-
Mi tre ŝatas ĉi tiun bildon, kiun mi
trovis. Ĝi efektive
-
montras tre klare, kie la koro kuŝas
en la korpo.
-
Do vi povas vidi, ke la koro estas
ĉirkaŭita ambaŭflanke per ripoj, ĉu ne?
-
Kaj efektive, mi ne jam desegnis ilin,
sed lasu min montri al vi
-
kie kuŝus la pulmoj.
Tiu ĉi estas la dekstra pulmo
-
kaj ĉi-flanke kuŝas la maldekstra pulmo.
Do jen la loko,
-
kie kuŝas la koro: inter du pulmoj.
Kaj mi diras
-
maldekstra kaj dekstra el la vidpunkto de
la homo, kiu posedas ĉi tiun koron.
-
Do jen la maldekstra kaj dekstra,
kiuj estas male
-
se ni rigardas ilin. La koro efektive
kuŝas inter la du pulmoj
-
ene de tiu ĉi ŝirma korbo, tio estas,
-
la ripoj servas por sekurigi ĉiujn tiujn
gravajn organojn.
-
Kaj sub ili, do se vi desegnas
-
jene, aŭ se mi desegnas ĝin, vi nun
-
povas vidi, ke sub tiuj aĵoj kuŝas
-
treege grava muskolo. Do tiu ĉi muskolo
-
estas malmulte priparolata, aŭ ĝi ne estas
tia muskolo,
-
kian homoj ĝenerale trejnas ĉe la
ekzercejo, sed tiu ĉi muskolo nomiĝas
-
la diafragmo. Do via diafragma muskolo
-
kaj viaj ripoj enfermas spacon, ĉu ne? La
diafragmo fariĝas la planko, kaj la ripoj
-
estas kvazaŭ plafono kaj muroj de
ĉi tiu spaco.
-
Kaj se vi rigardas la enhavon de tiu ĉi
spaco, vi trovas la pulmojn,
-
kaj vi trovas la koron. Ĉi tiu
tuta spaco, do,
-
nomiĝas la torako.
-
Do precize kion faras la koro?
Ni liberigu iomete da spaco
-
kaj vidigi
-
zomitan version de la koro.
-
Lasu min komenci per orienti vin pri la
koro. Jen nia dekstra pulmo
-
kaj aliflanke ni havas la maldekstran
pulmon. Kaj ĉio ĉi estas
-
ene de la brustokorbo, sed mi ne desegnos
tion nun, ĉar ĝi
-
farus la koron mem malfacile videbla.
Do por pensi pri
-
kio precize faras la koro, mi pensas, ke
interesa maniero estas
-
imagi, ke vi estas ĉelo.
Do rigardu el la vidpunkto
-
de ĉelo, kaj ni supozu, ke vi estas ĉelo
ripozanta ĉi tie.
-
Tio ĉi estas vi. Kaj vi povas
-
imagi, ke vi apartenas al ajna parto
de la korpo. Ni supozu, ke vi estas eta
-
piedfingra ĉelo. Do, vi estas piedfingra
ĉelo
-
kaj via tasko estas vivi kaj esti feliĉa,
kaj apud vi
-
estas malgranda sanga vaskulo. Kaj fakte,
ĉiu ĉelo en nia korpo
-
havas apud si tian malgrandan sangan
vaskulon. Kaj tiu ĉi piedfingra ĉelo
-
simple provas gajni sian vivtenon.
Kaj piedfingraj
-
ĉeloj havas kelkajn bezonojn, jes?
Ili bezonas, ekzemple, oksigenon.
-
Mi skribos blanke por ke ĝi estu tute
klara. Ili bezonas oksigenon
-
kaj ili bezonas nutraĵojn, ĉu ne?
-
Do ĉeloj havas specifajn bezonojn por vivi
kaj esti feliĉaj.
-
Kaj aliflanke, ili ankaŭ produktas
rubon. Ili estas
-
kiel ni, ili produktas rubon. Kaj
tiu rubo povas esti
-
diversaj aferoj, kaj unu afero, kiu
prezentas sin estas
-
karbona dioksido (CO2). Karbona dioksido,
do, estas rubo
-
de ĉi tiu ĉelo. Ĝi produktas
-
rubon, kaj ni imagu provizore, ke
estas nenia sangofluo.
-
Do malgraŭ tio, ke apudestas
sanga vaskulo,
-
neniom da fluo okazas, do mi simple
skribos "nenia fluo".
-
Do dum la ĉeleto, la piedfingra ĉeleto
-
faras rubon -- tiu rubo,
ni desegnu tie malgrandajn pilkojn --
-
ĝi amasiĝos, vi kolektos pli kaj pli
-
ĉar la sango ne fluas. Kaj povas esti, ke
-
ĝi tute ĉirkaŭos nian piedfingran ĉelon.
Do nia piedfingra ĉelo
-
inundiĝas, kvazaŭ superŝutiĝante de sia
propra rubaĵo.
-
Kaj samtempe, ĉu ĝi ricevas oksigenon aŭ
nutraĵojn? Ne.
-
Ĝi ricevas neniun el ili. Do tre baldaŭ,
-
mi dirus, ene de kelkaj minutoj, nia
piedfingra ĉelo
-
pensas, "Nu jen malfeliĉa vivmaniero!"
Tio vere estas
-
tre malĝojiga, eĉ terura. Kaj se tio estas
permesita daŭri
-
la piedfingra ĉelo mortos. Do tio, kio
piedfingra
-
ĉelo bezonas, kaj kio ĉiu ĉelo bezonas, ĉu
fingra ĉelo,
-
ĉu haŭta ĉelo, ĉu ajna vivanta ĉelo,
-
estas fluo. Ĉu ne? Ĝi bezonas, ke la sango
fluu libere
-
kaj glate. Kaj se ĉeestas fluo,
-
la bildo tute malsamas, ĉu ne? Se fluo
ĉeestas,
-
la ruboprodukto nun estas levata
kaj forportata.
-
Ĝi forfluas, kaj efektive estas
iomete kvazaŭ
-
iu venas kaj malplenigas la rubujon, tiel
via domo ne pleniĝas je rubaĵo.
-
Do vi havas konstantan fluon, kaj
-
interŝanĝe, oksigeno kaj nutraĵoj
estas liverataj. Do ankaŭ
-
tiuj ĉi aĵoj estas liverataj. Do nun la
ĉelo estos
-
tre, tre feliĉa, kaj vivos senprobleme.
-
Do se vi volas, ke ĉiuj ĉeloj de via korpo
vivu senprobleme
-
kiel ĉi tiu ĉelo, vi volas tre
bonan fluon tra la tuta
-
korpo. Kaj jen nia punkto numero unu.
-
Vi bezonas, ke la sangofluo iel konstante
-
movu kaj puŝu la sangon tra la korpo. Do,
-
por fari tion por pluraj miliardoj da
ĉeloj, vi prave bezonas fortegan
-
pumpilon, ĉu ne? Ion, kio kapablos ensuĉi
-
ĉiom da sango el la korpo, kaj poste
elpuŝi ĝin. Kaj jen tio estas
-
la koro. Plej fundamente, por tio
servas la koro.
-
Ĝi estas impona pumpilo, elpuŝante sangon
por ke
-
vi havu bonan sangofluon. Do mi
-
flanke skribos tion kiel la tasko numero
unu. Tiuj estas la taskoj de la koro.
-
Do taskoj, kaj numero unu estus
-
sangofluo. Kaj mi skribos 'sistemika
-
fluo'. Sistemika fluo. Kaj
-
sistemika, tio simple signifas, ke mi
intencas la tutan korpon. Do
-
sistemika, kiam mi diras tiun vorton,
signifas la tutan korpon. Ĉiujn ĉelojn
-
en la korpo. Nu, kiel tio okazas, vi
-
povas vidi en ĉi tiu bildo. Do
ĉi tie ni havas enorman
-
vejnon, tio ĉi estas vejno, kaj ni havas
arterion.
-
Tio ĉi estas arterio.
-
Kaj la sango pasas tra la
arterio, tiudirekten.
-
Kaj ĝi efektive eniras tra du vejnoj,
-
la supra vejno, ĉi tiu nomiĝas la supra,
ĉe la supra parto,
-
supra kava vejno. Tio estas
-
la nomo de la vejno. Kaj ĉe la malsupro,
ĝi ne videblas ĉar ĝi sin kaŝas
-
ĉe la malantaŭa flanko de la koro, sed
la dua vejno nomiĝas la suba kava vejno.
-
Kaj ĉi tiuj du vejnoj, ĉi tio ankaŭ estas
vejno,
-
ĉi tiuj du vejnoj ensuĉas sangon el ĉiuj
partoj de la korpo
-
en la koron.
-
Post tio, kiam la koro pretas elpumpi ĝin,
ĝi eniras en
-
tiun ĉi arterion, kaj ĝia nomo estas
la aorto.
-
Do se vi aŭdis parolon pri la aorto,
tio aludas al
-
ĉi tiu arterio. Do jen tiamaniere la sango
eniras kaj
-
elpumpiĝas. Sed tio ne estas la ununura
tasko de la koro. La tasko,
-
la dua tasko de la koro, ankaŭ estas
-
en ĉi tiu bildo, kaj tio nomiĝas
pulma fluo.
-
Pulma fluo. Do kion signifas
-
tio? Nu, ni scias, ke ĉeloj atendas
-
oksigenon, ĉu ne? Ni scias tion. Kaj, ke
ili havas multe da karbona dioksida
-
rubo. Nu, estas tute bone movi tiujn
aferojn. Estas bone cirkuligi
-
la sangon. Sed se vi neniam
forigas tiun karbonan dioksidon
-
aŭ alportas novan oksigenon, ĉelo ankoraŭ
estos malfeliĉa.
-
Ĝi ja havos sangofluon, sed ĝi baldaŭ
volos oksigenon.
-
Kaj ĝi volos forigi tiun karbonan
dioksidon. Nu jen por tio servas
-
la pulmoj. Do la situacio estas jene:
la koro, antaŭ ol
-
elsendi la sangon el la aorto, antaŭ ol
simple recirkuligi ĝin en la korpon,
-
ĝi sendas la sangon al la pulmoj.
-
Kaj ĝi iras al la maldekstra pulmo, kaj al
la dekstra pulmo.
-
Kaj la sango revenas de la dekstra pulmo
-
kaj de la maldekstra pulmo, kaj estas
puŝata reen
-
en la koron, kaj poste elpremita tra la
aorto. Do tiu
-
kroma ŝtupeto, en kiu la sango iras
al la pulmoj
-
kaj reen, estas la pulma fluo.
-
Do fine, vi konstatos, ke kiam vi rigardas
ĉi tiun bildon, estas malfacile ne vidi
-
ĉiujn tiujn kvazaŭ serpentecajn
-
sangajn vaskulojn sur la surfaco de la
koro. Kaj precize kio ili estas?
-
Iuj estas ruĝaj, iuj estas bluaj, kaj
-
la bluaj estas vejnoj, kaj la ruĝaj
estas arterioj,
-
sed ĉu ili apartenas al la sistemika fluo,
aŭ la pulma fluo, aŭ io alia?
-
Nu, tiuj vaskuloj, ĉiuj kune
-
nomiĝas la koronariaj vaskuloj.
-
Do vi eble aŭdos pri
-
koronaria arterio, aŭ koronaria vejno,
sed vi povas kune nomi ilin
-
koronariaj sangovaskuloj. Mi aldonos la
vorton 'sango' ĉi tie. Do
-
tiuj ĉi koronariaj sangovaskuloj efektive
servas la koran muskolon mem.
-
Memoru, ke la koro konsistas
-
el miloj kaj miloj, efektive dekoj da
miloj da ĉeloj,
-
kaj tiuj ĉeloj, same kiel nia piedfingra
ĉelo kiun ni desegnis en la angulo,
-
ankaŭ ili bezonas oksigenon kaj nutraĵojn,
kaj produktas rubon.
-
Do ankaŭ tiuj ĉeloj bezonas sangajn
vaskulojn, kiuj servos
-
ilin. Do jen tio estas koronariaj
sangovaskuloj. Ili estas
-
la sangaj vaskuloj kiuj iras al
kaj servas
-
la koron. Do estas tiuj ĉi, kiuj
servas la koron.
-
Do, se ili servas la korajn muskolojn
-
kaj la korajn ĉelojn, pripensu, ĉu ili
apartenas al
-
la sistemika fluo aŭ la pulma fluo? Nu,
-
se la ĉefa funkcio estas priservi ĉelojn,
-
la koronariaj vaskuloj apartenas al
sistemika fluo.
Khan Academy
