Doppler effect formula for observed frequency

Burada sağa doğru müəyyən sürətlə
hərəkət edən

bir dalğa mənbəyi var.

Deyək ki, mənbənin sürəti

v indeksdə m-dir. Əvvəlki videoda etdiyimiz

əməliyyatı, amma daha mücərrəd formada

edəcəyik ki, müşahidə olunan tezlik üçün

daha ümumi düstur çıxara bilək.

Bu sağa nə qədər sürətlə hərəkət
etdiyini göstərir və

dalğa yayır. Deyək ki,
onun yaydığı dalğanın

sürəti radial olaraq kənara doğru

v indeksdə d-dir.

Biz onun qiymətini və istiqamətini
tapmalıyıq.

(Təbi ki radial olaraq).

Bu, dalğanın sürətidir hansı ki

periodu və tezliyi var.

Bu tezlik və period isə mənbəyin
özündən

asılıdır.

Hər şeyi edəcəyik.

Hamısı ənənəvi yoldur.

Nisbi sürət haqqında danışmayacağıq.

Ona görə də cismlər işıq sürətinə

yaxınlaşanda olacaq şeylərə
fikir vermirik.

Deyək ki, bir periodu var, gəlin

onu yazım.

Mənbənin özünə nəzərən dalğaya qədər olan

period mənbə periodudur.

Mənbə periodunu t indeksdə m adlandıraq.

Mənbə tezliyi isə bunun tərsi olacaq,

bunu əzbər bilirik.

Mənbə tezliyinə isə nü indeksdə m deyək.

Bu ikisi bir birinin tərsidir.

Dalğanın periodunun tərsi tezlikdir,

və ya əksinə.

Gəlin nə baş verəcəyini təsəvvür edək.

Deyək ki, zaman sıfır olanda o, birinci
dalğanı və ya

birinci siqnalı buraxır.

O indicə buraxıldığı üçün görə bilmirsiniz.

İndi t saniyə sonrasına baxaq.

Deyək ki, bu saniyə ilədir və
hər t saniyədə

yeni bir siqnal buraxılır.

Bəs, t indeksdə m saniyədən sonra

bu birinci siqnal harada olur?

Birinci siqnalın sürətini

zamana vurursunuz.

Sürət vurulsun zaman sizə məsafəni
verəcək.

İnanmırsınızsa sizə
nümunə göstərim.

Deyək ki, sürət 5 m/san və

period da 2 saniyədir. Bu sizə 10

metr verəcək.

Saniyələr ixtisar olunur.

t saniyədən sonra dalğanın nə qədər
uzağa getdiyini tapmaq üçün

sadəcə t indeks s-i dalğanın

sürətinə vurursunuz.

Deyək ki, o buradan qeyd olunur.

Radial olaraq yayılmış kimidir.

Ona görə bir çevrə çəkəcəyəm.

Bu hələ ən yaxşı çəkə bildiyim çevrədi.

Bu məsafə, buradakı radius

sürətlə zamanın hasilinə bərabərdir.

Bu birinci siqnalın sürəti, v d, əslində

sadəcə, sürətdir.

v d dedik ki çölə yayılır.

O vektorial kəmiyyət deyil.

O təsəvvür etdiyiniz kimi bir ədəddir.

v indeks d vurulsun period, vur t m.

Bilirəm bu mücərrəddir, amma bunu

hər saniyədə qət olunan məsafə kimi
təsəvvür edin.

Əgər bu 10 m/san ilə hərəkət edirsə və

period 2 saniyədirsə, bu nə qədər uzaqda
olacağını bildirir.

O 2 saniyədən sonra 10 metr getmiş olacaq.

Videonun əvvəlində dedik ki, bu

şey hərəkətdədir.

Baxmayaraq ki, bu nöqtədən buraxıldığı

istiqamətdə çölə doğru gedir, bu şey
eləcə dayanmır.

Bunu gələn videoda görəcəyik.

Bu şey də hərəkət edir.

Nə qədər?

Eyni yolla tapırıq.

Sürətini eyni zaman miqdarına vururuq.

t m saniyədən və ya t s periodundan sonra

bunun nəyə oxşadığıı ilə maraqlanırdıq

Bu şey sağa doğru hərəkət edir.

Deyək ki, o buradadır

və buraya hərəkət edib.

Bu videoda mənbənin sürətinin dalğanın

sürətindən az olduğunu fərz edirik.

Onlar bir-birinə bərabər olanda və

əks tərəfə gedəndə maraqlı şeylər olur.

Amma bunun az olduğunu fərz edirik.

Mənbə dalğadan yavaş sürətlə
hərəkət edir.

Bəs bu məsafə nədir?

Yadınıza salın ki,

Gəlin, onu narıncı edim.

Bu narıncı t m saniyədən

sonra baş verəndir.

Buradakı məsafə

Bunu da başqa rənglə edəcəyəm.

mənbənin sürəti olacaq.

Bu, v m vurulsun getdiyi

zaman olacaq.

Videonun başında dedim ki, zaman

dalğanın periodudur. Bu sualdakı zamandır.

Dalğanın periodu, T m.

Dalğanın bir periodundan sonra,
əgər bu 5 saniyədirsə,

deyəcəyik ki, 5 saniyədən sonra
mənbə

v m vur t m qədər uzağa getmiş olacaq.

İlk buraxılan dalğaı isə v d vur t m
qədər hərəkət edəcək.

Haqqında danışdığımız zaman

buraxılan dalğanın periodudur.

Tam bu qədər zamandan sonra bu şey

növbəti siqnalı yayacaq.
O tam bir dövrə

vurdu,elə bu o deməkdir ki.

Yəni o, indi yenə nəsə yayacaq.

O, bu nöqtədə buraxılmış olur.

Bəs t m saniyə, saat və ya mikrosaniyə,
hər nəsə,

əvvəl buraxdığı siqnal ilə arasındakı

məsafə nədir?

Bu siqnal və indi buraxılanla aradakı

məsafə nədir?

Birinin burada olub, digərinin mənbədən

təzəlikcə buraxıldığına baxmayaraq
onlar eyni

sürətlə hərəkət edirlər.

Yəni onlar arasındakı məsafə elə bu

siqnalla mənbə arasında olan məsafədir.

Belə də baxa bilərsiniz.

Bəs buradakı

məsafə nədir?

Bütün bu radius məsafəsi,

dediyimiz kimi v d, dalğa sürəti, vurulsun

dalğanın mənbəyə nəzərən olan periodudur.

Sonra isə mənbənin nə qədər hərəkət

etdiyini ondan çıxırıq.

Bu halda, əgər bu baxış bucağından baxsaq

mənbə, bu dalğanın istiqamətində

hərəkət edib.

Yəni bu, sadəcə, mənfi v m olacaq, mənbənin

sürəti vurulsun mənbədən olan dalğanın

periodu.

Sizə bir sual verim.

Əgər buradasınızsa və müşahidəçisinizsə,

buradakı adamsınız, burada oturursunuz və

müəyyən bir anda

birinci siqnal sizi ötüb keçir. Növbəti

siqnalı nə qədər vaxt gözləməlisiniz?

İndi buraxılan siqnal nə qədər vaxta

yanınızdan keçəcək?

O, bu məsafəni qət edəcək.

Deməli məhz bu məsafəni qət etməlidir.

Gəlin, onu yazım.

Soruşduğum sual odur ki, mənbənin
hərəkətinin

istiqamətində olan müşahidəçiyə görə

period nə qədərdir?

Müşahidəçiyə görə period

növbəti qabarıqlığın getdiyi məsafə,

hansı ki, buraya qədərdir.

Qoyun kopyalayım və köçürüm.

O belə olacaq.

Bunu silim.

Bu bərabərdir işarəsinə oxşamamalıdır

ona görə də onu silim.

Və ya mənfi işarə.

Bu, bu anda buraxılan növbəti siqnalın

getdiyi məsafə bölünsün

siqnalın sürəti

və ya bildiyimiz dalğanın

sürəti olacaq.

Bu v d-dir.

Bu bizə müşahidə periodunu verir.

İndi.

Əgər biz tezliyi istəyiriksə bunu
azca

dəyişə bilərik.

Gəlin edək.

Belə də yaza bilərik.

Mənbənin periodunu mötərizə xaricinə çıxarda bilərik.

t m-i mötərizə xaricinə çıxardırıq.

Bu, t m vurulsun dalğanın sürəti çıxılsın

mənbənin sürəti bölünsün dalğanın

sürəti olur. Bu hərəkət edən cismin

yolunda oturan müşahidəçiyə görə

period düsturunu dalğa mənbəsinin əsl

periodu, dalğa sürəti və mənbənin sürəti

ilə ifadə edərək tapdıq.

Əgər tezliyi tapmaq istəsək, sadəcə,

əksini yazırıq.

Gəlin bunu edək.

Müşahidəçinin tezliyi, bu növbəti dövrü

görməyi üçün nə qədər saniyə keçdiyini
göstərir.

Saniyədəki dövrlərin sayı üçün
bunun tərsini yazın.

Müşahidə tezliyi, sadəcə, bunun

tərsi olacaq.

Əgər biz bu bütün ifadənin tərsini yazsaq,

1 bölünsün t m vurulsun v d, dalğanın

sürəti çıxılsın mənbənin sürəti alırıq.

Mənbəyə nəzərən 1 bölünsün

period eyni şeydir.

Buradakı şey isə mənbənin

tezliyi ilə eyni şeydir.

Bunu alırıq.

İki ifadəmiz var.

Əgər mənbənin sürəti

sizin istiqamətinizdədirsə,

bu cür düsturları alırıq.

Yenidən yazıram ki, müşahidəçiyə görə

period olacaq mənbənin baxış bucağından olan

period vurulsun dalğa sürəti

çıxılsın mənbə sürəti, bu, mənbənin sürətidir

bölünsün dalğa sürətinin özü
olur.

Bu müşahidəçiyə görə tezlik isə,

sadəcə, bunun əksidir.

Periodun tərsi isə mənbəyə görə olan tezlik

vurulsun dalğa sürəti bölünsün

dalğa sürəti çıx mənbə sürətinə

bərabərdir.

Gələn videoda eyni məsələləri müşahidəçi

burada oturanda necə həll olunacağını

göstərəcəyəm