Kim jestem? Pytanie filozoficzne – Amy Adkins
-
0:06 - 0:09Od zarania ludzkości
-
0:09 - 0:12trzy słowa skłaniały poetów do pióra,
-
0:12 - 0:14filozofów prowadziły na agorę,
-
0:14 - 0:17a ciekawskich do stóp wyroczni:
-
0:17 - 0:19"Kim jestem?"
-
0:19 - 0:23Od starożytnych Greków,
którzy wypisali na świątyni Apolla -
0:23 - 0:24"Poznaj samego siebie"
-
0:24 - 0:27po The Who, śpiewających "Who Are You?"
-
0:27 - 0:30filozofowie, psychologowie, badacze,
-
0:30 - 0:34naukowcy, artyści, teologowie i politycy
-
0:34 - 0:38zastanawiali się nad kwestią tożsamości.
-
0:38 - 0:43Ich hipotezy różnią się
tak bardzo, że nie można ich uzgodnić. -
0:43 - 0:45Tacy bystrzy, twórczy ludzie
-
0:45 - 0:49chyba nie powinni mieć kłopotu
z odkryciem prawidłowej odpowiedzi? -
0:49 - 0:52Jednym z problemów jest na pewno
-
0:52 - 0:56złożoność pojęcia trwałej tożsamości.
-
0:56 - 0:58O którym "tobie" mowa?
-
0:58 - 1:00Tym, którym jesteś dzisiaj?
-
1:00 - 1:01O tobie sprzed pięciu lat?
-
1:01 - 1:03O tym, kim będziesz za 50?
-
1:03 - 1:05I kiedy właściwie "jesteś"?
-
1:05 - 1:07W tym tygodniu?
-
1:07 - 1:08Dzisiaj?
-
1:08 - 1:09W tej godzinie?
-
1:09 - 1:10W tej sekundzie?
-
1:10 - 1:13A który aspekt ciebie stanowi "ja"?
-
1:13 - 1:15Jesteś swoim ciałem?
-
1:15 - 1:16Myślami i uczuciami?
-
1:16 - 1:18Działaniami?
-
1:18 - 1:22Trudno obrać kurs na mętnych wodach
tej abstrakcyjnej logiki, -
1:22 - 1:26więc może to nie przypadek,
-
1:26 - 1:31że grecki historyk Plutarch przedstawia
tę złożoność na przykładzie statku. -
1:31 - 1:34W jaki sposób jesteś "tobą"?
-
1:34 - 1:39Legenda głosi, że Tezeusz,
mityczny król-założyciel Aten, -
1:39 - 1:43własną ręką zabił
złego Minotaura na Krecie, -
1:43 - 1:46a potem wrócił do domu okrętem.
-
1:46 - 1:48Żeby uczcić ten wyczyn,
-
1:48 - 1:54przez następne 1000 lat Ateńczycy
troskliwie przechowali okręt w porcie, -
1:54 - 1:58co roku powtarzając jego rejs.
-
1:58 - 2:01Kiedy jakaś część statku
zużyła się albo zniszczyła, -
2:01 - 2:06wymieniano ją na identyczną,
z tego samego materiału, -
2:06 - 2:09aż w końcu nie została
ani jedna oryginalna część. -
2:09 - 2:11Plutarch zauważył, że okręt Tezeusza
-
2:11 - 2:14jest przykładem filozoficznego paradoksu
-
2:14 - 2:17odnoszącego się do trwałości tożsamości.
-
2:17 - 2:20Jak to możliwe, że każda część czegoś
została wymieniona, -
2:20 - 2:24a to nadal jest tym samym?
-
2:24 - 2:26Wyobraźmy sobie dwa statki:
-
2:26 - 2:29okręt A, którym Tezeusz
wylądował w Atenach, -
2:29 - 2:35i okręt B, którym Ateńczycy
płyną na Kretę 1000 lat później. -
2:35 - 2:40Pytanie jest proste: czy A równa się B?
-
2:40 - 2:45Niektórzy twierdzą, że przez 1000 lat
istniał tylko jeden okręt Tezeusza, -
2:45 - 2:48a ponieważ zmiany następowały stopniowo,
-
2:48 - 2:54nigdy nie przestał być okrętem z legendy.
-
2:54 - 2:56Choć nie mają ani jednej wspólnej części,
-
2:56 - 3:01te dwa statki są numerycznie identyczne,
czyli są jednym statkiem, -
3:01 - 3:04to jest A równa się B.
-
3:04 - 3:09Inni jednak twierdzą,
że Tezeusz nigdy nie wsiadł na statek B, -
3:09 - 3:13a jego obecność
na pokładzie to istotna jakość -
3:13 - 3:15okrętu Tezeusza.
-
3:15 - 3:17Bez niego nie może być takiego okrętu.
-
3:17 - 3:20Dlatego,
choć statki są identyczne numerycznie, -
3:20 - 3:23różnią się jakościowo.
-
3:23 - 3:26Zatem A nie równa się B.
-
3:26 - 3:29A co będzie,
jeśli wprowadzimy dodatkowy element? -
3:29 - 3:34Jeśli każda wyrzucona
część oryginalnego statku -
3:34 - 3:38została zebrana
i ktoś odbudował z nich oryginał? -
3:38 - 3:43Kiedy go skończył,
fizycznie istniały dwa statki: -
3:43 - 3:46ten w ateńskim doku
-
3:46 - 3:48i ten na czyimś podwórku.
-
3:48 - 3:52Każdy można by nazwać "okrętem Tezeusza",
-
3:52 - 3:55ale tylko jeden byłby nim faktycznie.
-
3:55 - 3:56Który?
-
3:56 - 4:00A co ważniejsze, co to ma do ciebie?
-
4:00 - 4:02Jak okręt Tezeusza,
-
4:02 - 4:05jesteś zbiorem stale wymienianych części:
-
4:05 - 4:12twoje fizyczne ciało, umysł, uczucia,
okoliczności życiowe, nawet dziwactwa -
4:12 - 4:17stale się zmieniają, a mimo to
jakimś cudem, może wbrew logice, -
4:17 - 4:19pozostajesz sobą.
-
4:19 - 4:24Między innymi dlatego
pytanie "Kim jestem?" jest takie trudne. -
4:24 - 4:26A żeby na nie odpowiedzieć,
-
4:26 - 4:28musisz, jak wiele wspaniałych
umysłów przed tobą, -
4:28 - 4:34zanurkować w bezdennym
oceanie paradoksów filozoficznych. -
4:34 - 4:35Chyba, że po prostu powiesz:
-
4:35 - 4:40jestem bohaterem, który wyrusza
wspaniałym statkiem na wielką wyprawę. -
4:40 - 4:42To też jest odpowiedź.
- Title:
- Kim jestem? Pytanie filozoficzne – Amy Adkins
- Speaker:
- Amy Adkins
- Description:
-
Pełna wersja lekcji: http://ed.ted.com/lessons/who-am-i-a-philosophical-inquiry-amy-adkins
Od początku dziejów kwestia tożsamości popychała poetów do pióra, filozofów na agorę, a ciekawskich do wyroczni. Niełatwo jest żeglować po mętnych wodach tego abstrakcyjnego pytania, więc może nic w tym dziwnego, że grecki historyk Plutarch przedstawił jego złożoność na przykładzie statku. Amy Adkins wyjaśnia Plutarcha paradoks okrętu Tezeusza.
Autorką lekcji jest Amy Adkins, animacji – Stretch Films, Inc.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:59
Krystian Aparta approved Polish subtitles for Who am I? A philosophical inquiry | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Who am I? A philosophical inquiry | ||
Krystian Aparta accepted Polish subtitles for Who am I? A philosophical inquiry | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Who am I? A philosophical inquiry | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Who am I? A philosophical inquiry | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Who am I? A philosophical inquiry | ||
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Who am I? A philosophical inquiry | ||
Maria Barć edited Polish subtitles for Who am I? A philosophical inquiry |