Dlaczego warto przeczytać „Opowieść Podręcznej”? - Naomi R. Mercer

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/why-should-you-read-the-handmaid-s-tale-naomi-r-mercer

Arcydzieło Margaret Atwood „Opowieść Podręcznej” zgłębia konsekwencje bierności i niesłusznie sprawowanej władzy. Przedstawiona przez Atwood przerażająca wizja dystopicznego reżimu pobudza wyobraźnię czytelników od jej publikacji w 1985 roku. Naomi R. Mercer sprawdza, co sprawia, że powieść tak dobrze wytrzymuje próbę czasu.

Lekcja: Naomi R. Mercer, animacja: Phuong Mai Nguyen.

Fragmenty powieści: Margaret Atwood, Opowieść Podręcznej, przeł. Zofia Uhrynowska-Hanasz, Wydawnictwo Wielka Litera, Warszawa 2017.

W futurystycznej powieści
Margaret Atwood "Opowieść Podręcznej"

chrześcijański reżim fundamentalistyczny,
zwany Republiką Gileadu,

dokonuje wojskowego zamachu stanu
i ustanawia teokrację

w Stanach Zjednoczonych.

Teoretycznie reżim ogranicza wszystkich,

ale w praktyce całą władzę
sprawuje w Gileadzie kilku mężczyzn,

zwłaszcza nad kobietami.

"Opowieść Podręcznej" to,
jak mówi Atwood, proza spekulatywna,

która rozpatruje różne wizje przyszłości.

To podstawowa cecha

utopijnych i dystopicznych tekstów.

Wersje przyszłości w powieściach Atwood
są zwykle negatywne albo dystopiczne,

gdzie działania niewielkiej grupy
niszczą znane nam społeczeństwo.

Utopie i dystopie zwykle
odzwierciedlają tendencje polityczne.

Utopie często przedstawiają
wyidealizowane społeczeństwo

stawiane przez autora za wzór,
do którego należy dążyć.

Natomiast dystopie

niekoniecznie przewidują
apokaliptyczną przyszłość,

ale ostrzegają przed tym,
jak społeczeństwo może znaleźć się

na drodze do samozagłady.

"Opowieść Podręcznej"
ukazała się w 1985 roku,

kiedy wiele konserwatywnych grup

krytykowało osiągnięcia
feminizmu drugiej fali.

Ruch ten promował większą równość
społeczną i prawną kobiet

od wczesnych lat 60.

"Opowieść Podręcznej" opisuje przyszłość,

w której konserwatywny
ruch oporu zdobywa przewagę

i nie tylko niweczy postęp,
jaki kobiety poczyniły na rzecz równości,

ale w pełni uzależnia je od mężczyzn.

W Gileadzie kobiety są podzielone
na różne klasy społeczne

na podstawie ich funkcji
jako atrybutu społecznego mężczyzn.

Nawet ich ubiór jest oznaczony kolorami.

Kobietom nie wolno czytać,

swobodnie się przemieszczać,

a płodne kobiety są gwałcone
za zgodą państwa,

żeby rodziły dzieci dla reżimu.

Choć "Opowieść Podręcznej"
dzieje się w przyszłości,

Atwood podczas pisania założyła,

że w książce pojawią się
wyłącznie wydarzenia

i praktyki, które miały
już miejsce w przeszłości.

Akcja książki rozgrywa się
w Cambridge, Massachusetts,

w mieście, które w czasach kolonialnych

było pod teokratycznymi rządami purytanów.

Pod wieloma względami
Gilead przypomina surowe zasady,

które panowały w społeczności purytanów:

żelazny kodeks moralny,

skromny ubiór,

wygnanie dysydentów

i regulacja każdego aspektu
życia i związków.

Dla Atwood podobieństwa do purytanów

były nie tylko teoretyczne,
ale i osobiste.

Przez wiele lat studiowała
purytanizm na Harvardzie

i być może jest potomkinią Mary Webster,

oskarżonej o czary purytanki,
która przeżyła własne powieszenie.

Atwood jest wybitną pisarką.

Szczegóły życia w Gileadzie,
które ledwo zarysowaliśmy,

zaczynają powoli nabierać kształtu
dzięki bohaterom powieści,

głównie protagonistce Fredzie,

Podręcznej w domu Komendanta.

Przed przewrotem ustanawiającym Gilead

Freda ma męża, dziecko, pracę
i wiedzie typowe życie klasy średniej.

Ale kiedy władzę obejmuje
fundamentalistyczny reżim,

Freda zostaje pozbawiona
własnej tożsamości,

oddzielona od rodziny

i sprowadzona do bycia, w jej słowach,

"dwunogim łonem" służącym
zwiększeniu malejącej populacji Gileadu.

Początkowo godzi się z utratą
podstawowych praw człowieka

w imię stabilizacji nowego rządu.

Ale wkrótce państwo posuwa się
do prób kontrolowania języka,

zachowania

oraz sposobu postrzegania siebie i innych.

Na początku Freda mówi:

"Czekam.

Muszę się pozbierać,
tak jak się zbiera rzeczy".

Porównuje język do tworzenia tożsamości.

Jej słowa uznają możliwość oporu,

a to właśnie opór, działania ludzi,
którzy ośmielają się złamać polityczne,

intelektualne

i seksualne zasady,

napędzają fabułę "Opowieści Podręcznej".

Ostatecznie to, jak powieść
zgłębia konsekwencje bierności,

i nadużywanie władzy,

czyni przerażającą wizję
dystopicznego reżimu zawsze aktualną.