0:00:01.892,0:00:04.826
Mi tre ŝatas ĉi tiun bildon, kiun mi[br]trovis. Ĝi efektive

0:00:04.826,0:00:08.465
montras tre klare, kie la koro kuŝas[br]en la korpo.

0:00:08.465,0:00:12.543
Do vi povas vidi, ke la koro estas [br]ĉirkaŭita ambaŭflanke per ripoj, ĉu ne?

0:00:12.543,0:00:16.200
Kaj efektive, mi ne jam desegnis ilin,[br]sed lasu min montri al vi

0:00:16.200,0:00:20.080
kie kuŝus la pulmoj. [br]Tiu ĉi estas la dekstra pulmo

0:00:20.080,0:00:23.464
kaj ĉi-flanke kuŝas la maldekstra pulmo.[br]Do jen la loko,

0:00:23.464,0:00:27.543
kie kuŝas la koro: inter du pulmoj.[br]Kaj mi diras

0:00:27.543,0:00:32.414
maldekstra kaj dekstra el la vidpunkto de[br]la homo, kiu posedas ĉi tiun koron.

0:00:32.414,0:00:35.700
Do jen la maldekstra kaj dekstra,[br]kiuj estas male

0:00:35.700,0:00:39.728
se ni rigardas ilin. La koro efektive[br]kuŝas inter la du pulmoj

0:00:39.728,0:00:42.952
ene de tiu ĉi ŝirma korbo, tio estas,

0:00:42.952,0:00:48.092
la ripoj servas por sekurigi ĉiujn tiujn[br]gravajn organojn.

0:00:48.092,0:00:51.868
Kaj sub ili, do se vi desegnas

0:00:51.868,0:00:55.529
jene, aŭ se mi desegnas ĝin, vi nun

0:00:55.529,0:00:59.186
povas vidi, ke sub tiuj aĵoj kuŝas

0:00:59.186,0:01:02.865
treege grava muskolo. Do tiu ĉi muskolo

0:01:02.865,0:01:07.309
estas malmulte priparolata, aŭ ĝi ne estas[br]tia muskolo,

0:01:07.309,0:01:10.847
kian homoj ĝenerale trejnas ĉe la[br]ekzercejo, sed tiu ĉi muskolo nomiĝas

0:01:10.847,0:01:15.113
la diafragmo. Do via diafragma muskolo

0:01:15.113,0:01:22.391
kaj viaj ripoj enfermas spacon, ĉu ne? La[br]diafragmo fariĝas la planko, kaj la ripoj

0:01:22.391,0:01:26.326
estas kvazaŭ plafono kaj muroj de[br]ĉi tiu spaco.

0:01:26.326,0:01:30.878
Kaj se vi rigardas la enhavon de tiu ĉi[br]spaco, vi trovas la pulmojn,

0:01:30.878,0:01:35.140
kaj vi trovas la koron. Ĉi tiu[br]tuta spaco, do,

0:01:35.140,0:01:38.856
nomiĝas la torako.

0:01:38.856,0:01:42.877
Do precize kion faras la koro?[br]Ni liberigu iomete da spaco

0:01:42.877,0:01:45.836
kaj vidigi

0:01:45.836,0:01:48.660
zomitan version de la koro.

0:01:48.660,0:01:53.969
Lasu min komenci per orienti vin pri la[br]koro. Jen nia dekstra pulmo

0:01:53.969,0:01:58.035
kaj aliflanke ni havas la maldekstran[br]pulmon. Kaj ĉio ĉi estas

0:01:58.035,0:02:01.375
ene de la brustokorbo, sed mi ne desegnos[br]tion nun, ĉar ĝi

0:02:01.375,0:02:05.498
farus la koron mem malfacile videbla. [br]Do por pensi pri

0:02:05.498,0:02:09.732
kio precize faras la koro, mi pensas, ke[br]interesa maniero estas

0:02:09.732,0:02:14.154
imagi, ke vi estas ĉelo.[br]Do rigardu el la vidpunkto

0:02:14.154,0:02:18.131
de ĉelo, kaj ni supozu, ke vi estas ĉelo[br]ripozanta ĉi tie.

0:02:18.131,0:02:21.195
Tio ĉi estas vi. Kaj vi povas

0:02:21.195,0:02:25.273
imagi, ke vi apartenas al ajna parto[br]de la korpo. Ni supozu, ke vi estas eta

0:02:25.273,0:02:28.487
piedfingra ĉelo. Do, vi estas piedfingra[br]ĉelo

0:02:28.487,0:02:33.047
kaj via tasko estas vivi kaj esti feliĉa,[br]kaj apud vi

0:02:33.047,0:02:37.414
estas malgranda sanga vaskulo. Kaj fakte,[br]ĉiu ĉelo en nia korpo

0:02:37.414,0:02:41.394
havas apud si tian malgrandan sangan[br]vaskulon. Kaj tiu ĉi piedfingra ĉelo

0:02:41.394,0:02:45.089
simple provas gajni sian vivtenon. [br]Kaj piedfingraj

0:02:45.089,0:02:48.914
ĉeloj havas kelkajn bezonojn, jes?[br]Ili bezonas, ekzemple, oksigenon.

0:02:48.914,0:02:52.815
Mi skribos blanke por ke ĝi estu tute[br]klara. Ili bezonas oksigenon

0:02:52.815,0:02:56.589
kaj ili bezonas nutraĵojn, ĉu ne?

0:02:56.589,0:03:00.749
Do ĉeloj havas specifajn bezonojn por vivi[br]kaj esti feliĉaj.

0:03:00.749,0:03:03.938
Kaj aliflanke, ili ankaŭ produktas[br]rubon. Ili estas

0:03:03.938,0:03:08.269
kiel ni, ili produktas rubon. Kaj[br]tiu rubo povas esti

0:03:08.269,0:03:12.525
diversaj aferoj, kaj unu afero, kiu[br]prezentas sin estas

0:03:12.525,0:03:16.457
karbona dioksido (CO2). Karbona dioksido,[br]do, estas rubo

0:03:16.457,0:03:19.394
de ĉi tiu ĉelo. Ĝi produktas

0:03:19.394,0:03:23.494
rubon, kaj ni imagu provizore, ke[br]estas nenia sangofluo.

0:03:23.494,0:03:26.624
Do malgraŭ tio, ke apudestas[br]sanga vaskulo,

0:03:26.624,0:03:31.525
neniom da fluo okazas, do mi simple[br]skribos "nenia fluo".

0:03:31.525,0:03:35.356
Do dum la ĉeleto, la piedfingra ĉeleto

0:03:35.356,0:03:38.949
faras rubon -- tiu rubo,[br]ni desegnu tie malgrandajn pilkojn --

0:03:38.949,0:03:42.078
ĝi amasiĝos, vi kolektos pli kaj pli

0:03:42.078,0:03:46.372
ĉar la sango ne fluas. Kaj povas esti, ke

0:03:46.372,0:03:50.435
ĝi tute ĉirkaŭos nian piedfingran ĉelon.[br]Do nia piedfingra ĉelo

0:03:50.435,0:03:54.100
inundiĝas, kvazaŭ superŝutiĝante de sia[br]propra rubaĵo.

0:03:54.100,0:03:58.759
Kaj samtempe, ĉu ĝi ricevas oksigenon aŭ[br]nutraĵojn? Ne.

0:03:58.759,0:04:02.775
Ĝi ricevas neniun el ili. Do tre baldaŭ,

0:04:02.775,0:04:06.563
mi dirus, ene de kelkaj minutoj, nia [br]piedfingra ĉelo

0:04:06.563,0:04:09.807
pensas, "Nu jen malfeliĉa vivmaniero!"[br]Tio vere estas

0:04:09.807,0:04:13.925
tre malĝojiga, eĉ terura. Kaj se tio estas[br]permesita daŭri

0:04:13.925,0:04:17.788
la piedfingra ĉelo mortos. Do tio, kio[br]piedfingra

0:04:17.788,0:04:20.890
ĉelo bezonas, kaj kio ĉiu ĉelo bezonas, ĉu[br]fingra ĉelo,

0:04:20.890,0:04:25.199
ĉu haŭta ĉelo, ĉu ajna vivanta ĉelo,

0:04:25.199,0:04:29.349
estas fluo. Ĉu ne? Ĝi bezonas, ke la sango[br]fluu libere

0:04:29.349,0:04:32.143
kaj glate. Kaj se ĉeestas fluo,

0:04:32.143,0:04:35.944
la bildo tute malsamas, ĉu ne? Se fluo[br]ĉeestas,

0:04:35.944,0:04:39.804
la ruboprodukto nun estas levata[br]kaj forportata.

0:04:39.804,0:04:43.182
Ĝi forfluas, kaj efektive estas[br]iomete kvazaŭ

0:04:43.182,0:04:48.744
iu venas kaj malplenigas la rubujon, tiel[br]via domo ne pleniĝas je rubaĵo.

0:04:48.744,0:04:51.609
Do vi havas konstantan fluon, kaj

0:04:51.609,0:04:56.135
interŝanĝe, oksigeno kaj nutraĵoj[br]estas liverataj. Do ankaŭ

0:04:56.135,0:04:59.613
tiuj ĉi aĵoj estas liverataj. Do nun la[br]ĉelo estos

0:04:59.613,0:05:03.606
tre, tre feliĉa, kaj vivos senprobleme.

0:05:03.606,0:05:07.486
Do se vi volas, ke ĉiuj ĉeloj de via korpo[br]vivu senprobleme

0:05:07.486,0:05:11.414
kiel ĉi tiu ĉelo, vi volas tre[br]bonan fluon tra la tuta

0:05:11.414,0:05:15.100
korpo. Kaj jen nia punkto numero unu.

0:05:15.100,0:05:19.068
Vi bezonas, ke la sangofluo iel konstante

0:05:19.068,0:05:22.117
movu kaj puŝu la sangon tra la korpo. Do,

0:05:22.117,0:05:27.741
por fari tion por pluraj miliardoj da[br]ĉeloj, vi prave bezonas fortegan

0:05:27.741,0:05:31.034
pumpilon, ĉu ne? Ion, kio kapablos ensuĉi

0:05:31.034,0:05:35.281
ĉiom da sango el la korpo, kaj poste[br]elpuŝi ĝin. Kaj jen tio estas

0:05:35.281,0:05:39.223
la koro. Plej fundamente, por tio [br]servas la koro.

0:05:39.223,0:05:42.910
Ĝi estas impona pumpilo, elpuŝante sangon[br]por ke

0:05:42.910,0:05:45.540
vi havu bonan sangofluon. Do mi

0:05:45.540,0:05:50.094
flanke skribos tion kiel la tasko numero[br]unu. Tiuj estas la taskoj de la koro.

0:05:50.094,0:05:53.479
Do taskoj, kaj numero unu estus

0:05:53.479,0:05:57.045
sangofluo. Kaj mi skribos 'sistemika

0:05:57.045,0:06:01.049
fluo'. Sistemika fluo. Kaj

0:06:01.049,0:06:05.043
sistemika, tio simple signifas, ke mi[br]intencas la tutan korpon. Do

0:06:05.043,0:06:08.782
sistemika, kiam mi diras tiun vorton,[br]signifas la tutan korpon. Ĉiujn ĉelojn

0:06:08.782,0:06:12.861
en la korpo. Nu, kiel tio okazas, vi

0:06:12.861,0:06:17.048
povas vidi en ĉi tiu bildo. Do[br]ĉi tie ni havas enorman

0:06:17.048,0:06:21.626
vejnon, tio ĉi estas vejno, kaj ni havas [br]arterion.

0:06:21.626,0:06:25.092
Tio ĉi estas arterio.

0:06:25.092,0:06:29.168
Kaj la sango pasas tra la [br]arterio, tiudirekten.

0:06:29.168,0:06:32.938
Kaj ĝi efektive eniras tra du vejnoj,

0:06:32.938,0:06:38.220
la supra vejno, ĉi tiu nomiĝas la supra,[br]ĉe la supra parto,

0:06:38.220,0:06:40.490
supra kava vejno. Tio estas

0:06:40.490,0:06:44.522
la nomo de la vejno. Kaj ĉe la malsupro,[br]ĝi ne videblas ĉar ĝi sin kaŝas

0:06:44.522,0:06:49.406
ĉe la malantaŭa flanko de la koro, sed [br]la dua vejno nomiĝas la suba kava vejno.

0:06:49.406,0:06:52.732
Kaj ĉi tiuj du vejnoj, ĉi tio ankaŭ estas[br]vejno,

0:06:52.732,0:06:57.533
ĉi tiuj du vejnoj ensuĉas sangon el ĉiuj[br]partoj de la korpo

0:06:57.533,0:06:59.406
en la koron.

0:06:59.406,0:07:02.906
Post tio, kiam la koro pretas elpumpi ĝin,[br]ĝi eniras en

0:07:02.906,0:07:07.256
tiun ĉi arterion, kaj ĝia nomo estas[br]la aorto.

0:07:07.256,0:07:10.827
Do se vi aŭdis parolon pri la aorto,[br]tio aludas al

0:07:10.827,0:07:14.856
ĉi tiu arterio. Do jen tiamaniere la sango[br]eniras kaj

0:07:14.856,0:07:18.775
elpumpiĝas. Sed tio ne estas la ununura[br]tasko de la koro. La tasko,

0:07:18.775,0:07:22.465
la dua tasko de la koro, ankaŭ estas

0:07:22.465,0:07:26.536
en ĉi tiu bildo, kaj tio nomiĝas[br]pulma fluo.

0:07:26.536,0:07:30.517
Pulma fluo. Do kion signifas

0:07:30.517,0:07:34.116
tio? Nu, ni scias, ke ĉeloj atendas

0:07:34.116,0:07:38.679
oksigenon, ĉu ne? Ni scias tion. Kaj, ke[br]ili havas multe da karbona dioksida

0:07:38.679,0:07:42.822
rubo. Nu, estas tute bone movi tiujn [br]aferojn. Estas bone cirkuligi

0:07:42.822,0:07:46.159
la sangon. Sed se vi neniam[br]forigas tiun karbonan dioksidon

0:07:46.159,0:07:49.786
aŭ alportas novan oksigenon, ĉelo ankoraŭ[br]estos malfeliĉa.

0:07:49.786,0:07:53.777
Ĝi ja havos sangofluon, sed ĝi baldaŭ [br]volos oksigenon.

0:07:53.777,0:07:57.991
Kaj ĝi volos forigi tiun karbonan[br]dioksidon. Nu jen por tio servas

0:07:57.991,0:08:01.261
la pulmoj. Do la situacio estas jene:[br]la koro, antaŭ ol

0:08:01.261,0:08:05.916
elsendi la sangon el la aorto, antaŭ ol[br]simple recirkuligi ĝin en la korpon,

0:08:05.916,0:08:10.091
ĝi sendas la sangon al la pulmoj.

0:08:10.091,0:08:13.625
Kaj ĝi iras al la maldekstra pulmo, kaj al[br]la dekstra pulmo.

0:08:13.625,0:08:17.186
Kaj la sango revenas de la dekstra pulmo

0:08:17.186,0:08:21.280
kaj de la maldekstra pulmo, kaj estas[br]puŝata reen

0:08:21.280,0:08:24.629
en la koron, kaj poste elpremita tra la[br]aorto. Do tiu

0:08:24.629,0:08:29.583
kroma ŝtupeto, en kiu la sango iras[br]al la pulmoj

0:08:29.583,0:08:33.208
kaj reen, estas la pulma fluo.

0:08:33.208,0:08:38.133
Do fine, vi konstatos, ke kiam vi rigardas[br]ĉi tiun bildon, estas malfacile ne vidi

0:08:38.133,0:08:41.056
ĉiujn tiujn kvazaŭ serpentecajn

0:08:41.056,0:08:45.684
sangajn vaskulojn sur la surfaco de la[br]koro. Kaj precize kio ili estas?

0:08:45.684,0:08:48.160
Iuj estas ruĝaj, iuj estas bluaj, kaj

0:08:48.160,0:08:50.946
la bluaj estas vejnoj, kaj la ruĝaj[br]estas arterioj,

0:08:50.946,0:08:55.640
sed ĉu ili apartenas al la sistemika fluo,[br]aŭ la pulma fluo, aŭ io alia?

0:08:55.640,0:08:59.106
Nu, tiuj vaskuloj, ĉiuj kune

0:08:59.106,0:09:05.173
nomiĝas la koronariaj vaskuloj.

0:09:05.173,0:09:06.929
Do vi eble aŭdos pri

0:09:06.929,0:09:10.920
koronaria arterio, aŭ koronaria vejno,[br]sed vi povas kune nomi ilin

0:09:10.920,0:09:14.450
koronariaj sangovaskuloj. Mi aldonos la[br]vorton 'sango' ĉi tie. Do

0:09:14.450,0:09:19.189
tiuj ĉi koronariaj sangovaskuloj efektive[br]servas la koran muskolon mem.

0:09:19.189,0:09:22.065
Memoru, ke la koro konsistas

0:09:22.065,0:09:25.634
el miloj kaj miloj, efektive dekoj da[br]miloj da ĉeloj,

0:09:25.634,0:09:30.348
kaj tiuj ĉeloj, same kiel nia piedfingra[br]ĉelo kiun ni desegnis en la angulo,

0:09:30.348,0:09:33.636
ankaŭ ili bezonas oksigenon kaj nutraĵojn,[br]kaj produktas rubon.

0:09:33.636,0:09:37.553
Do ankaŭ tiuj ĉeloj bezonas sangajn[br]vaskulojn, kiuj servos

0:09:37.553,0:09:40.769
ilin. Do jen tio estas koronariaj[br]sangovaskuloj. Ili estas

0:09:40.769,0:09:43.835
la sangaj vaskuloj kiuj iras al[br]kaj servas

0:09:43.835,0:09:48.485
la koron. Do estas tiuj ĉi, kiuj[br]servas la koron.

0:09:48.485,0:09:51.669
Do, se ili servas la korajn muskolojn

0:09:51.669,0:09:56.026
kaj la korajn ĉelojn, pripensu, ĉu ili[br]apartenas al

0:09:56.026,0:09:59.304
la sistemika fluo aŭ la pulma fluo? Nu,

0:09:59.304,0:10:03.411
se la ĉefa funkcio estas priservi ĉelojn,

0:10:03.411,0:10:08.167
la koronariaj vaskuloj apartenas al[br]sistemika fluo.