự họa với ống điếu
    vẽ lúc ông không bị bệnh,
  • 3:42 - 3:44
    không có dấu hiệu tương tự nào.
  • 3:44 - 3:47
    Và không có tác phẩm nào
  • 3:47 - 3:49
    có sự hỗn loạn dễ thấy
    từ cái nhìn đầu tiên
  • 3:49 - 3:51
    như Tiếng Thét của Munch.
  • 3:51 - 3:55
    Quá dễ khi nói thiên tư hỗn loạn
    của Van Gogh
  • 3:55 - 3:57
    cho phép ông diễn tả sự hỗn loạn,
  • 3:57 - 4:02
    vẫn quá khó để thể hiện chính xác
    sức sống mãnh liệt của cái đẹp
  • 4:02 - 4:04
    trong thời gian bệnh nặng như vậy,
  • 4:04 - 4:08
    Van Gogh bằng cách nào đó
    đã nhận thức và thể hiện
  • 4:08 - 4:10
    một trong những khái niệm khó nhất
  • 4:10 - 4:14
    thiên nhiên từng mang đến,
  • 4:14 - 4:16
    và hợp nhất não và mắt
  • 4:16 - 4:20
    với sự bí ẩn tột cùng của
    chuyển động, chất lỏng và ánh sáng.
Title:
Toán học không ngờ tới trong "Trời Sao" của Van Gogh - Natalya St. Clair
Speaker:
Natalya St. Clair
Description:

Xem đầy đủ: http://ed.ted.com/lessons/the-unexpected-math-behind-van-gogh-s-starry-night-natalya-st-clair

Nhà vật lý Werner Heisenberg nói rằng: "Khi gặp Chúa, tôi sẽ hỏi người hai điều: tại sao lại là tương đối? Và tại sao lại là hỗn loạn? Tôi thực sự tin rằng người sẽ có câu trả lời cho điều đầu tiên." Dù sự hỗn loạn khó hiểu thế nào dưới góc độ toán học, chúng ta có thể dùng nghệ thuật để diễn tả nó. Natalya St. Clair minh họa cách mà Van Gogh đã nắm bắt được bí ẩn tột cùng của chuyển động, chất lỏng và ánh sáng trong tác phẩm của mình.

Bài học của Natalya St. Clair, minh họa bởi Avi Ofer.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:39

Vietnamese subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.