WEBVTT

00:00:01.892 --> 00:00:04.826
Mi tre ŝatas ĉi tiun bildon, kiun mi
trovis. Ĝi efektive

00:00:04.826 --> 00:00:08.465
montras tre klare, kie la koro kuŝas
en la korpo.

00:00:08.465 --> 00:00:12.543
Do vi povas vidi, ke la koro estas 
ĉirkaŭita ambaŭflanke per ripoj, ĉu ne?

00:00:12.543 --> 00:00:16.200
Kaj efektive, mi ne jam desegnis ilin,
sed lasu min montri al vi

00:00:16.200 --> 00:00:20.080
kie kuŝus la pulmoj. 
Tiu ĉi estas la dekstra pulmo

00:00:20.080 --> 00:00:23.464
kaj ĉi-flanke kuŝas la maldekstra pulmo.
Do jen la loko,

00:00:23.464 --> 00:00:27.543
kie kuŝas la koro: inter du pulmoj.
Kaj mi diras

00:00:27.543 --> 00:00:32.414
maldekstra kaj dekstra el la vidpunkto de
la homo, kiu posedas ĉi tiun koron.

00:00:32.414 --> 00:00:35.700
Do jen la maldekstra kaj dekstra,
kiuj estas male

00:00:35.700 --> 00:00:39.728
se ni rigardas ilin. La koro efektive
kuŝas inter la du pulmoj

00:00:39.728 --> 00:00:42.952
ene de tiu ĉi ŝirma korbo, tio estas,

00:00:42.952 --> 00:00:48.092
la ripoj servas por sekurigi ĉiujn tiujn
gravajn organojn.

00:00:48.092 --> 00:00:51.868
Kaj sub ili, do se vi desegnas

00:00:51.868 --> 00:00:55.529
jene, aŭ se mi desegnas ĝin, vi nun

00:00:55.529 --> 00:00:59.186
povas vidi, ke sub tiuj aĵoj kuŝas

00:00:59.186 --> 00:01:02.865
treege grava muskolo. Do tiu ĉi muskolo

00:01:02.865 --> 00:01:07.309
estas malmulte priparolata, aŭ ĝi ne estas
tia muskolo,

00:01:07.309 --> 00:01:10.847
kian homoj ĝenerale trejnas ĉe la
ekzercejo, sed tiu ĉi muskolo nomiĝas

00:01:10.847 --> 00:01:15.113
la diafragmo. Do via diafragma muskolo

00:01:15.113 --> 00:01:22.391
kaj viaj ripoj enfermas spacon, ĉu ne? La
diafragmo fariĝas la planko, kaj la ripoj

00:01:22.391 --> 00:01:26.326
estas kvazaŭ plafono kaj muroj de
ĉi tiu spaco.

00:01:26.326 --> 00:01:30.878
Kaj se vi rigardas la enhavon de tiu ĉi
spaco, vi trovas la pulmojn,

00:01:30.878 --> 00:01:35.140
kaj vi trovas la koron. Ĉi tiu
tuta spaco, do,

00:01:35.140 --> 00:01:38.856
nomiĝas la torako.

00:01:38.856 --> 00:01:42.877
Do precize kion faras la koro?
Ni liberigu iomete da spaco

00:01:42.877 --> 00:01:45.836
kaj vidigi

00:01:45.836 --> 00:01:48.660
zomitan version de la koro.

00:01:48.660 --> 00:01:53.969
Lasu min komenci per orienti vin pri la
koro. Jen nia dekstra pulmo

00:01:53.969 --> 00:01:58.035
kaj aliflanke ni havas la maldekstran
pulmon. Kaj ĉio ĉi estas

00:01:58.035 --> 00:02:01.375
ene de la brustokorbo, sed mi ne desegnos
tion nun, ĉar ĝi

00:02:01.375 --> 00:02:05.498
farus la koron mem malfacile videbla. 
Do por pensi pri

00:02:05.498 --> 00:02:09.732
kio precize faras la koro, mi pensas, ke
interesa maniero estas

00:02:09.732 --> 00:02:14.154
imagi, ke vi estas ĉelo.
Do rigardu el la vidpunkto

00:02:14.154 --> 00:02:18.131
de ĉelo, kaj ni supozu, ke vi estas ĉelo
ripozanta ĉi tie.

00:02:18.131 --> 00:02:21.195
Tio ĉi estas vi. Kaj vi povas

00:02:21.195 --> 00:02:25.273
imagi, ke vi apartenas al ajna parto
de la korpo. Ni supozu, ke vi estas eta

00:02:25.273 --> 00:02:28.487
piedfingra ĉelo. Do, vi estas piedfingra
ĉelo

00:02:28.487 --> 00:02:33.047
kaj via tasko estas vivi kaj esti feliĉa,
kaj apud vi

00:02:33.047 --> 00:02:37.414
estas malgranda sanga vaskulo. Kaj fakte,
ĉiu ĉelo en nia korpo

00:02:37.414 --> 00:02:41.394
havas apud si tian malgrandan sangan
vaskulon. Kaj tiu ĉi piedfingra ĉelo

00:02:41.394 --> 00:02:45.089
simple provas gajni sian vivtenon. 
Kaj piedfingraj

00:02:45.089 --> 00:02:48.914
ĉeloj havas kelkajn bezonojn, jes?
Ili bezonas, ekzemple, oksigenon.

00:02:48.914 --> 00:02:52.815
Mi skribos blanke por ke ĝi estu tute
klara. Ili bezonas oksigenon

00:02:52.815 --> 00:02:56.589
kaj ili bezonas nutraĵojn, ĉu ne?

00:02:56.589 --> 00:03:00.749
Do ĉeloj havas specifajn bezonojn por vivi
kaj esti feliĉaj.

00:03:00.749 --> 00:03:03.938
Kaj aliflanke, ili ankaŭ produktas
rubon. Ili estas

00:03:03.938 --> 00:03:08.269
kiel ni, ili produktas rubon. Kaj
tiu rubo povas esti

00:03:08.269 --> 00:03:12.525
diversaj aferoj, kaj unu afero, kiu
prezentas sin estas

00:03:12.525 --> 00:03:16.457
karbona dioksido (CO2). Karbona dioksido,
do, estas rubo

00:03:16.457 --> 00:03:19.394
de ĉi tiu ĉelo. Ĝi produktas

00:03:19.394 --> 00:03:23.494
rubon, kaj ni imagu provizore, ke
estas nenia sangofluo.

00:03:23.494 --> 00:03:26.624
Do malgraŭ tio, ke apudestas
sanga vaskulo,

00:03:26.624 --> 00:03:31.525
neniom da fluo okazas, do mi simple
skribos "nenia fluo".

00:03:31.525 --> 00:03:35.356
Do dum la ĉeleto, la piedfingra ĉeleto

00:03:35.356 --> 00:03:38.949
faras rubon -- tiu rubo,
ni desegnu tie malgrandajn pilkojn --

00:03:38.949 --> 00:03:42.078
ĝi amasiĝos, vi kolektos pli kaj pli

00:03:42.078 --> 00:03:46.372
ĉar la sango ne fluas. Kaj povas esti, ke

00:03:46.372 --> 00:03:50.435
ĝi tute ĉirkaŭos nian piedfingran ĉelon.
Do nia piedfingra ĉelo

00:03:50.435 --> 00:03:54.100
inundiĝas, kvazaŭ superŝutiĝante de sia
propra rubaĵo.

00:03:54.100 --> 00:03:58.759
Kaj samtempe, ĉu ĝi ricevas oksigenon aŭ
nutraĵojn? Ne.

00:03:58.759 --> 00:04:02.775
Ĝi ricevas neniun el ili. Do tre baldaŭ,

00:04:02.775 --> 00:04:06.563
mi dirus, ene de kelkaj minutoj, nia 
piedfingra ĉelo

00:04:06.563 --> 00:04:09.807
pensas, "Nu jen malfeliĉa vivmaniero!"
Tio vere estas

00:04:09.807 --> 00:04:13.925
tre malĝojiga, eĉ terura. Kaj se tio estas
permesita daŭri

00:04:13.925 --> 00:04:17.788
la piedfingra ĉelo mortos. Do tio, kio
piedfingra

00:04:17.788 --> 00:04:20.890
ĉelo bezonas, kaj kio ĉiu ĉelo bezonas, ĉu
fingra ĉelo,

00:04:20.890 --> 00:04:25.199
ĉu haŭta ĉelo, ĉu ajna vivanta ĉelo,

00:04:25.199 --> 00:04:29.349
estas fluo. Ĉu ne? Ĝi bezonas, ke la sango
fluu libere

00:04:29.349 --> 00:04:32.143
kaj glate. Kaj se ĉeestas fluo,

00:04:32.143 --> 00:04:35.944
la bildo tute malsamas, ĉu ne? Se fluo
ĉeestas,

00:04:35.944 --> 00:04:39.804
la ruboprodukto nun estas levata
kaj forportata.

00:04:39.804 --> 00:04:43.182
Ĝi forfluas, kaj efektive estas
iomete kvazaŭ

00:04:43.182 --> 00:04:48.744
iu venas kaj malplenigas la rubujon, tiel
via domo ne pleniĝas je rubaĵo.

00:04:48.744 --> 00:04:51.609
Do vi havas konstantan fluon, kaj

00:04:51.609 --> 00:04:56.135
interŝanĝe, oksigeno kaj nutraĵoj
estas liverataj. Do ankaŭ

00:04:56.135 --> 00:04:59.613
tiuj ĉi aĵoj estas liverataj. Do nun la
ĉelo estos

00:04:59.613 --> 00:05:03.606
tre, tre feliĉa, kaj vivos senprobleme.

00:05:03.606 --> 00:05:07.486
Do se vi volas, ke ĉiuj ĉeloj de via korpo
vivu senprobleme

00:05:07.486 --> 00:05:11.414
kiel ĉi tiu ĉelo, vi volas tre
bonan fluon tra la tuta

00:05:11.414 --> 00:05:15.100
korpo. Kaj jen nia punkto numero unu.

00:05:15.100 --> 00:05:19.068
Vi bezonas, ke la sangofluo iel konstante

00:05:19.068 --> 00:05:22.117
movu kaj puŝu la sangon tra la korpo. Do,

00:05:22.117 --> 00:05:27.741
por fari tion por pluraj miliardoj da
ĉeloj, vi prave bezonas fortegan

00:05:27.741 --> 00:05:31.034
pumpilon, ĉu ne? Ion, kio kapablos ensuĉi

00:05:31.034 --> 00:05:35.281
ĉiom da sango el la korpo, kaj poste
elpuŝi ĝin. Kaj jen tio estas

00:05:35.281 --> 00:05:39.223
la koro. Plej fundamente, por tio 
servas la koro.

00:05:39.223 --> 00:05:42.910
Ĝi estas impona pumpilo, elpuŝante sangon
por ke

00:05:42.910 --> 00:05:45.540
vi havu bonan sangofluon. Do mi

00:05:45.540 --> 00:05:50.094
flanke skribos tion kiel la tasko numero
unu. Tiuj estas la taskoj de la koro.

00:05:50.094 --> 00:05:53.479
Do taskoj, kaj numero unu estus

00:05:53.479 --> 00:05:57.045
sangofluo. Kaj mi skribos 'sistemika

00:05:57.045 --> 00:06:01.049
fluo'. Sistemika fluo. Kaj

00:06:01.049 --> 00:06:05.043
sistemika, tio simple signifas, ke mi
intencas la tutan korpon. Do

00:06:05.043 --> 00:06:08.782
sistemika, kiam mi diras tiun vorton,
signifas la tutan korpon. Ĉiujn ĉelojn

00:06:08.782 --> 00:06:12.861
en la korpo. Nu, kiel tio okazas, vi

00:06:12.861 --> 00:06:17.048
povas vidi en ĉi tiu bildo. Do
ĉi tie ni havas enorman

00:06:17.048 --> 00:06:21.626
vejnon, tio ĉi estas vejno, kaj ni havas 
arterion.

00:06:21.626 --> 00:06:25.092
Tio ĉi estas arterio.

00:06:25.092 --> 00:06:29.168
Kaj la sango pasas tra la 
arterio, tiudirekten.

00:06:29.168 --> 00:06:32.938
Kaj ĝi efektive eniras tra du vejnoj,

00:06:32.938 --> 00:06:38.220
la supra vejno, ĉi tiu nomiĝas la supra,
ĉe la supra parto,

00:06:38.220 --> 00:06:40.490
supra kava vejno. Tio estas

00:06:40.490 --> 00:06:44.522
la nomo de la vejno. Kaj ĉe la malsupro,
ĝi ne videblas ĉar ĝi sin kaŝas

00:06:44.522 --> 00:06:49.406
ĉe la malantaŭa flanko de la koro, sed 
la dua vejno nomiĝas la suba kava vejno.

00:06:49.406 --> 00:06:52.732
Kaj ĉi tiuj du vejnoj, ĉi tio ankaŭ estas
vejno,

00:06:52.732 --> 00:06:57.533
ĉi tiuj du vejnoj ensuĉas sangon el ĉiuj
partoj de la korpo

00:06:57.533 --> 00:06:59.406
en la koron.

00:06:59.406 --> 00:07:02.906
Post tio, kiam la koro pretas elpumpi ĝin,
ĝi eniras en

00:07:02.906 --> 00:07:07.256
tiun ĉi arterion, kaj ĝia nomo estas
la aorto.

00:07:07.256 --> 00:07:10.827
Do se vi aŭdis parolon pri la aorto,
tio aludas al

00:07:10.827 --> 00:07:14.856
ĉi tiu arterio. Do jen tiamaniere la sango
eniras kaj

00:07:14.856 --> 00:07:18.775
elpumpiĝas. Sed tio ne estas la ununura
tasko de la koro. La tasko,

00:07:18.775 --> 00:07:22.465
la dua tasko de la koro, ankaŭ estas

00:07:22.465 --> 00:07:26.536
en ĉi tiu bildo, kaj tio nomiĝas
pulma fluo.

00:07:26.536 --> 00:07:30.517
Pulma fluo. Do kion signifas

00:07:30.517 --> 00:07:34.116
tio? Nu, ni scias, ke ĉeloj atendas

00:07:34.116 --> 00:07:38.679
oksigenon, ĉu ne? Ni scias tion. Kaj, ke
ili havas multe da karbona dioksida

00:07:38.679 --> 00:07:42.822
rubo. Nu, estas tute bone movi tiujn 
aferojn. Estas bone cirkuligi

00:07:42.822 --> 00:07:46.159
la sangon. Sed se vi neniam
forigas tiun karbonan dioksidon

00:07:46.159 --> 00:07:49.786
aŭ alportas novan oksigenon, ĉelo ankoraŭ
estos malfeliĉa.

00:07:49.786 --> 00:07:53.777
Ĝi ja havos sangofluon, sed ĝi baldaŭ 
volos oksigenon.

00:07:53.777 --> 00:07:57.991
Kaj ĝi volos forigi tiun karbonan
dioksidon. Nu jen por tio servas

00:07:57.991 --> 00:08:01.261
la pulmoj. Do la situacio estas jene:
la koro, antaŭ ol

00:08:01.261 --> 00:08:05.916
elsendi la sangon el la aorto, antaŭ ol
simple recirkuligi ĝin en la korpon,

00:08:05.916 --> 00:08:10.091
ĝi sendas la sangon al la pulmoj.

00:08:10.091 --> 00:08:13.625
Kaj ĝi iras al la maldekstra pulmo, kaj al
la dekstra pulmo.

00:08:13.625 --> 00:08:17.186
Kaj la sango revenas de la dekstra pulmo

00:08:17.186 --> 00:08:21.280
kaj de la maldekstra pulmo, kaj estas
puŝata reen

00:08:21.280 --> 00:08:24.629
en la koron, kaj poste elpremita tra la
aorto. Do tiu

00:08:24.629 --> 00:08:29.583
kroma ŝtupeto, en kiu la sango iras
al la pulmoj

00:08:29.583 --> 00:08:33.208
kaj reen, estas la pulma fluo.

00:08:33.208 --> 00:08:38.133
Do fine, vi konstatos, ke kiam vi rigardas
ĉi tiun bildon, estas malfacile ne vidi

00:08:38.133 --> 00:08:41.056
ĉiujn tiujn kvazaŭ serpentecajn

00:08:41.056 --> 00:08:45.684
sangajn vaskulojn sur la surfaco de la
koro. Kaj precize kio ili estas?

00:08:45.684 --> 00:08:48.160
Iuj estas ruĝaj, iuj estas bluaj, kaj

00:08:48.160 --> 00:08:50.946
la bluaj estas vejnoj, kaj la ruĝaj
estas arterioj,

00:08:50.946 --> 00:08:55.640
sed ĉu ili apartenas al la sistemika fluo,
aŭ la pulma fluo, aŭ io alia?

00:08:55.640 --> 00:08:59.106
Nu, tiuj vaskuloj, ĉiuj kune

00:08:59.106 --> 00:09:05.173
nomiĝas la koronariaj vaskuloj.

00:09:05.173 --> 00:09:06.929
Do vi eble aŭdos pri

00:09:06.929 --> 00:09:10.920
koronaria arterio, aŭ koronaria vejno,
sed vi povas kune nomi ilin

00:09:10.920 --> 00:09:14.450
koronariaj sangovaskuloj. Mi aldonos la
vorton 'sango' ĉi tie. Do

00:09:14.450 --> 00:09:19.189
tiuj ĉi koronariaj sangovaskuloj efektive
servas la koran muskolon mem.

00:09:19.189 --> 00:09:22.065
Memoru, ke la koro konsistas

00:09:22.065 --> 00:09:25.634
el miloj kaj miloj, efektive dekoj da
miloj da ĉeloj,

00:09:25.634 --> 00:09:30.348
kaj tiuj ĉeloj, same kiel nia piedfingra
ĉelo kiun ni desegnis en la angulo,

00:09:30.348 --> 00:09:33.636
ankaŭ ili bezonas oksigenon kaj nutraĵojn,
kaj produktas rubon.

00:09:33.636 --> 00:09:37.553
Do ankaŭ tiuj ĉeloj bezonas sangajn
vaskulojn, kiuj servos

00:09:37.553 --> 00:09:40.769
ilin. Do jen tio estas koronariaj
sangovaskuloj. Ili estas

00:09:40.769 --> 00:09:43.835
la sangaj vaskuloj kiuj iras al
kaj servas

00:09:43.835 --> 00:09:48.485
la koron. Do estas tiuj ĉi, kiuj
servas la koron.

00:09:48.485 --> 00:09:51.669
Do, se ili servas la korajn muskolojn

00:09:51.669 --> 00:09:56.026
kaj la korajn ĉelojn, pripensu, ĉu ili
apartenas al

00:09:56.026 --> 00:09:59.304
la sistemika fluo aŭ la pulma fluo? Nu,

00:09:59.304 --> 00:10:03.411
se la ĉefa funkcio estas priservi ĉelojn,

00:10:03.411 --> 00:10:08.167
la koronariaj vaskuloj apartenas al
sistemika fluo.