Những tế bào bất tử của Henrietta Lacks - Robin Bulleri

Xem bài đầy đủ ở đây: http://ed.ted.com/lessons/the-immortal-cells-of-henrietta-lacks-robin-bulleri

Tưởng tượng thứ gì đó đủ nhỏ để trôi lơ lửng trong 1 hạt bụi lại nắm giữ chìa khóa cho việc thấu hiểu được ung thư, virus và di truyền học. Thật may mắn cho chúng ta, thứ đó có tồn tại trong hình dạng của hàng tỉ tỉ con người, tế bào được nuôi trong phòng thí nghiệm có tên là HeLa. Nhưng chúng ta lấy chúng từ đâu? Robin Bulleri kể câu chuyện về Henrietta Lacks, 1 phụ nữ có bộ DNA có thể tìm ra được hàng trăm cách chữa bệnh, bằng sáng chế và phát minh mới.
Bài học bởi Robin Bulleri, minh họa bởi Brandon Denmark.

Tưởng tượng có thứ đủ bé để nổi trên một hạt bụi nhỏ

là bản chất của ung thư, virus và gen

May mắn thay

Có một thứ tồn tại trong hàng triệu triệu

tế bào người được nuôi cấy là HeLa

Hãy quay lại một vài giây

các nhà khoa học nuôi cấy tế bào người trong phòng thí nghiệm để nghiên cứu chức năng của chúng

sự phát triển của bệnh tật

và thử nghiệm cách chữa trị mới
không gây nguy hiểm với bệnh nhân

Để đảm bảo có thể lặp lại thí nghiệm nhiều lần

và so sánh kết quả với các nhà khoa học khác,

họ cần một quần thể lớn các tế bào giống nhau

có thể nhân đôi chính chúng qua các năm

nhưng mãi tới 1951, các tế bào người được nghiên cứu

đều chết sau vài ngày

Sau, nhà khoa học ở John Hopkins tên George Gey

nhận được một mẫu khối u lạ;

tím đậm, bóng và giống rau câu

mẫu này khá đặc biệt

Vài tế bào cứ tiếp tục phân chia

và phân chia

và lại phân chia

Khi từng tế bào chết

thế hệ sau tiếp nối và phát triển

Kết quả là nguồn vô tận các tế bào xác định cho đến nay

Dòng tế bào bất tử đầu tiên

Gey đặt tên là HeLa theo tên một bệnh nhân có khối u lạ, Henretta Lacks

Sinh ra ở nông trại thuốc lá tại Virginia

cô ta sống ở Baltimore với chồng và 5 con

Cô ta chết vì ung thư cổ tử cung

vài tháng sau khi khối u được thu hoạch

và cô không biết gì về chúng

Điều gì đặc biệt ở tế bào của Henrietta Lacks

làm chúng tồn tại khi các tế bào khác chết

Đơn giản là... ta không biết rõ hết

Tề bào người bình thường có cơ chế điều khiển

Chúng có thể phân chia 50 lần trước khi tự chết

trong quá trình gọi là apoptosis
(chết theo chương trình)

Điều này ngăn chặn các trục trặc về gen

di truyền qua các lần phân chia sau

Nhưng tế bào ung thư bỏ qua các tín hiệu này và phân chia vô điều khiển

và lấn át tế bào bình thường

Hầu hết các tế bào đều chết, đặc biệt là bên ngoài cơ thể

ngoại trừ HeLa, và ta chưa thể làm sáng tỏ

Bất chấp, khi Gey biết ông có dòng tế bào bất tử

ông gửi mẫu tới khắp các phòng thí nghiệm
trên thế giới

Cơ sở sản sinh tế bào đầu tiên trên thế giới

tạo ra 6 trăm triệu HeLa một tuần!!!!

và nhà khoa học tự ý sử dụng chúng,

làm việc với tế bào Henrietta

mà không xin phép cô ấy hay gia đình cô ấy,
thậm chí tới hàng chục thập niên sau này.

Dịch bại liệt bùng phát đỉnh điểm những năm 50

tế bào HeLa dễ dàng cho việc nhân đôi virus

cho phép Jonas Salk thử nghiệm vaccine

Chúng được dùng trong nghiên cứu bệnh học

bao gồm sởi

quai bị

HIV

ebola

Ta biết tế bào người có 46 nhiễm sắc thể

bởi vì khoa học gia nghiên cứu HeLa tìm ra một chất

làm thấy được nhiễm sắc thể

tế bào HeLa có 80 nhiễn sắc thể đột biến

Tế bào HeLa là dòng vô tính đầu tiên

Chúng đi ra ngoài vũ trụ

telomerase

enzyme giúp phân giải tế bào ung thư nhờ sửa DNA

được tìm thấy đầu tiên ở tế bào HeLa

Định mệnh

nhờ HeLa, ta biết ung thư cổ tử cung gây ra bởi virus HPV

và giờ đã có vaccine

Khám phá về HeLa đã làm đầy những bản báo cáo khoa học

và con số đó cao chưa từng biết

Tế bào HeLa rất dẻo dai nên chúng có thể
sống sót hầu hết tất cả mọi nơi:

trên tay người làm việc ở phòng thí nghiệm,

bụi

xâm lấn các tế bào khác và mọc nhanh như cỏ;

những cách chữa trị không đếm xuể, bằng sáng chế,
những phát minh mới được tìm ra nhờ vào Henrieta Lacks.