WEBVTT

00:00:06.880 --> 00:00:11.070
W futurystycznej powieści
Margaret Atwood "Opowieść Podręcznej"

00:00:11.070 --> 00:00:15.089
chrześcijański reżim fundamentalistyczny,
zwany Republiką Gileadu,

00:00:15.089 --> 00:00:19.491
dokonuje wojskowego zamachu stanu
i ustanawia teokrację

00:00:19.491 --> 00:00:21.513
w Stanach Zjednoczonych.

00:00:21.513 --> 00:00:24.241
Teoretycznie reżim ogranicza wszystkich,

00:00:24.241 --> 00:00:30.123
ale w praktyce całą władzę
sprawuje w Gileadzie kilku mężczyzn,

00:00:30.123 --> 00:00:33.331
zwłaszcza nad kobietami.

NOTE Paragraph

00:00:33.331 --> 00:00:37.711
"Opowieść Podręcznej" to,
jak mówi Atwood, proza spekulatywna,

00:00:37.711 --> 00:00:40.712
która rozpatruje różne wizje przyszłości.

00:00:40.712 --> 00:00:42.582
To podstawowa cecha

00:00:42.582 --> 00:00:46.181
utopijnych i dystopicznych tekstów.

00:00:46.181 --> 00:00:50.863
Wersje przyszłości w powieściach Atwood
są zwykle negatywne albo dystopiczne,

00:00:50.863 --> 00:00:57.413
gdzie działania niewielkiej grupy
niszczą znane nam społeczeństwo.

NOTE Paragraph

00:00:57.413 --> 00:01:02.273
Utopie i dystopie zwykle
odzwierciedlają tendencje polityczne.

00:01:02.273 --> 00:01:05.624
Utopie często przedstawiają
wyidealizowane społeczeństwo

00:01:05.624 --> 00:01:09.525
stawiane przez autora za wzór,
do którego należy dążyć.

00:01:09.525 --> 00:01:11.325
Natomiast dystopie

00:01:11.325 --> 00:01:14.723
niekoniecznie przewidują
apokaliptyczną przyszłość,

00:01:14.723 --> 00:01:18.604
ale ostrzegają przed tym,
jak społeczeństwo może znaleźć się

00:01:18.604 --> 00:01:21.902
na drodze do samozagłady.

00:01:21.902 --> 00:01:24.605
"Opowieść Podręcznej"
ukazała się w 1985 roku,

00:01:24.605 --> 00:01:26.335
kiedy wiele konserwatywnych grup

00:01:26.335 --> 00:01:30.255
krytykowało osiągnięcia
feminizmu drugiej fali.

00:01:30.255 --> 00:01:34.375
Ruch ten promował większą równość
społeczną i prawną kobiet

00:01:34.375 --> 00:01:37.425
od wczesnych lat 60.

00:01:37.425 --> 00:01:39.745
"Opowieść Podręcznej" opisuje przyszłość,

00:01:39.745 --> 00:01:43.586
w której konserwatywny
ruch oporu zdobywa przewagę

00:01:43.586 --> 00:01:47.376
i nie tylko niweczy postęp,
jaki kobiety poczyniły na rzecz równości,

00:01:47.376 --> 00:01:51.805
ale w pełni uzależnia je od mężczyzn.

00:01:51.805 --> 00:01:55.576
W Gileadzie kobiety są podzielone
na różne klasy społeczne

00:01:55.576 --> 00:01:59.072
na podstawie ich funkcji
jako atrybutu społecznego mężczyzn.

00:01:59.072 --> 00:02:01.476
Nawet ich ubiór jest oznaczony kolorami.

00:02:01.476 --> 00:02:03.211
Kobietom nie wolno czytać,

00:02:03.211 --> 00:02:05.581
swobodnie się przemieszczać,

00:02:05.581 --> 00:02:08.757
a płodne kobiety są gwałcone
za zgodą państwa,

00:02:08.757 --> 00:02:13.627
żeby rodziły dzieci dla reżimu.

NOTE Paragraph

00:02:13.627 --> 00:02:16.086
Choć "Opowieść Podręcznej"
dzieje się w przyszłości,

00:02:16.086 --> 00:02:19.197
Atwood podczas pisania założyła,

00:02:19.197 --> 00:02:21.506
że w książce pojawią się
wyłącznie wydarzenia

00:02:21.506 --> 00:02:25.387
i praktyki, które miały
już miejsce w przeszłości.

00:02:25.387 --> 00:02:28.357
Akcja książki rozgrywa się
w Cambridge, Massachusetts,

00:02:28.357 --> 00:02:30.987
w mieście, które w czasach kolonialnych

00:02:30.987 --> 00:02:34.633
było pod teokratycznymi rządami purytanów.

00:02:34.633 --> 00:02:37.702
Pod wieloma względami
Gilead przypomina surowe zasady,

00:02:37.702 --> 00:02:40.407
które panowały w społeczności purytanów:

00:02:40.407 --> 00:02:41.667
żelazny kodeks moralny,

00:02:41.667 --> 00:02:43.159
skromny ubiór,

00:02:43.159 --> 00:02:45.039
wygnanie dysydentów

00:02:45.039 --> 00:02:50.349
i regulacja każdego aspektu
życia i związków.

00:02:50.349 --> 00:02:53.709
Dla Atwood podobieństwa do purytanów

00:02:53.709 --> 00:02:56.399
były nie tylko teoretyczne,
ale i osobiste.

00:02:56.399 --> 00:02:59.348
Przez wiele lat studiowała
purytanizm na Harvardzie

00:02:59.348 --> 00:03:01.919
i być może jest potomkinią Mary Webster,

00:03:01.919 --> 00:03:07.549
oskarżonej o czary purytanki,
która przeżyła własne powieszenie.

NOTE Paragraph

00:03:07.549 --> 00:03:10.180
Atwood jest wybitną pisarką.

00:03:10.180 --> 00:03:13.639
Szczegóły życia w Gileadzie,
które ledwo zarysowaliśmy,

00:03:13.639 --> 00:03:17.549
zaczynają powoli nabierać kształtu
dzięki bohaterom powieści,

00:03:17.549 --> 00:03:20.402
głównie protagonistce Fredzie,

00:03:20.402 --> 00:03:23.689
Podręcznej w domu Komendanta.

00:03:23.689 --> 00:03:25.740
Przed przewrotem ustanawiającym Gilead

00:03:25.740 --> 00:03:31.900
Freda ma męża, dziecko, pracę
i wiedzie typowe życie klasy średniej.

00:03:31.900 --> 00:03:34.580
Ale kiedy władzę obejmuje
fundamentalistyczny reżim,

00:03:34.580 --> 00:03:37.210
Freda zostaje pozbawiona
własnej tożsamości,

00:03:37.210 --> 00:03:38.500
oddzielona od rodziny

00:03:38.500 --> 00:03:41.202
i sprowadzona do bycia, w jej słowach,

00:03:41.202 --> 00:03:46.231
"dwunogim łonem" służącym
zwiększeniu malejącej populacji Gileadu.

00:03:46.231 --> 00:03:49.271
Początkowo godzi się z utratą
podstawowych praw człowieka

00:03:49.271 --> 00:03:52.871
w imię stabilizacji nowego rządu.

NOTE Paragraph

00:03:52.871 --> 00:03:57.276
Ale wkrótce państwo posuwa się
do prób kontrolowania języka,

00:03:57.276 --> 00:03:58.142
zachowania

00:03:58.142 --> 00:04:01.642
oraz sposobu postrzegania siebie i innych.

00:04:01.642 --> 00:04:03.631
Na początku Freda mówi:

00:04:03.631 --> 00:04:05.682
"Czekam.

00:04:05.682 --> 00:04:13.413
Muszę się pozbierać,
tak jak się zbiera rzeczy".

00:04:13.413 --> 00:04:17.362
Porównuje język do tworzenia tożsamości.

00:04:17.362 --> 00:04:21.652
Jej słowa uznają możliwość oporu,

00:04:21.652 --> 00:04:26.363
a to właśnie opór, działania ludzi,
którzy ośmielają się złamać polityczne,

00:04:26.363 --> 00:04:27.315
intelektualne

00:04:27.315 --> 00:04:28.625
i seksualne zasady,

00:04:28.625 --> 00:04:32.273
napędzają fabułę "Opowieści Podręcznej".

00:04:32.273 --> 00:04:37.403
Ostatecznie to, jak powieść
zgłębia konsekwencje bierności,

00:04:37.403 --> 00:04:40.422
i nadużywanie władzy,

00:04:40.422 --> 00:04:45.383
czyni przerażającą wizję
dystopicznego reżimu zawsze aktualną.