< Return to Video

Nie używajmy Marsa jako zapasowej planety

  • 0:01 - 0:03
    Jesteśmy w krytycznym momencie
    historii ludzkości,
  • 0:03 - 0:09
    pomiędzy zdobywaniem nowych gwiazd,
    a utraceniem naszej planety.
  • 0:09 - 0:12
    Przez ostatnie kilka lat
    znacznie rozszerzyliśmy
  • 0:12 - 0:16
    naszą wiedzę o Ziemi
    w kontekście wszechświata.
  • 0:16 - 0:19
    Misja NASA Kepler odkryła
  • 0:19 - 0:22
    tysiące potencjalnych planet wokół gwiazd,
  • 0:22 - 0:26
    pokazując, że Ziemia jest tylko jedną
    z miliardów planet w naszej galaktyce.
  • 0:26 - 0:28
    Kepler to teleskop kosmiczny,
  • 0:28 - 0:32
    mierzący znikome zaciemnienie gwiazd,
    gdy przelatują przed nimi planety,
  • 0:32 - 0:35
    nieznacznie blokując
    docierające do nas światło.
  • 0:36 - 0:38
    Dane zebrane przez Keplera
    ujawniają rozmiary planet,
  • 0:38 - 0:41
    jak również odległość od
    gwiazdy macierzystej.
  • 0:41 - 0:45
    Razem pomaga nam to zrozumieć,
    czy planety są małe i skaliste,
  • 0:45 - 0:48
    jak planety typu ziemskiego
    w Układzie Słonecznym,
  • 0:48 - 0:51
    także ile światła otrzymują od
    macierzystego słońca.
  • 0:51 - 0:55
    Z kolei to dowodzi, czy odkryte planety
  • 0:55 - 0:57
    mogą być zamieszkałe.
  • 0:57 - 1:01
    Niestety, w miarę odkrywania tej skarbnicy
  • 1:01 - 1:04
    potencjalnie zamieszkalnych światów,
  • 1:04 - 1:07
    nasza planeta ugina się
    pod ciężarem ludzkości.
  • 1:07 - 1:11
    2014 był najgorętszym rokiem w historii.
  • 1:11 - 1:15
    Lodowce i lód morski,
    towarzyszące nam od wieków,
  • 1:15 - 1:18
    teraz znikają w przeciągu dekad.
  • 1:18 - 1:23
    Te znaczne zmiany środowiska,
    które zainicjowaliśmy
  • 1:23 - 1:27
    gwałtownie wyprzedzają naszą zdolność
    do kierowanie ich biegiem.
  • 1:27 - 1:31
    Ale nie jestem klimatologiem,
    tylko astronomem.
  • 1:31 - 1:34
    Badam wpływ gwiazd
    na zamieszkałość planet,
  • 1:34 - 1:37
    z nadzieją znalezienia miejsca,
  • 1:37 - 1:40
    gdzie możemy odkryć życie poza Ziemią.
  • 1:40 - 1:43
    Można powiedzieć, że szukam
    pozaziemskiego zakwaterowania.
  • 1:44 - 1:48
    Jako ktoś głęboko zaangażowany
    w szukanie życia we wszechświecie,
  • 1:48 - 1:52
    powiem, że im więcej szukasz
    planet takich jak Ziemia,
  • 1:52 - 1:55
    tym bardziej zaczynasz
    doceniać własną planetę.
  • 1:55 - 1:58
    Każdy nowoodkryty świat
  • 1:58 - 2:02
    porównujemy do dobrze nam znanych planet.
  • 2:02 - 2:04
    Planet naszego Układu.
  • 2:04 - 2:06
    Spójrzmy na naszego sąsiada, Marsa.
  • 2:06 - 2:09
    Jest mały i skalisty. Mimo że jest
    trochę daleko od Słońca,
  • 2:09 - 2:12
    potencjalnie może być zamieszkany,
  • 2:12 - 2:14
    co udowodniła misja Keplera.
  • 2:14 - 2:17
    Możliwe, że Mars
    był zamieszkały w przeszłości
  • 2:17 - 2:21
    i po części dlatego tak go badamy.
  • 2:21 - 2:24
    Nasze łaziki, takie jak "Curiosity",
    raczkują po jego powierzchni,
  • 2:24 - 2:27
    poszukując śladów
    na początki życia jakie znamy.
  • 2:27 - 2:31
    Satelity takie jak MAVEN pobierają
    próbki marsjańskiej atmosfery,
  • 2:31 - 2:35
    próbując zrozumieć, jak Mars stał się
    planetą niezamieszkałą.
  • 2:35 - 2:39
    Prywatne firmy oferują nie tylko
    krótką wycieczkę w przestrzeń,
  • 2:39 - 2:43
    ale też kuszące oferty życia na Marsie.
  • 2:43 - 2:45
    Choć marsjańska panorama
  • 2:45 - 2:47
    przypomina ziemskie pustynie,
  • 2:47 - 2:53
    które wyobrażamy sobie
    jako pionierskie i graniczne,
  • 2:53 - 2:55
    w porównaniu do Ziemi,
  • 2:55 - 2:58
    Mars jest nieco przerażającym
    miejscem do życia.
  • 2:58 - 3:01
    Rozważcie skalę nieskolonizowanych
  • 3:01 - 3:03
    pustynnych obszarów Ziemi,
  • 3:03 - 3:06
    miejsc obfitych w porównaniu z Marsem.
  • 3:06 - 3:09
    Nawet w najsuchszych,
    najwyższych punktach Ziemi
  • 3:09 - 3:11
    powietrze jest słodkie i bogate w tlen
  • 3:11 - 3:15
    wydzielany przez lasy równikowe
    oddalone o tysiące kilometrów.
  • 3:15 - 3:21
    Martwię się, że fascynacja
    kolonizacją Marsa i innych planet
  • 3:21 - 3:24
    pociąga za sobą mroczne konsekwencje:
  • 3:24 - 3:26
    sugestia i wiara niektórych,
  • 3:26 - 3:30
    że Mars jest po to,
    żeby uchronić od samozagłady
  • 3:30 - 3:34
    jedyną zamieszkałą planetę
    jaką znamy, Ziemię.
  • 3:34 - 3:37
    Tak mocno, jak kocham
    międzyplanetarne odkrycia,
  • 3:37 - 3:39
    tak mocno nie zgadzam się z tym pomysłem.
  • 3:39 - 3:42
    Jest wiele świetnych powodów
    wybrania się na Marsa,
  • 3:42 - 3:45
    ale każdy, kto mówi wam, że Mars
    będzie wsparciem dla ludzkości,
  • 3:45 - 3:48
    jest jak kapitan Titanica,
    mówiący, że najlepsze
  • 3:48 - 3:51
    dopiero przed nami na łódkach ratunkowych.
  • 3:51 - 3:53
    (Śmiech)
  • 3:53 - 3:56
    (Brawa)
  • 3:56 - 3:59
    Dziękuję.
  • 3:59 - 4:03
    Cele międzyplanetarnych odkryć
    i ochrony planet
  • 4:03 - 4:05
    nie są przeciwstawne.
  • 4:05 - 4:08
    Nie, są właściwie różnymi stronami
    jednego celu:
  • 4:08 - 4:12
    zrozumieć, ochraniać
    i ulepszać przyszłość.
  • 4:12 - 4:16
    Skrajne warunki na Ziemi
    są obcymi perspektywami.
  • 4:16 - 4:18
    Są po prostu bliżej nas.
  • 4:18 - 4:22
    Jeśli zrozumiemy, jak stworzyć
    i utrzymać zamieszkałe miejsca
  • 4:22 - 4:25
    na wrogich, nieprzyjaznych
    terenach na Ziemi,
  • 4:25 - 4:29
    może sprostamy potrzebom zarówno
    ochrony naszego środowiska
  • 4:29 - 4:31
    jak i odkrywania nowych.
  • 4:31 - 4:33
    Zostawię was z myślą przewodnią
    eksperymentu:
  • 4:33 - 4:35
    paradoks Fermiego.
  • 4:35 - 4:40
    Dawno temu, fizyk Enrico Fermi, zapytał,
  • 4:40 - 4:43
    skoro nasz wszechświat
    istnieje bardzo długo
  • 4:43 - 4:46
    i oczekujemy, że zawiera wiele planet,
  • 4:46 - 4:49
    powinniśmy już znaleźć dowód
    na istnienie obcych.
  • 4:49 - 4:51
    Więc gdzie oni są?
  • 4:51 - 4:54
    Jednym z możliwych rozwiązań
    paradoksu Femiego
  • 4:54 - 4:58
    jest to, że gdy cywilizacje stały się
    wystarczająco rozwinięte,
  • 4:58 - 5:00
    żeby rozważyć życie wśród gwiazd,
  • 5:00 - 5:02
    zapomniały jak ważna jest
  • 5:02 - 5:07
    ochrona świata, który zaczął wspierać ten
    rozwój w pierwszej kolejności.
  • 5:07 - 5:11
    To pyszne twierdzić, że samo
    międzyplanetarne zaludnienie
  • 5:11 - 5:13
    uratuje nas przed samozagładą,
  • 5:13 - 5:17
    ale ochrona planet
    i międzyplanetarne odkrycia
  • 5:17 - 5:19
    mogą współpracować.
  • 5:19 - 5:21
    Jeżeli w pełni wierzymy w możliwość
  • 5:21 - 5:24
    dostosowania warunków życiowych
    na Marsie do ludzkich,
  • 5:24 - 5:28
    wówczas powinniśmy rozwiązać
    znacznie łatwiejsze zadanie,
  • 5:28 - 5:30
    ochronę życia na Ziemi.
  • 5:30 - 5:31
    Dziękuję.
  • 5:31 - 5:38
    (Brawa)
Title:
Nie używajmy Marsa jako zapasowej planety
Speaker:
Lucianne Walkowicz
Description:

Astronom gwiazdowy i Starsza Stypendystka TED, Lucianne Walkowicz, pracuje przy prowadzonej przez NASA misji Kepler, poszukując we wszechświecie miejsc, które mogłyby podtrzymać życie. Warto więc posłuchać, gdy prosi nas o ostrożne myślenie o Marsie. W tej krótkiej prelekcji sugeruje nam, że powinniśmy przestać marzyć o Marsie jako o miejscu, do którego w końcu przeniesiemy się, gdy zniszczymy Ziemi. Zamiast tego lepiej zacząć myśleć o eksploracji planet i zabezpieczeniu Ziemi jako o dwóch stronach tego samego celu. Jak mówi: "Im więcej szukasz planet takich jak Ziemia, tym bardziej zaczynasz doceniać własną planetę."

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
05:50
  • Odsyłam ponownie do tłumacza.

    Proszę o przepracowanie linijek z wykrzyknikiem podobnie jak w poprzednich dwóch prelekcjach:)

    Ponadto, brakuje tłumaczenia tytułu i opisu prelekcji.

  • Dzięki za wprowadzenie poprawek!:) Oto drobiazgi, które jeszcze zauważyłam:

    Na końcu napisu/linijki należy zostawiać w razie możliwości językową "całość". To stosunkowo istotna kwestia. Czasami ostatnie słowo lub wyrażenie trzeba przenieść do napisu następnego, żeby umożliwić zakończenie napisu na językową całość - nawet jeśli odpowiednik w oryginale jest na końcu danego napisu.

    Przykłady:

    1. Nie należy zostawiać na końcu linijki przyimków (w, po, z, o, do), zaimków względnych (który, że, gdy, gdzie).

    2. "Tak więc zacznę od tego, że jeśli" – trzeba zakończyć po "tego,"; w następnym napisie byłoby zdanie podrzędne.

    3. W zdaniu „Można nawet symulować te zachowania w przeglądarce” nie można rozbić „te” i „zachowania”.

    Wyjątkiem jest sytuacja, w której napisy muszą być bardzo zsynchronizowane z tym, co się dzieje na ekranie - na przykład ostatnie słowo odnosi się do jakiejś zmiany w pokazywanej właśnie animacji.

    Więcej informacji w poradniku pod adresem http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines

    --------------------------------------------------
    Proporcja łamania linijek

    W miarę możności trzeba zachować równą długość linijek w jednym napisie http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines#Keep_the_line_length_balanced

    ------------------------------------------------

    Kilka wykrzykników zostało niepoprawionych:

    Czerwone wykrzykniki

    Trzeba przepracować wszystkie linijki z czerwonymi wykrzyknikami.

    Tekst musi się mieścić w limicie 21 znaków na sekundę i 42 znaków na linijkę (poradnik tutaj: http://www.youtube.com/watch?v=yvNQoD32Qqo​).
    Czasem wystarczy linijkę złamać, ale czasem trzeba coś skrócić lub przesunąć czas w pasku Timeline (patrz tutaj: https://youtu.be/kQ2CZonFYgA?t=1m54s). Jeśli go nie widzisz, kliknij w ikonkę narzędzi obok “Editing Polish”.

    Wskazówki, jak skracać linijki znadziesz tutaj:

    https://youtu.be/QVz0XyEAbHU?list=PLuvL0OYxuPwxQbdq4W7TCQ7TBnW39cDRC

    (http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles). Tutaj wskazówki nt. łamania linijek http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines). Przed puszczeniem tekstu na trzeba upewnić się, że wszystkie wykrzykniki zostały usunięte. Najłatwiej poszukać je funkcją ctrl+F.

    ------------------------------

  • mimo że mimo iż - nie rozdzielamy tych wyrażeń przecinkiem

    http://www.prosteprzecinki.pl/przecinek-przed-mimo-ze-mimo-iz

    -----------------------

    Łazik Curiosity nie tłumaczymy na "Ciekawość"- w polskich artykułach, literaturze czy programach naukowych itp. używa się nazwy własnej Curiosity, podobnie jak Spirit i Opportunity, Pathfinder

    --------------------------------------------------

    Kilka utartych wyrażeń w prelekcjach znajdziesz w ściągawce poniżej, przykłady:

    TED Fellow - to Stypendysta TED

    TED Talk - to prelekcja

    https://docs.google.com/spreadsheets/d/1WypgyM3MU-efET5CKuQdxf8EZ5FTJuhb7gbzVR5tdKs/edit#gid=1
    ------------------------------------------------------

    Informacje dźwiękowe.

    Informacje dźwiękowe (np. (Applause)) służą widzom niesłyszącym. Należy pisać zawsze z wielkiej litery i pozostawiać w nawiasie, np. (Brawa). Tłumaczenie tekstu na ekranie dajemy w nawiasach kwadratowych. Ściągawka: http://translations.ted.org/wiki/OTP_Cheat-sheet

    ---------------------------------
    W razie pytań zapraszam:)

    Pozdrawiam!

Polish subtitles

Revisions