0:00:06.924,0:00:08.684
Khoai tây chiên thật ngon

0:00:08.684,0:00:12.524
thậm chí còn ngon hơn [br]khi ăn với tương cà.

0:00:12.524,0:00:14.522
Vấn đề là chúng ta khó có thể

0:00:14.522,0:00:17.593
đổ ra một lượng vừa đủ tương cà.

0:00:17.593,0:00:19.768
Chúng ta đã quá quen với việc

0:00:19.768,0:00:22.341
lỡ tay xịt tương cà quá mức

0:00:22.341,0:00:26.450
Hãy tưởng tượng một chai tương cà [br]chứa chất rắn như thép.

0:00:26.450,0:00:29.515
Lắc bao nhiêu cũng chẳng thể[br]lấy phần thép này ra.

0:00:29.515,0:00:32.395
Giờ thì hãy tưởng tượng [br]bên trong đó là nước.

0:00:32.395,0:00:34.434
Đổ ra thì dễ như chơi.

0:00:34.434,0:00:36.861
Tương cà như là một kẻ ba phải

0:00:36.861,0:00:38.673
Nó là chất rắn hay chất lỏng?

0:00:38.673,0:00:41.654
Câu trả lời là: còn tùy.

0:00:41.654,0:00:45.006
Các chất lỏng thông dụng [br]nhất thế giới: nước, dầu và cồn

0:00:45.006,0:00:47.597
có quan hệ tuyến tính với lực tác động

0:00:47.597,0:00:51.248
Nếu lực tác động mạnh gấp 2, [br]chúng di chuyển nhanh gấp 2.

0:00:51.248,0:00:54.355
Isaac Newton là người đầu tiên [br]đề ra mối quan hệ này

0:00:54.355,0:00:57.749
và vì thế những chất lỏng này [br]được gọi là chất lỏng Newton

0:00:57.749,0:01:00.935
Song, tương cà lại là thành viên[br]của nhóm những kẻ phá luật

0:01:00.935,0:01:03.286
được gọi là chất lỏng phi Newton.

0:01:03.286,0:01:06.368
Xốt mayonnaise, kem đánh răng, [br]máu, sơn, bơ đậu phộng

0:01:06.368,0:01:09.870
và nhiều chất lỏng khác[br]không phản ứng tuyến tính với lực

0:01:09.870,0:01:11.915
độ đặc tương đối của chúng thay đổi

0:01:11.915,0:01:15.336
tuỳ vào độ mạnh, thời gian và tốc độ[br]của lực tác động.

0:01:15.336,0:01:18.551
Tương cà là chất lỏng phi Newton [br]dưới hai góc độ

0:01:18.551,0:01:22.849
Thứ 1: lực càng mạnh, [br]tương cà càng lỏng đi.

0:01:22.849,0:01:24.715
Dưới một lực tác động nhất định,

0:01:24.715,0:01:26.717
tương cà sẽ giống như chất rắn.

0:01:26.717,0:01:29.454
Một khi lực tác động [br]vượt quá mức cho phép,

0:01:29.454,0:01:33.384
nó sẽ trở nên [br]mỏng hơn trước 1 ngàn lần.

0:01:33.384,0:01:35.384
Nghe quen nhỉ?

0:01:35.384,0:01:39.276
Thứ 2: nếu lực tác động[br]yếu hơn lực ngưỡng

0:01:39.276,0:01:41.569
tương cà [br]sẽ bắt đầu chảy xuống.

0:01:41.569,0:01:44.798
Trong trường hợp này, thời gian [br]mới chính là chìa khóa

0:01:44.798,0:01:46.992
giải phóng tương cà[br]ra khỏi chai thủy tinh.

0:01:46.992,0:01:49.620
Tại sao lại lạ lùng như vậy?

0:01:49.620,0:01:51.144
tương cà được làm từ cà chua,

0:01:51.144,0:01:55.447
những trái cà chua được nghiền, [br]đập dập, giã nát

0:01:55.457,0:01:58.611
Các phân tử nhỏ bé này[br]là phần còn lại của tế bào cà chua

0:01:58.611,0:02:01.235
sau khi đã qua khâu xử lý.

0:02:01.235,0:02:05.965
Chất lỏng bao quanh những phân tử này[br]hầu hết là nước, dấm, đường và gia vị.

0:02:05.967,0:02:08.190
Khi tương cà đứng yên,

0:02:08.190,0:02:11.551
phân tử cà chua được [br]phân bổ đồng đều và ngẫu nhiên.

0:02:11.551,0:02:13.967
Bạn tác động 1 lực nhỏ.

0:02:13.967,0:02:16.888
Các phân tử trượt vào nhau,[br]nhưng không thực sự tách ra hẳn

0:02:16.888,0:02:18.717
thế nên tương cà không thể chảy ra.

0:02:18.717,0:02:21.777
Giờ bạn tác động một lực mạnh.

0:02:21.777,0:02:24.613
Lực này đủ sức [br]chèn ép các phân tử cà chua

0:02:24.613,0:02:28.835
thế nên thay vì có hình cầu[br]chúng biến dạng thành hình bầu dục và BÙM!

0:02:28.835,0:02:30.494
Giờ thì bạn đã có đủ không gian

0:02:30.494,0:02:34.503
cho một nhóm phân tử vượt lên [br]và tương cà sẽ chảy xuống.

0:02:34.503,0:02:37.716
Giả sử bạn tác động một lực rất nhỏ [br]nhưng trong thời gian dài

0:02:37.716,0:02:41.253
Chúng ta không chắc chắn [br]điều gì xảy ra trong trường hợp này.

0:02:41.253,0:02:45.009
Một khả năng là [br]các phân tử nằm gần thành chai

0:02:45.009,0:02:47.509
chầm chậm va vào nhau[br]dồn vào phần trung tâm,

0:02:47.509,0:02:51.780
chừa lại phần nước sốt hoà tan[br]và đấy là phần nước gần rìa,

0:02:51.780,0:02:54.383
Nước đóng vai trò như[br]chất bôi trơn giữa chai

0:02:54.383,0:02:56.436
và phần trung tâm của tương cà

0:02:56.436,0:02:58.551
thế nên tương cà bắt đầu chảy ra,

0:02:58.551,0:03:01.941
Một khả năng khác là [br]các phân tử sẽ từ từ nhóm lại

0:03:01.941,0:03:05.521
thành những nhóm nhỏ[br]trượt qua nhau.

0:03:05.521,0:03:07.903
Các nhà khoa học [br]đang tích cực nghiên cứu

0:03:07.903,0:03:11.326
hoạt động của tương cà và [br]những người bạn vui tính của nó

0:03:11.326,0:03:13.411
Cà chua sẽ lỏng hơn [br]khi bị ấn mạnh,

0:03:13.411,0:03:16.498
những chất khác như [br]oobleck hay bơ đậu phộng tự nhiên

0:03:16.498,0:03:19.301
lại trở nên đặc hơn[br]dưới tác dụng lực

0:03:19.301,0:03:22.207
Một số khác có thể trào ngược lên[br]khi ống hút xoay

0:03:22.207,0:03:25.732
hoặc tiếp tục chảy ra khỏi ly[br]khi bạn bắt đầu rót.

0:03:25.732,0:03:27.384
Xét từ quan điểm vật lý,

0:03:27.384,0:03:30.507
tương cà là một trong những[br]hỗn hợp phức tạp

0:03:30.507,0:03:32.467
có sự cân bằng giữa các nguyên liệu

0:03:32.467,0:03:35.300
và những chất [br]làm dày như xanthan gum

0:03:35.300,0:03:37.934
được tìm thấy trong rất nhiều [br]thức uống trái cây và sữa

0:03:37.934,0:03:41.545
nghĩa là hai loại tương cà khác nhau[br]có phản ứng hoàn toàn khác nhau.

0:03:41.549,0:03:44.094
Nhưng hầu hết chúng [br]sẽ thể hiện hai tính chất

0:03:44.094,0:03:47.730
đột ngột lỏng khi lực tác động [br]vượt ngưỡng, và lỏng dần

0:03:47.730,0:03:50.365
dưới tác động của lực nhỏ[br]nhưng trong thời gian dài.

0:03:50.365,0:03:53.327
Điều đó có nghĩa bạn có thể [br]đổ tương cà ra

0:03:53.327,0:03:55.966
bằng hai cách:[br]lắc thật lâu và chậm rãi

0:03:55.966,0:03:58.467
trong một thời gian dài,

0:03:58.467,0:04:02.504
hoặc có thể lắc một lần thật mạnh.

0:04:02.504,0:04:04.717
Một mánh hay là đậy nắp,

0:04:04.717,0:04:06.872
lắc thật dứt khoát để đánh thức

0:04:06.872,0:04:08.790
các phân tử cà chua bên trong

0:04:08.790,0:04:11.238
sau đó mở nắp ra,[br]chế tương cà

0:04:11.238,0:04:15.721
một cách thật hoàn hảo [br]lên món khoai tây chiên hảo hạng.