0:00:06.473,0:00:08.711
Od zarania ludzkości

0:00:08.711,0:00:12.164
trzy słowa skłaniały poetów do pióra,

0:00:12.164,0:00:14.322
filozofów prowadziły na agorę,

0:00:14.322,0:00:16.982
a ciekawskich do stóp wyroczni:

0:00:16.982,0:00:18.789
"Kim jestem?"

0:00:18.789,0:00:22.723
Od starożytnych Greków,[br]którzy wypisali na świątyni Apolla

0:00:22.723,0:00:24.259
"Poznaj samego siebie"

0:00:24.259,0:00:26.842
po The Who, śpiewających "Who Are You?"

0:00:26.842,0:00:30.312
filozofowie, psychologowie, badacze,

0:00:30.312,0:00:34.434
naukowcy, artyści, teologowie i politycy

0:00:34.434,0:00:38.163
zastanawiali się nad kwestią tożsamości.

0:00:38.163,0:00:42.670
Ich hipotezy różnią się[br]tak bardzo, że nie można ich uzgodnić.

0:00:42.670,0:00:44.600
Tacy bystrzy, twórczy ludzie

0:00:44.600,0:00:49.160
chyba nie powinni mieć kłopotu[br]z odkryciem prawidłowej odpowiedzi?

0:00:49.160,0:00:51.559
Jednym z problemów jest na pewno

0:00:51.559,0:00:55.761
złożoność pojęcia trwałej tożsamości.

0:00:55.761,0:00:58.160
O którym "tobie" mowa?

0:00:58.160,0:00:59.775
Tym, którym jesteś dzisiaj?

0:00:59.775,0:01:01.383
O tobie sprzed pięciu lat?

0:01:01.383,0:01:03.402
O tym, kim będziesz za 50?

0:01:03.402,0:01:05.382
I kiedy właściwie "jesteś"?

0:01:05.382,0:01:06.875
W tym tygodniu?

0:01:06.875,0:01:08.005
Dzisiaj?

0:01:08.005,0:01:09.143
W tej godzinie?

0:01:09.143,0:01:10.291
W tej sekundzie?

0:01:10.291,0:01:13.030
A który aspekt ciebie stanowi "ja"?

0:01:13.030,0:01:14.844
Jesteś swoim ciałem?

0:01:14.844,0:01:16.395
Myślami i uczuciami?

0:01:16.395,0:01:18.178
Działaniami?

0:01:18.178,0:01:22.153
Trudno obrać kurs na mętnych wodach[br]tej abstrakcyjnej logiki,

0:01:22.153,0:01:25.752
więc może to nie przypadek,

0:01:25.752,0:01:31.213
że grecki historyk Plutarch przedstawia[br]tę złożoność na przykładzie statku.

0:01:31.213,0:01:33.987
W jaki sposób jesteś "tobą"?

0:01:33.987,0:01:38.669
Legenda głosi, że Tezeusz,[br]mityczny król-założyciel Aten,

0:01:38.669,0:01:42.871
własną ręką zabił[br]złego Minotaura na Krecie,

0:01:42.871,0:01:45.757
a potem wrócił do domu okrętem.

0:01:45.757,0:01:47.656
Żeby uczcić ten wyczyn,

0:01:47.656,0:01:53.954
przez następne 1000 lat Ateńczycy[br]troskliwie przechowali okręt w porcie,

0:01:53.954,0:01:58.115
co roku powtarzając jego rejs.

0:01:58.115,0:02:01.319
Kiedy jakaś część statku[br]zużyła się albo zniszczyła,

0:02:01.319,0:02:05.592
wymieniano ją na identyczną,[br]z tego samego materiału,

0:02:05.592,0:02:09.249
aż w końcu nie została[br]ani jedna oryginalna część.

0:02:09.249,0:02:11.372
Plutarch zauważył, że okręt Tezeusza

0:02:11.372,0:02:14.279
jest przykładem filozoficznego paradoksu

0:02:14.279,0:02:17.247
odnoszącego się do trwałości tożsamości.

0:02:17.247,0:02:20.305
Jak to możliwe, że każda część czegoś[br]została wymieniona,

0:02:20.305,0:02:23.822
a to nadal jest tym samym?

0:02:23.822,0:02:26.053
Wyobraźmy sobie dwa statki:

0:02:26.053,0:02:29.299
okręt A, którym Tezeusz[br]wylądował w Atenach,

0:02:29.299,0:02:34.541
i okręt B, którym Ateńczycy[br]płyną na Kretę 1000 lat później.

0:02:34.541,0:02:40.407
Pytanie jest proste: czy A równa się B?

0:02:40.407,0:02:45.408
Niektórzy twierdzą, że przez 1000 lat[br]istniał tylko jeden okręt Tezeusza,

0:02:45.408,0:02:48.493
a ponieważ zmiany następowały stopniowo,

0:02:48.493,0:02:53.527
nigdy nie przestał być okrętem z legendy.

0:02:53.527,0:02:56.267
Choć nie mają ani jednej wspólnej części,

0:02:56.267,0:03:01.200
te dwa statki są numerycznie identyczne,[br]czyli są jednym statkiem,

0:03:01.200,0:03:03.502
to jest A równa się B.

0:03:03.502,0:03:08.701
Inni jednak twierdzą,[br]że Tezeusz nigdy nie wsiadł na statek B,

0:03:08.701,0:03:12.698
a jego obecność[br]na pokładzie to istotna jakość

0:03:12.698,0:03:14.572
okrętu Tezeusza.

0:03:14.572,0:03:16.849
Bez niego nie może być takiego okrętu.

0:03:16.849,0:03:20.168
Dlatego,[br]choć statki są identyczne numerycznie,

0:03:20.168,0:03:22.935
różnią się jakościowo.

0:03:22.935,0:03:26.493
Zatem A nie równa się B.

0:03:26.493,0:03:29.303
A co będzie,[br]jeśli wprowadzimy dodatkowy element?

0:03:29.303,0:03:33.605
Jeśli każda wyrzucona[br]część oryginalnego statku

0:03:33.605,0:03:38.434
została zebrana[br]i ktoś odbudował z nich oryginał?

0:03:38.434,0:03:43.273
Kiedy go skończył,[br]fizycznie istniały dwa statki:

0:03:43.273,0:03:45.648
ten w ateńskim doku

0:03:45.648,0:03:48.032
i ten na czyimś podwórku.

0:03:48.032,0:03:51.725
Każdy można by nazwać "okrętem Tezeusza",

0:03:51.725,0:03:54.725
ale tylko jeden byłby nim faktycznie.

0:03:54.725,0:03:56.374
Który?

0:03:56.374,0:03:59.583
A co ważniejsze, co to ma do ciebie?

0:03:59.583,0:04:01.727
Jak okręt Tezeusza,

0:04:01.727,0:04:05.220
jesteś zbiorem stale wymienianych części:

0:04:05.220,0:04:11.628
twoje fizyczne ciało, umysł, uczucia,[br]okoliczności życiowe, nawet dziwactwa

0:04:11.628,0:04:16.629
stale się zmieniają, a mimo to[br]jakimś cudem, może wbrew logice,

0:04:16.629,0:04:19.074
pozostajesz sobą.

0:04:19.074,0:04:24.261
Między innymi dlatego[br]pytanie "Kim jestem?" jest takie trudne.

0:04:24.261,0:04:25.995
A żeby na nie odpowiedzieć,

0:04:25.995,0:04:28.445
musisz, jak wiele wspaniałych[br]umysłów przed tobą,

0:04:28.445,0:04:33.557
zanurkować w bezdennym[br]oceanie paradoksów filozoficznych.

0:04:33.557,0:04:35.441
Chyba, że po prostu powiesz:

0:04:35.441,0:04:40.329
jestem bohaterem, który wyrusza[br]wspaniałym statkiem na wielką wyprawę.

0:04:40.329,0:04:42.434
To też jest odpowiedź.