1
00:00:06,880 --> 00:00:11,070
W futurystycznej powieści
Margaret Atwood "Opowieść Podręcznej"

2
00:00:11,070 --> 00:00:15,089
chrześcijański reżim fundamentalistyczny,
zwany Republiką Gileadu,

3
00:00:15,089 --> 00:00:19,491
dokonuje wojskowego zamachu stanu
i ustanawia teokrację

4
00:00:19,491 --> 00:00:21,513
w Stanach Zjednoczonych.

5
00:00:21,513 --> 00:00:24,241
Teoretycznie reżim ogranicza wszystkich,

6
00:00:24,241 --> 00:00:30,123
ale w praktyce całą władzę
sprawuje w Gileadzie kilku mężczyzn,

7
00:00:30,123 --> 00:00:33,331
zwłaszcza nad kobietami.

8
00:00:33,331 --> 00:00:37,711
"Opowieść Podręcznej" to,
jak mówi Atwood, proza spekulatywna,

9
00:00:37,711 --> 00:00:40,712
która rozpatruje różne wizje przyszłości.

10
00:00:40,712 --> 00:00:42,582
To podstawowa cecha

11
00:00:42,582 --> 00:00:46,181
utopijnych i dystopicznych tekstów.

12
00:00:46,181 --> 00:00:50,863
Wersje przyszłości w powieściach Atwood
są zwykle negatywne albo dystopiczne,

13
00:00:50,863 --> 00:00:57,413
gdzie działania niewielkiej grupy
niszczą znane nam społeczeństwo.

14
00:00:57,413 --> 00:01:02,273
Utopie i dystopie zwykle
odzwierciedlają tendencje polityczne.

15
00:01:02,273 --> 00:01:05,624
Utopie często przedstawiają
wyidealizowane społeczeństwo

16
00:01:05,624 --> 00:01:09,525
stawiane przez autora za wzór,
do którego należy dążyć.

17
00:01:09,525 --> 00:01:11,325
Natomiast dystopie

18
00:01:11,325 --> 00:01:14,723
niekoniecznie przewidują
apokaliptyczną przyszłość,

19
00:01:14,723 --> 00:01:18,604
ale ostrzegają przed tym,
jak społeczeństwo może znaleźć się

20
00:01:18,604 --> 00:01:21,902
na drodze do samozagłady.

21
00:01:21,902 --> 00:01:24,605
"Opowieść Podręcznej"
ukazała się w 1985 roku,

22
00:01:24,605 --> 00:01:26,335
kiedy wiele konserwatywnych grup

23
00:01:26,335 --> 00:01:30,255
krytykowało osiągnięcia
feminizmu drugiej fali.

24
00:01:30,255 --> 00:01:34,375
Ruch ten promował większą równość
społeczną i prawną kobiet

25
00:01:34,375 --> 00:01:37,425
od wczesnych lat 60.

26
00:01:37,425 --> 00:01:39,745
"Opowieść Podręcznej" opisuje przyszłość,

27
00:01:39,745 --> 00:01:43,586
w której konserwatywny
ruch oporu zdobywa przewagę

28
00:01:43,586 --> 00:01:47,376
i nie tylko niweczy postęp,
jaki kobiety poczyniły na rzecz równości,

29
00:01:47,376 --> 00:01:51,805
ale w pełni uzależnia je od mężczyzn.

30
00:01:51,805 --> 00:01:55,576
W Gileadzie kobiety są podzielone
na różne klasy społeczne

31
00:01:55,576 --> 00:01:59,072
na podstawie ich funkcji
jako atrybutu społecznego mężczyzn.

32
00:01:59,072 --> 00:02:01,476
Nawet ich ubiór jest oznaczony kolorami.

33
00:02:01,476 --> 00:02:03,211
Kobietom nie wolno czytać,

34
00:02:03,211 --> 00:02:05,581
swobodnie się przemieszczać,

35
00:02:05,581 --> 00:02:08,757
a płodne kobiety są gwałcone
za zgodą państwa,

36
00:02:08,757 --> 00:02:13,627
żeby rodziły dzieci dla reżimu.

37
00:02:13,627 --> 00:02:16,086
Choć "Opowieść Podręcznej"
dzieje się w przyszłości,

38
00:02:16,086 --> 00:02:19,197
Atwood podczas pisania założyła,

39
00:02:19,197 --> 00:02:21,506
że w książce pojawią się
wyłącznie wydarzenia

40
00:02:21,506 --> 00:02:25,387
i praktyki, które miały
już miejsce w przeszłości.

41
00:02:25,387 --> 00:02:28,357
Akcja książki rozgrywa się
w Cambridge, Massachusetts,

42
00:02:28,357 --> 00:02:30,987
w mieście, które w czasach kolonialnych

43
00:02:30,987 --> 00:02:34,633
było pod teokratycznymi rządami purytanów.

44
00:02:34,633 --> 00:02:37,702
Pod wieloma względami
Gilead przypomina surowe zasady,

45
00:02:37,702 --> 00:02:40,407
które panowały w społeczności purytanów:

46
00:02:40,407 --> 00:02:41,667
żelazny kodeks moralny,

47
00:02:41,667 --> 00:02:43,159
skromny ubiór,

48
00:02:43,159 --> 00:02:45,039
wygnanie dysydentów

49
00:02:45,039 --> 00:02:50,349
i regulacja każdego aspektu
życia i związków.

50
00:02:50,349 --> 00:02:53,709
Dla Atwood podobieństwa do purytanów

51
00:02:53,709 --> 00:02:56,399
były nie tylko teoretyczne,
ale i osobiste.

52
00:02:56,399 --> 00:02:59,348
Przez wiele lat studiowała
purytanizm na Harvardzie

53
00:02:59,348 --> 00:03:01,919
i być może jest potomkinią Mary Webster,

54
00:03:01,919 --> 00:03:07,549
oskarżonej o czary purytanki,
która przeżyła własne powieszenie.

55
00:03:07,549 --> 00:03:10,180
Atwood jest wybitną pisarką.

56
00:03:10,180 --> 00:03:13,639
Szczegóły życia w Gileadzie,
które ledwo zarysowaliśmy,

57
00:03:13,639 --> 00:03:17,549
zaczynają powoli nabierać kształtu
dzięki bohaterom powieści,

58
00:03:17,549 --> 00:03:20,402
głównie protagonistce Fredzie,

59
00:03:20,402 --> 00:03:23,689
Podręcznej w domu Komendanta.

60
00:03:23,689 --> 00:03:25,740
Przed przewrotem ustanawiającym Gilead

61
00:03:25,740 --> 00:03:31,900
Freda ma męża, dziecko, pracę
i wiedzie typowe życie klasy średniej.

62
00:03:31,900 --> 00:03:34,580
Ale kiedy władzę obejmuje
fundamentalistyczny reżim,

63
00:03:34,580 --> 00:03:37,210
Freda zostaje pozbawiona
własnej tożsamości,

64
00:03:37,210 --> 00:03:38,500
oddzielona od rodziny

65
00:03:38,500 --> 00:03:41,202
i sprowadzona do bycia, w jej słowach,

66
00:03:41,202 --> 00:03:46,231
"dwunogim łonem" służącym
zwiększeniu malejącej populacji Gileadu.

67
00:03:46,231 --> 00:03:49,271
Początkowo godzi się z utratą
podstawowych praw człowieka

68
00:03:49,271 --> 00:03:52,871
w imię stabilizacji nowego rządu.

69
00:03:52,871 --> 00:03:57,276
Ale wkrótce państwo posuwa się
do prób kontrolowania języka,

70
00:03:57,276 --> 00:03:58,142
zachowania

71
00:03:58,142 --> 00:04:01,642
oraz sposobu postrzegania siebie i innych.

72
00:04:01,642 --> 00:04:03,631
Na początku Freda mówi:

73
00:04:03,631 --> 00:04:05,682
"Czekam.

74
00:04:05,682 --> 00:04:13,413
Muszę się pozbierać,
tak jak się zbiera rzeczy".

75
00:04:13,413 --> 00:04:17,362
Porównuje język do tworzenia tożsamości.

76
00:04:17,362 --> 00:04:21,652
Jej słowa uznają możliwość oporu,

77
00:04:21,652 --> 00:04:26,363
a to właśnie opór, działania ludzi,
którzy ośmielają się złamać polityczne,

78
00:04:26,363 --> 00:04:27,315
intelektualne

79
00:04:27,315 --> 00:04:28,625
i seksualne zasady,

80
00:04:28,625 --> 00:04:32,273
napędzają fabułę "Opowieści Podręcznej".

81
00:04:32,273 --> 00:04:37,403
Ostatecznie to, jak powieść
zgłębia konsekwencje bierności,

82
00:04:37,403 --> 00:04:40,422
i nadużywanie władzy,

83
00:04:40,422 --> 00:04:45,383
czyni przerażającą wizję
dystopicznego reżimu zawsze aktualną.