WEBVTT

00:00:06.746 --> 00:00:10.129
Tưởng tượng có thứ đủ bé để nổi trên một hạt bụi nhỏ

00:00:10.158 --> 00:00:14.641
là bản chất của ung thư, virus và gen

00:00:15.772 --> 00:00:17.075
May mắn thay

00:00:17.075 --> 00:00:19.965
Có một thứ tồn tại trong hàng triệu triệu

00:00:20.745 --> 00:00:24.606
tế bào người được nuôi cấy là HeLa

00:00:24.619 --> 00:00:26.470
Hãy quay lại một vài giây

00:00:26.623 --> 00:00:30.189
các nhà khoa học nuôi cấy tế bào người trong phòng thí nghiệm để nghiên cứu chức năng của chúng

00:00:30.543 --> 00:00:32.138
sự phát triển của bệnh tật

00:00:32.367 --> 00:00:35.295
và thử nghiệm cách chữa trị mới
không gây nguy hiểm với bệnh nhân

00:00:35.656 --> 00:00:38.969
Để đảm bảo có thể lặp lại thí nghiệm nhiều lần

00:00:39.005 --> 00:00:42.035
và so sánh kết quả với các nhà khoa học khác,

00:00:42.035 --> 00:00:44.311
họ cần một quần thể lớn các tế bào giống nhau

00:00:44.656 --> 00:00:47.267
có thể nhân đôi chính chúng qua các năm

00:00:47.635 --> 00:00:51.817
nhưng mãi tới 1951, các tế bào người được nghiên cứu

00:00:51.817 --> 00:00:53.587
đều chết sau vài ngày

00:00:53.927 --> 00:00:56.540
Sau, nhà khoa học ở John Hopkins tên George Gey

00:00:57.050 --> 00:01:00.389
nhận được một mẫu khối u lạ;

00:01:00.389 --> 00:01:04.195
tím đậm, bóng và giống rau câu

00:01:04.195 --> 00:01:05.714
mẫu này khá đặc biệt

00:01:05.714 --> 00:01:07.949
Vài tế bào cứ tiếp tục phân chia

00:01:07.949 --> 00:01:09.032
và phân chia

00:01:09.032 --> 00:01:10.571
và lại phân chia

00:01:10.571 --> 00:01:12.311
Khi từng tế bào chết

00:01:12.311 --> 00:01:16.171
thế hệ sau tiếp nối và phát triển

00:01:16.171 --> 00:01:21.385
Kết quả là nguồn vô tận các tế bào xác định cho đến nay

00:01:21.385 --> 00:01:24.894
Dòng tế bào bất tử đầu tiên

00:01:24.894 --> 00:01:30.532
Gey đặt tên là HeLa theo tên một bệnh nhân có khối u lạ, Henretta Lacks

00:01:30.532 --> 00:01:32.624
Sinh ra ở nông trại thuốc lá tại Virginia

00:01:32.624 --> 00:01:35.618
cô ta sống ở Baltimore với chồng và 5 con

00:01:35.618 --> 00:01:38.043
Cô ta chết vì ung thư cổ tử cung

00:01:38.043 --> 00:01:40.903
vài tháng sau khi khối u được thu hoạch

00:01:40.903 --> 00:01:43.154
và cô không biết gì về chúng

00:01:43.154 --> 00:01:46.076
Điều gì đặc biệt ở tế bào của Henrietta Lacks

00:01:46.076 --> 00:01:49.621
làm chúng tồn tại khi các tế bào khác chết

00:01:49.621 --> 00:01:53.066
Đơn giản là... ta không biết rõ hết

00:01:53.066 --> 00:01:56.115
Tề bào người bình thường có cơ chế điều khiển

00:01:56.115 --> 00:01:59.818
Chúng có thể phân chia 50 lần trước khi tự chết

00:01:59.818 --> 00:02:02.330
trong quá trình gọi là apoptosis
(chết theo chương trình)

00:02:02.330 --> 00:02:04.654
Điều này ngăn chặn các trục trặc về gen

00:02:04.654 --> 00:02:07.877
di truyền qua các lần phân chia sau

00:02:07.877 --> 00:02:11.279
Nhưng tế bào ung thư bỏ qua các tín hiệu này và phân chia vô điều khiển

00:02:11.279 --> 00:02:13.466
và lấn át tế bào bình thường

00:02:13.466 --> 00:02:18.970
Hầu hết các tế bào đều chết, đặc biệt là bên ngoài cơ thể

00:02:18.970 --> 00:02:22.996
ngoại trừ HeLa, và ta chưa thể làm sáng tỏ

00:02:22.996 --> 00:02:28.238
Bất chấp, khi Gey biết ông có dòng tế bào bất tử

00:02:28.238 --> 00:02:31.237
ông gửi mẫu tới khắp các phòng thí nghiệm
trên thế giới

00:02:31.237 --> 00:02:33.584
Cơ sở sản sinh tế bào đầu tiên trên thế giới

00:02:33.584 --> 00:02:37.065
tạo ra 6 trăm triệu HeLa một tuần!!!!

00:02:37.065 --> 00:02:41.469
và nhà khoa học tự ý sử dụng chúng,

00:02:41.469 --> 00:02:44.209
làm việc với tế bào Henrietta

00:02:44.209 --> 00:02:49.843
mà không xin phép cô ấy hay gia đình cô ấy,
thậm chí tới hàng chục thập niên sau này.

00:02:49.843 --> 00:02:53.972
Dịch bại liệt bùng phát đỉnh điểm những năm 50

00:02:53.972 --> 00:02:57.374
tế bào HeLa dễ dàng cho việc nhân đôi virus

00:02:57.374 --> 00:03:00.879
cho phép Jonas Salk thử nghiệm vaccine

00:03:00.879 --> 00:03:02.627
Chúng được dùng trong nghiên cứu bệnh học

00:03:02.627 --> 00:03:03.713
bao gồm sởi

00:03:03.713 --> 00:03:04.704
quai bị

00:03:04.704 --> 00:03:05.774
HIV

00:03:05.774 --> 00:03:07.381
ebola

00:03:07.381 --> 00:03:09.670
Ta biết tế bào người có 46 nhiễm sắc thể

00:03:09.670 --> 00:03:13.242
bởi vì khoa học gia nghiên cứu HeLa tìm ra một chất

00:03:13.242 --> 00:03:15.598
làm thấy được nhiễm sắc thể

00:03:15.598 --> 00:03:20.573
tế bào HeLa có 80 nhiễn sắc thể đột biến

00:03:20.573 --> 00:03:24.543
Tế bào HeLa là dòng vô tính đầu tiên

00:03:24.543 --> 00:03:27.271
Chúng đi ra ngoài vũ trụ

00:03:27.271 --> 00:03:28.347
telomerase

00:03:28.347 --> 00:03:32.587
enzyme giúp phân giải tế bào ung thư nhờ sửa DNA

00:03:32.587 --> 00:03:34.873
được tìm thấy đầu tiên ở tế bào HeLa

00:03:34.873 --> 00:03:36.520
Định mệnh

00:03:36.520 --> 00:03:42.018
nhờ HeLa, ta biết ung thư cổ tử cung gây ra bởi virus HPV

00:03:42.018 --> 00:03:44.557
và giờ đã có vaccine

00:03:44.557 --> 00:03:48.843
Khám phá về HeLa đã làm đầy những bản báo cáo khoa học

00:03:48.843 --> 00:03:52.251
và con số đó cao chưa từng biết

00:03:52.251 --> 00:03:57.052
Tế bào HeLa rất dẻo dai nên chúng có thể
sống sót hầu hết tất cả mọi nơi:

00:03:57.052 --> 00:03:58.942
trên tay người làm việc ở phòng thí nghiệm,

00:03:58.942 --> 00:04:00.782
bụi

00:04:00.782 --> 00:04:05.283
xâm lấn các tế bào khác và mọc nhanh như cỏ;

00:04:05.283 --> 00:04:10.723
những cách chữa trị không đếm xuể, bằng sáng chế,
những phát minh mới được tìm ra nhờ vào Henrieta Lacks.