< Return to Video

Një ditë në jetën e një Athinasi antik - Robert Garland

  • 0:08 - 0:13
    Është viti 437 p.e.s. dhe konflikti
    më i madh që do të paraqitej ndonjëherë
  • 0:13 - 0:16
    në botën antike Greke,
    do të vinte në vitin e saj të katërt.
  • 0:16 - 0:19
    Po zhvillohet Lufta e Peloponezit
  • 0:19 - 0:24
    mes qytet-shteteve Athinë dhe Spartë,
    së bashku me aleatët e tyre.
  • 0:24 - 0:29
    Athinasit s'mund t'i afrohen
    ushtrisë së frikshme spartane në tokë.
  • 0:29 - 0:31
    Kështu, ata kanë ikur nga fshatrat
  • 0:31 - 0:35
    dhe janë vendosur mes mureve
    që rrethojnë qytetin dhe portin,
  • 0:35 - 0:40
    tani të pajisur me një flotë superiore
    dhe me perandori të gjërë detare.
  • 0:40 - 0:42
    Kushtet e vështira kanë arritur kufirin
  • 0:42 - 0:46
    dhe një murtajë e shpejtë zhduku
    një të tretën e popullatës.
  • 0:46 - 0:48
    Por jeta e qytetit vazhdon.
  • 0:48 - 0:53
    Archias dhe Dexileia jetojnë
    në qendër të Athinës.
  • 0:53 - 0:55
    Si piktor i qeramikës së cilësisë së lartë,
  • 0:55 - 1:01
    Archias është relativisht stabël dhe
    interesohet në çështjet e qytetit.
  • 1:01 - 1:07
    Dexileia, në anën tjetër, s'mund të marrë
    pjesë në politikë ose të ketë pronësi.
  • 1:07 - 1:11
    Çifti është mirënjohes ndaj
    zotërave që tre nga katër fëmijët e tyre,
  • 1:11 - 1:13
    një djalë dhe dy vajza,
  • 1:13 - 1:16
    kanë mbijetuar pas lindjes.
  • 1:16 - 1:19
    Shumë prindër i shohin vajzat
    si përgjegjësi
  • 1:19 - 1:22
    ngaqë atyre u kërkohet pajë
    që të gjejnë burra.
  • 1:22 - 1:24
    Por Archias ka vetëbesim që pasuria e tij
  • 1:24 - 1:29
    do t'i gjejë partnerë atyre
    pa falimentuar.
  • 1:29 - 1:32
    Si shumë athinas, familja ka skllevër.
  • 1:32 - 1:36
    Me origjinë nga Thrakia,
    ata u zunë robër në luftë.
  • 1:36 - 1:40
    Thratta bën punën më të madhë të shtëpisë
    si dhe ndihmon në kujdesin për fëmijët.
  • 1:40 - 1:42
    Philon është pedagog,
  • 1:42 - 1:46
    i cili kujdeset për edukimin e djalit
    dhe mësimin e shkrim-leximit.
  • 1:46 - 1:50
    Archias është ngritur herët
    sepse është një mbledhje në Ekklêsia,
  • 1:50 - 1:51
    kuvendi i qytetarëve,
  • 1:51 - 1:54
    që do të zhvillohet në agim.
  • 1:54 - 1:56
    Para mbledhjes, ai ndez temjan
  • 1:56 - 2:00
    dhe derdh alkool sakrificë në një
    faltore të vogël në oborr
  • 2:00 - 2:02
    për hir të gjithë shtëpisë së tij.
  • 2:02 - 2:07
    Dexileia do të rrijë në shtëpi tërë ditën
    për t'i mësuar të bijave punë shtëpie.
  • 2:07 - 2:12
    Më vonë, do të dalë në oborrin e tyre
    të brendshëm për pak ajër të pastër.
  • 2:12 - 2:14
    Kur Archias mbërrin në agora,
  • 2:14 - 2:16
    në qendrën civile dhe komerciale
    të qytetit,
  • 2:16 - 2:20
    ai sheh sheshin që vlon nga
    bashkëqytetarët e tij,
  • 2:20 - 2:24
    burra vendas që kanë mbaruar ushtrinë.
  • 2:24 - 2:28
    E ngjitur te përmendorja e qendrës është
    një tabelë me programin e mbledhjes.
  • 2:28 - 2:31
    Sot ka vetëm një temë diskutimi:
  • 2:31 - 2:33
    çfarë të bëjnë me popullin ë Mitilenës,
  • 2:33 - 2:35
    të një qyteti në ishullin Lesbos,
  • 2:35 - 2:40
    ku sapo është shuar një revoltë
    ndaj udhëheqësisë Athinase.
  • 2:40 - 2:44
    Takimi zhvillohet në një kodër në perëndim
    të akropolit, e njohur si Pnyx.
  • 2:44 - 2:46
    Fjala nënkupton "i mbushur plot",
  • 2:46 - 2:51
    turma prej 5,000 qytetarëve
    e sqaron mirë atë.
  • 2:51 - 2:55
    Lajmëtari e purifikon kodrën
    duke spërkatur gjak derri përreth
  • 2:55 - 2:58
    dhe kërkon rend.
  • 2:58 - 3:01
    Ndërsa të gjithë ulen nëpër ulëset
    me shikim kah platforma
  • 3:01 - 3:03
    i ngarkuari për të drejtuar
    e hap mbledhjen me fjalët:
  • 3:03 - 3:06
    “Tis agoreuein bouleutai?”
  • 3:06 - 3:09
    “Kush dëshiron ta marrë fjalën në kuvend?”
  • 3:09 - 3:15
    Qytetarët flasin një nga një, disa
    sugjerojnë mëshire e disa hakmarrje.
  • 3:15 - 3:19
    Një mocion propozon ekzekutimin
    e gjithë Mitilenasve
  • 3:19 - 3:20
    e të bëjnë skllavë
    gratë dhe fëmijët e tyre,
  • 3:20 - 3:25
    sepse ata tradhëtuan aleatin Athinas
    në kohë të luftës.
  • 3:25 - 3:29
    Shumica ngre dorën e djathtë në pohim.
  • 3:29 - 3:34
    Kur mbaron mbledhja, Archias kthehet
    në agora që të blejë ushqime dhe verë.
  • 3:34 - 3:37
    Qindra njerëz janë mbledhur atje për
    të diskutuar rreth rezultatit,
  • 3:37 - 3:40
    shumë jane të pakënaqur me vendimin.
  • 3:40 - 3:43
    Kur Archias kthehet në shtëpi, ai i tregon
    Dexileias për debatin.
  • 3:43 - 3:46
    Ajo mendon qe vrasja e të pafajshmëve
    ashtu edhe e fajtorëve
  • 3:46 - 3:48
    është e egër dhe joproduktive,
  • 3:48 - 3:50
    dhe ia thotë qartë.
  • 3:50 - 3:55
    Afët muzgut, Archias shkon tek shtëpia
    e një shoku për një simposium.
  • 3:55 - 3:59
    Nëntë burra pijnë verë dhe e diskutojnë
    mbledhjen gjatë gjithë natës.
  • 3:59 - 4:05
    Archias e ndan mendimin e gruas së tij
    që kërkon mëshirë dhe të tjerët pajtohen.
  • 4:05 - 4:08
    Pa gdhirë, ndodh diçka e padëgjuar.
  • 4:08 - 4:11
    Lajmëtarët qarkullojne nëpër Athinë
  • 4:11 - 4:14
    duke lajmëruar që kuvendi
    do bëjë një mbledhje tjetër.
  • 4:14 - 4:16
    Debati i dytë është njësoj i nxehtë,
  • 4:16 - 4:20
    por vendimi i ri, të ekzekutohen vetëm
    udhëheqësit e revoltës,
  • 4:20 - 4:22
    mezi kalon.
  • 4:22 - 4:23
    Gjithsesi, ka një problem –
  • 4:23 - 4:26
    një anije me urdhër për ta çuar
    vendimin e parë në vend
  • 4:26 - 4:28
    është nisur ditën e kaluar.
  • 4:28 - 4:33
    Kështu një tjetër anije niset shpejt
    për ta anuluar urdhërin –
  • 4:33 - 4:36
    një garë e demokracisë kundër kohës.
Title:
Një ditë në jetën e një Athinasi antik - Robert Garland
Description:

Shih mësimin e plotë: https://ed.ted.com/lessons/a-day-in-the-life-of-an-ancient-athenian-robert-garland

Është viti 437 p.e.s. dhe konflikti më i madh që do të paraqitej ndonjëherë në botën antike Greke, do të vinte në vitin e saj të katërt. Athina është në dilemë të madhe: çfarë të bëjnë me popullin e Mitilenës, të një qyteti në ishullin Lesbos, ku sapo është shuar një revoltë ndaj udhëheqësisë Athinase. Si u morën këto vendime? Robert Garland na e shfaq një ditë në jetën e demokracisë Athinase.

Mësimi nga Robert Garland, animacioni nga Zedem Media.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:02

Albanian subtitles

Revisions