< Return to Video

Matematik sembolleri nereden geliyor? - John David Walters

  • 0:07 - 0:10
    16. yüzyılda, matematikçi Robert Recorde
  • 0:10 - 0:13
    "The Whetstone of Witte"
    adında bir kitap yazarak
  • 0:13 - 0:16
    İngiliz öğrencilerine cebir öğretti.
  • 0:16 - 0:21
    Fakat "eşittir" kelimesini tekrar tekrar
    yazmaktan yoruluyordu.
  • 0:21 - 0:22
    Çözümü ne mi oldu?
  • 0:22 - 0:27
    Bu kelimeleri iki paralel
    yatay doğru parçası ile değiştirdi,
  • 0:27 - 0:31
    çünkü ona göre, başka hiçbir şey
    bu iki çizgi kadar eşit değildir.
  • 0:32 - 0:35
    İki yerine dört doğru parçası
    kullanabilir miydi?
  • 0:35 - 0:36
    Tabii ki.
  • 0:36 - 0:38
    Dikey doğru parçaları kullanabilir miydi?
  • 0:38 - 0:40
    Aslında, bazı insanlar kullandı.
  • 0:40 - 0:45
    Eşittir işaretinin günümüzdeki
    şekilde olmasının bir nedeni yok.
  • 0:45 - 0:48
    Bir yerde, tıpkı bir mem gibi
    fenomen olmuş.
  • 0:48 - 0:51
    Daha fazla matematikçi
    bunu kullanmaya başladı
  • 0:51 - 0:55
    ve nihayetinde, eşitlik için
    standart bir sembol oldu.
  • 0:55 - 0:57
    Matematik sembollerle doludur.
  • 0:57 - 0:58
    Çizgiler,
  • 0:58 - 0:59
    noktalar,
  • 0:59 - 0:59
    oklar,
  • 0:59 - 1:00
    İngiliz harfleri,
  • 1:00 - 1:01
    Yunan harfleri,
  • 1:01 - 1:02
    üst simgeler,
  • 1:02 - 1:03
    alt simgeler.
  • 1:03 - 1:06
    Okunaksız bir karmaşa gibi gözükebilir.
  • 1:06 - 1:10
    Sembol zenginliğini göz korkutucu bulmak
    ve bunların nereden geldiğini
  • 1:10 - 1:13
    merak etmek gayet normal.
  • 1:13 - 1:16
    Bazen, Recorde'nin kendi eşittir
    işaretiyle ilgili not ettiği gibi,
  • 1:16 - 1:21
    sembol ve temsil ettiği şey arasında
    münasip bir uygunluk var.
  • 1:22 - 1:25
    Bunun başka bir örneği olan
    toplama işlemindeki artı işaretinin
  • 1:25 - 1:30
    kökeni "ve" anlamına gelen
    Latin kelime "et"in kısaltılmış halidir.
  • 1:30 - 1:34
    Lakin bazen, sembol seçimi
    daha keyfi olmuştur.
  • 1:34 - 1:37
    Örneğin, matematikçi Christian Kramp'ın
  • 1:37 - 1:40
    faktöriyeller için ünlem işaretini
    kullanmasının nedeni,
  • 1:40 - 1:44
    bu şekilde ifadeler için bir
    kısaltmaya ihtiyaç duymasıdır.
  • 1:44 - 1:49
    Aslında, tüm bu semboller, kendilerini
    tekrar etmekten sakınmak isteyen
  • 1:49 - 1:54
    veya matematiksel fikirlerini yazmak için
    çok fazla kelime kullanmak zorunda kalan
  • 1:54 - 1:57
    matematikçiler tarafından
    bulundu veya uyarlandı.
  • 1:57 - 2:00
    Matematikte kullanılan
    sembollerin çoğu harflerdir,
  • 2:00 - 2:03
    genellikle de Latin veya
    Yunan alfabesindendir.
  • 2:04 - 2:08
    Bulunan karakterler daha çok
    bilinmeyen miktarları
  • 2:08 - 2:11
    ve değişkenler arasındaki
    ilişkileri temsil eder.
  • 2:11 - 2:15
    Ayrıca çok sık gözüken
    sayıların yerine de kullanılır,
  • 2:15 - 2:20
    aksi halde ondalıklı formda tamamen
    yazılması külfetli veya imkansız olurdu.
  • 2:21 - 2:26
    Sayı dizileri ve tüm denklemler de
    harflerle temsil edilebilir.
  • 2:26 - 2:29
    Diğer semboller işlemleri
    temsil etmek için kullanılırdı.
  • 2:29 - 2:32
    Bunlardan bazıları kısaltma
    olarak özellikle değerlidir,
  • 2:32 - 2:37
    çünkü bunlar tekrar eden işlemleri
    tek bir ifadede toplarlar.
  • 2:37 - 2:41
    Aynı sayının tekrarlı toplamı
    çarpım işareti ile kısaltılmıştır
  • 2:41 - 2:44
    ki böylece olması gerekenden
    daha az yer kaplar.
  • 2:44 - 2:46
    Kendisiyle çarpılan sayı
  • 2:46 - 2:51
    işlemin kaç kere tekrarlanacağını belirten
    üstlü bir ifadede belirtilmiştir.
  • 2:51 - 2:54
    Ve uzun bir ifade olan
    ardışık ifadelerin toplamı
  • 2:54 - 2:57
    büyük sigmada toplanmıştır.
  • 2:57 - 3:01
    Bu semboller uzun hesaplamaları
    kullanımı çok daha kolay olan
  • 3:01 - 3:04
    küçük terimlerle ifade eder.
  • 3:05 - 3:08
    Semboller hesaplamanın
    nasıl yapılacağına dair
  • 3:08 - 3:10
    kısa talimatlar verir.
  • 3:10 - 3:14
    Sıradaki işlem dizisini
    bir sayıda düşünün.
  • 3:14 - 3:16
    Aklınızdan bir sayı tutun,
  • 3:16 - 3:17
    bunu iki ile çarpın,
  • 3:17 - 3:19
    sonuçtan bir çıkartın,
  • 3:19 - 3:21
    sonucu kendisi ile çarpın,
  • 3:21 - 3:23
    sonucu üçe bölün
  • 3:23 - 3:26
    ve sonuca ulaşmak için
    son olarak bir ekleyin.
  • 3:27 - 3:32
    Sembollerimiz ve düzenimiz olmasa
    böyle bir yazı blokuyla yüz yüze gelirdik.
  • 3:32 - 3:36
    Onlar sayesinde özlü,
    zarif bir ifademiz oluyor.
  • 3:36 - 3:37
    Bazen, eşittirde olduğu gibi,
  • 3:37 - 3:41
    bu semboller biçim yoluyla
    anlamı iletiyor.
  • 3:41 - 3:43
    Lakin bir çoğu keyfidir.
  • 3:44 - 3:47
    Onları anlamak, ne ifade ettiklerini
    ezberlemeyi, herhangi bir dilde
  • 3:47 - 3:52
    olduğu gibi kalıcı olması için farklı
    bağlamlarda uygulamayı gerektiriyor.
  • 3:52 - 3:55
    Eğer yabancı bir uygarlıkla
    karşılaşacak olursak
  • 3:55 - 3:58
    muhtemelen çok farklı bir
    sembol dizileri vardır.
  • 3:59 - 4:03
    Ama eğer bizim gibi düşünüyorlarsa
    muhtemelen sembolleri olacaktır.
  • 4:04 - 4:09
    Ve hatta sembolleri
    bizimkilerle uyuşabilir bile.
  • 4:09 - 4:11
    Kendilerine ait bir çarpı işareti,
  • 4:11 - 4:12
    pi sembolü
  • 4:12 - 4:15
    ve tabii ki eşittir işareti vardır.
Title:
Matematik sembolleri nereden geliyor? - John David Walters
Description:

Bültenimize şu adresten kaydolun: https://ed.ted.com/newsletter

Tam dersi görüntüleyin: https://ed.ted.com/lessons/where-do-math-symbols-come-from-john-david-walters

Matematik simgelerle doludur: Çizgiler, noktalar, oklar, İngilizce harfler, Yunan harfleri, üst simgeler, alt simgeler ... okunaksız bir karmaşa gibi görünebilir. Bütün bu semboller nereden geldi? John David Walters matematik sembollerinin köklenlerini paylaşarak günümüzde neden hâlâ bu kadar önemli olduklarını aydınlatıyor.

John David Walters'ın dersini Chris Bishop yönetti.

Destekleri için patronlarımıza çok teşekkür ederiz! Siz olmadan bu video mümkün olmazdı.
Neil Harrison, Srikote Naewchampa, Benjamin ve Shannon Pinder, Govind Shukla, Tejas Dc, Khalifa Alhulail, Faiza Imtiaz, Martin Stephen, Tyler Yoshizumi, Jerome Froelich, Jose Schröder, Dan Paterniti, Jose Henrique Leopoldo ve Silva, Mullaiarasu Sundaramurthy, Antinfinity, Gaurav Rana, Elnathan Joshua Bangayan, Elizabeth Cruz, Caleb Ross, Michael James Busa, Quinn Shen, Joshua Fabrikası.

Patreon sayfamızı ziyaret edin: https://www.patreon.com/teded

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:30

Turkish subtitles

Revisions