WEBVTT 00:00:06.841 --> 00:00:09.999 Một trong những điểm nổi bật của bộ não con người 00:00:10.023 --> 00:00:13.651 là khả năng nhận ra họa tiết và mô tả nó. 00:00:13.675 --> 00:00:16.331 Trong số những họa tiết khó nhất mà ta cố tìm hiểu 00:00:16.355 --> 00:00:20.765 là khái niệm về dòng chảy hỗn loạn trong động lực học chất lỏng. 00:00:20.789 --> 00:00:23.272 Nhà vật lý người Đức Werner Heisenberg nói, 00:00:23.296 --> 00:00:27.357 "Khi tôi gặp Chúa, tôi sẽ hỏi ngài hai câu hỏi: 00:00:27.381 --> 00:00:30.818 tại sao lại có tương đối và tại sao lại có hỗn loạn? 00:00:30.842 --> 00:00:34.908 Tôi tin rằng ngài sẽ có câu trả lời cho điều thứ nhất." NOTE Paragraph 00:00:34.932 --> 00:00:38.280 Dù sự hỗn loạn rất khó để hiểu dựa trên toán học, 00:00:38.304 --> 00:00:42.170 chúng ta có thể dùng hội họa để minh họa nó. 00:00:42.194 --> 00:00:47.284 Tháng 6 năm 1889, Vincent van Gogh vẽ cảnh ngay trước bình minh 00:00:47.308 --> 00:00:51.635 từ cửa sổ phòng ông ở nhà thương điên Saint-Paul-de-Mausole 00:00:51.659 --> 00:00:53.564 ở Saint-Rémy-de-Provence, 00:00:53.588 --> 00:00:56.816 nơi ông đã tự nhập viện sau khi cắt một bên tai 00:00:56.840 --> 00:00:58.415 khi bị rối loạn tâm thần. 00:00:59.312 --> 00:01:02.032 Trong bức Trời Sao, những nét cọ tròn 00:01:02.056 --> 00:01:07.803 tạo nên một bầu trời đầy những đám mây xoáy và xoáy lốc của các ngôi sao. 00:01:07.827 --> 00:01:11.724 Van Gogh và những họa sĩ trường phái Ấn tượng khác 00:01:11.748 --> 00:01:12.955 thể hiện ánh sáng khác với người đi trước, 00:01:12.979 --> 00:01:15.749 dường như bắt lấy chuyển động của chúng, ví dụ như 00:01:15.773 --> 00:01:17.836 mặt nước sáng lấp lánh ánh mặt trời, 00:01:17.860 --> 00:01:21.506 hoặc trong ánh sao nhấp nháy và tan chảy 00:01:21.530 --> 00:01:23.919 trong biển sao của trời đêm. 00:01:24.844 --> 00:01:27.391 Hiệu ứng này là do độ chói của ánh sáng, 00:01:27.415 --> 00:01:30.916 cường độ của ánh sáng trong màu sắc trên bức vẽ. 00:01:30.940 --> 00:01:33.608 Các phần tế bào nguyên thủy của vỏ não, 00:01:33.632 --> 00:01:37.554 phần nhìn thấy ánh sáng tương phản và chuyển động, nhưng không thấy màu, 00:01:37.578 --> 00:01:40.603 sẽ trộn hai cùng màu khác nhau lại 00:01:40.627 --> 00:01:42.949 nếu chúng có cùng cường độ ánh sáng. 00:01:42.973 --> 00:01:45.328 Nhưng phần phụ của não 00:01:45.352 --> 00:01:48.482 sẽ thấy những màu tương phản này mà không bị trộn lẫn. 00:01:48.506 --> 00:01:51.433 Với cả hai sự nhận thức này diễn ra cùng lúc, 00:01:51.457 --> 00:01:57.005 ánh sáng ở nhiều tác phẩm Ấn tượng dường như chuyển động và nhấp nháy. 00:01:57.898 --> 00:02:00.200 Đó là cách mà các họa sĩ Ấn tượng 00:02:00.225 --> 00:02:03.042 dùng những nét vẽ nhanh và nổi bật 00:02:03.067 --> 00:02:06.733 để khắc họa chân thực chuyển động của ánh sáng. NOTE Paragraph 00:02:07.702 --> 00:02:11.182 60 năm sau, nhà toán học Nga Andrey Kolmogorov 00:02:11.206 --> 00:02:13.763 cho ta hiểu thêm mặt toán học của sự hỗn loạn 00:02:13.787 --> 00:02:18.133 khi ông nói năng lượng trong một chất lỏng hỗn loạn ở độ dài R 00:02:18.157 --> 00:02:22.467 dao động trong khoảng 5/3 lần R. 00:02:22.491 --> 00:02:24.444 Các thí nghiệm cho thấy Kolmogorov 00:02:24.469 --> 00:02:27.632 đã đến rất gần với cách mà sự hỗn loạn vận hành, 00:02:27.656 --> 00:02:29.788 mặc dù mô tả hoàn chỉnh về sự hỗn loạn 00:02:29.811 --> 00:02:32.576 vẫn chưa có lời giải đáp trong vật lý. 00:02:33.181 --> 00:02:37.491 Dòng chảy hỗn loạn giống như chính nó với một thác năng lượng. 00:02:37.515 --> 00:02:41.099 Nói cách khác, xoáy lớn chuyền năng lượng sang những xoáy nhỏ, 00:02:41.123 --> 00:02:43.174 và tương tự như vậy ở các bậc khác. 00:02:43.921 --> 00:02:47.204 Ví dụ của việc này bao gồm cả Vết đỏ lớn của sao Mộc, 00:02:47.228 --> 00:02:50.568 sự hình thành sao và những phần tử bụi ngoài vũ trụ. NOTE Paragraph 00:02:51.671 --> 00:02:54.885 Năm 2004, dùng kính thiên văn Hubble, 00:02:54.909 --> 00:02:59.907 các nhà khoa học thấy xoáy của những đám bụi quanh một ngôi sao, 00:02:59.931 --> 00:03:02.857 và nó nhắc họ nhớ đến bức "Trời sao" của Van Gogh. 00:03:03.961 --> 00:03:07.169 Những nhà khoa học đến từ Mexico, Tây Ban Nha và Anh 00:03:07.193 --> 00:03:10.570 nghiên cứu sự phát sáng trong tranh Van Gogh thật chi tiết. 00:03:11.421 --> 00:03:15.676 Họ phát hiện ra có những phần giống sự hỗn loạn của chất lỏng 00:03:15.700 --> 00:03:20.014 gần với phương trình của Kolmogorov ẩn chứa sau nhiều bức họa Van Gogh. NOTE Paragraph 00:03:20.998 --> 00:03:23.200 Các nhà phân tích phân chia bức tranh, 00:03:23.224 --> 00:03:26.946 và nghiên cứu độ sáng giữa hai điểm ảnh. 00:03:26.970 --> 00:03:29.665 Từ đường cong đo đạc sự phân bố các điểm ảnh, 00:03:29.689 --> 00:03:34.431 họ kết luận rằng bức tranh Van Gogh vẽ trong lúc bị bệnh 00:03:34.455 --> 00:03:37.137 có nhiều điểm rất giống sự hỗn loạn chất lỏng. 00:03:37.987 --> 00:03:41.974 Bức tự họa với ống điếu vẽ lúc ông không bị bệnh, 00:03:41.999 --> 00:03:43.860 không có dấu hiệu tương tự nào. 00:03:44.313 --> 00:03:46.787 Và không có tác phẩm nào 00:03:46.811 --> 00:03:49.337 có sự hỗn loạn dễ thấy từ cái nhìn đầu tiên 00:03:49.362 --> 00:03:50.977 như Tiếng Thét của Munch. NOTE Paragraph 00:03:51.418 --> 00:03:54.672 Quá dễ khi nói thiên tư hỗn loạn của Van Gogh 00:03:54.696 --> 00:03:57.068 cho phép ông diễn tả sự hỗn loạn, 00:03:57.092 --> 00:04:02.002 vẫn quá khó để thể hiện chính xác sức sống mãnh liệt của cái đẹp 00:04:02.026 --> 00:04:04.453 trong thời gian bệnh nặng như vậy, 00:04:04.477 --> 00:04:07.907 Van Gogh bằng cách nào đó đã nhận thức và thể hiện 00:04:07.931 --> 00:04:10.336 một trong những khái niệm khó nhất 00:04:10.360 --> 00:04:13.597 thiên nhiên từng mang đến, 00:04:13.621 --> 00:04:15.736 và hợp nhất não và mắt 00:04:15.760 --> 00:04:19.926 với sự bí ẩn tột cùng của chuyển động, chất lỏng và ánh sáng.