Sao đổ tương cà ra khó thế nhỉ ? - George Zaidan
-
0:07 - 0:09Khoai tây chiên thật ngon
-
0:09 - 0:13thậm chí còn ngon hơn
khi ăn với tương cà. -
0:13 - 0:15Vấn đề là chúng ta khó có thể
-
0:15 - 0:18đổ ra một lượng vừa đủ tương cà.
-
0:18 - 0:20Chúng ta đã quá quen với việc
-
0:20 - 0:22lỡ tay xịt tương cà quá mức
-
0:22 - 0:26Hãy tưởng tượng một chai tương cà
chứa chất rắn như thép. -
0:26 - 0:30Lắc bao nhiêu cũng chẳng thể
lấy phần thép này ra. -
0:30 - 0:32Giờ thì hãy tưởng tượng
bên trong đó là nước. -
0:32 - 0:34Đổ ra thì dễ như chơi.
-
0:34 - 0:37Tương cà như là một kẻ ba phải
-
0:37 - 0:39Nó là chất rắn hay chất lỏng?
-
0:39 - 0:42Câu trả lời là: còn tùy.
-
0:42 - 0:45Các chất lỏng thông dụng
nhất thế giới: nước, dầu và cồn -
0:45 - 0:48có quan hệ tuyến tính với lực tác động
-
0:48 - 0:51Nếu lực tác động mạnh gấp 2,
chúng di chuyển nhanh gấp 2. -
0:51 - 0:54Isaac Newton là người đầu tiên
đề ra mối quan hệ này -
0:54 - 0:58và vì thế những chất lỏng này
được gọi là chất lỏng Newton -
0:58 - 1:01Song, tương cà lại là thành viên
của nhóm những kẻ phá luật -
1:01 - 1:03được gọi là chất lỏng phi Newton.
-
1:03 - 1:06Xốt mayonnaise, kem đánh răng,
máu, sơn, bơ đậu phộng -
1:06 - 1:10và nhiều chất lỏng khác
không phản ứng tuyến tính với lực -
1:10 - 1:12độ đặc tương đối của chúng thay đổi
-
1:12 - 1:15tuỳ vào độ mạnh, thời gian và tốc độ
của lực tác động. -
1:15 - 1:19Tương cà là chất lỏng phi Newton
dưới hai góc độ -
1:19 - 1:23Thứ 1: lực càng mạnh,
tương cà càng lỏng đi. -
1:23 - 1:25Dưới một lực tác động nhất định,
-
1:25 - 1:27tương cà sẽ giống như chất rắn.
-
1:27 - 1:29Một khi lực tác động
vượt quá mức cho phép, -
1:29 - 1:33nó sẽ trở nên
mỏng hơn trước 1 ngàn lần. -
1:33 - 1:35Nghe quen nhỉ?
-
1:35 - 1:39Thứ 2: nếu lực tác động
yếu hơn lực ngưỡng -
1:39 - 1:42tương cà
sẽ bắt đầu chảy xuống. -
1:42 - 1:45Trong trường hợp này, thời gian
mới chính là chìa khóa -
1:45 - 1:47giải phóng tương cà
ra khỏi chai thủy tinh. -
1:47 - 1:50Tại sao lại lạ lùng như vậy?
-
1:50 - 1:51tương cà được làm từ cà chua,
-
1:51 - 1:55những trái cà chua được nghiền,
đập dập, giã nát -
1:55 - 1:59Các phân tử nhỏ bé này
là phần còn lại của tế bào cà chua -
1:59 - 2:01sau khi đã qua khâu xử lý.
-
2:01 - 2:06Chất lỏng bao quanh những phân tử này
hầu hết là nước, dấm, đường và gia vị. -
2:06 - 2:08Khi tương cà đứng yên,
-
2:08 - 2:12phân tử cà chua được
phân bổ đồng đều và ngẫu nhiên. -
2:12 - 2:14Bạn tác động 1 lực nhỏ.
-
2:14 - 2:17Các phân tử trượt vào nhau,
nhưng không thực sự tách ra hẳn -
2:17 - 2:19thế nên tương cà không thể chảy ra.
-
2:19 - 2:22Giờ bạn tác động một lực mạnh.
-
2:22 - 2:25Lực này đủ sức
chèn ép các phân tử cà chua -
2:25 - 2:29thế nên thay vì có hình cầu
chúng biến dạng thành hình bầu dục và BÙM! -
2:29 - 2:30Giờ thì bạn đã có đủ không gian
-
2:30 - 2:35cho một nhóm phân tử vượt lên
và tương cà sẽ chảy xuống. -
2:35 - 2:38Giả sử bạn tác động một lực rất nhỏ
nhưng trong thời gian dài -
2:38 - 2:41Chúng ta không chắc chắn
điều gì xảy ra trong trường hợp này. -
2:41 - 2:45Một khả năng là
các phân tử nằm gần thành chai -
2:45 - 2:48chầm chậm va vào nhau
dồn vào phần trung tâm, -
2:48 - 2:52chừa lại phần nước sốt hoà tan
và đấy là phần nước gần rìa, -
2:52 - 2:54Nước đóng vai trò như
chất bôi trơn giữa chai -
2:54 - 2:56và phần trung tâm của tương cà
-
2:56 - 2:59thế nên tương cà bắt đầu chảy ra,
-
2:59 - 3:02Một khả năng khác là
các phân tử sẽ từ từ nhóm lại -
3:02 - 3:06thành những nhóm nhỏ
trượt qua nhau. -
3:06 - 3:08Các nhà khoa học
đang tích cực nghiên cứu -
3:08 - 3:11hoạt động của tương cà và
những người bạn vui tính của nó -
3:11 - 3:13Cà chua sẽ lỏng hơn
khi bị ấn mạnh, -
3:13 - 3:16những chất khác như
oobleck hay bơ đậu phộng tự nhiên -
3:16 - 3:19lại trở nên đặc hơn
dưới tác dụng lực -
3:19 - 3:22Một số khác có thể trào ngược lên
khi ống hút xoay -
3:22 - 3:26hoặc tiếp tục chảy ra khỏi ly
khi bạn bắt đầu rót. -
3:26 - 3:27Xét từ quan điểm vật lý,
-
3:27 - 3:31tương cà là một trong những
hỗn hợp phức tạp -
3:31 - 3:32có sự cân bằng giữa các nguyên liệu
-
3:32 - 3:35và những chất
làm dày như xanthan gum -
3:35 - 3:38được tìm thấy trong rất nhiều
thức uống trái cây và sữa -
3:38 - 3:42nghĩa là hai loại tương cà khác nhau
có phản ứng hoàn toàn khác nhau. -
3:42 - 3:44Nhưng hầu hết chúng
sẽ thể hiện hai tính chất -
3:44 - 3:48đột ngột lỏng khi lực tác động
vượt ngưỡng, và lỏng dần -
3:48 - 3:50dưới tác động của lực nhỏ
nhưng trong thời gian dài. -
3:50 - 3:53Điều đó có nghĩa bạn có thể
đổ tương cà ra -
3:53 - 3:56bằng hai cách:
lắc thật lâu và chậm rãi -
3:56 - 3:58trong một thời gian dài,
-
3:58 - 4:03hoặc có thể lắc một lần thật mạnh.
-
4:03 - 4:05Một mánh hay là đậy nắp,
-
4:05 - 4:07lắc thật dứt khoát để đánh thức
-
4:07 - 4:09các phân tử cà chua bên trong
-
4:09 - 4:11sau đó mở nắp ra,
chế tương cà -
4:11 - 4:16một cách thật hoàn hảo
lên món khoai tây chiên hảo hạng.
- Title:
- Sao đổ tương cà ra khó thế nhỉ ? - George Zaidan
- Speaker:
- George Zaidan
- Description:
-
Xem bài giảng đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/why-is-ketchup-so-hard-to-pour-george-zai-dan
Bạn đã bao giờ cố đổ tương cà lên khoai tây ... nhưng lại chẳng có gì chảy ra ? Hay ngược lại, đĩa của bạn lại bê bết một màu đỏ ? George Zaidan mô tả khía cạnh vật lý đằng sau hiện tượng này. Ông giải thích lý do tương cà và các chất lỏng phi Newton khác lại có thể chuyển đổi từ chất rắn sang chất lỏng và ngược lại.
Bài học của George Zaidan, hoạt hình bởi TOGETHER - Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:29
TED Translators admin edited Vietnamese subtitles for Why is ketchup so hard to pour? | ||
Nhu PHAM accepted Vietnamese subtitles for Why is ketchup so hard to pour? | ||
Nhu PHAM approved Vietnamese subtitles for Why is ketchup so hard to pour? | ||
Nhu PHAM commented on Vietnamese subtitles for Why is ketchup so hard to pour? | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Why is ketchup so hard to pour? | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Why is ketchup so hard to pour? | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Why is ketchup so hard to pour? | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Why is ketchup so hard to pour? |
Nhu PHAM
Dear hai bạn,
Bài dịch tốt lắm.
Lưu ý nhỏ là canh thời gian ít hơn 21 characters/sec là ok, cao hơn thế người xem sẽ không đọc kịp. Trong giao diện Editor mới, các bạn có thể xem số liệu này bằng cách click vào từng ô trắng.
Thân,
Như