< Return to Video

3 Dieren die hun hele ecosysteem samen houden

  • 0:00 - 0:03
    ♪ (Dynamische muziek) ♪
  • 0:03 - 0:05
    De originele sluitsteen
  • 0:05 - 0:08
    verwijst naar een wigvormige plaat
    op de top van een stenen boog.
  • 0:08 - 0:12
    Als je de keystone verwijdert, riskeer je dat het hele ding naar beneden tuimelt.
  • 0:12 - 0:15
    En sommige ecosystemen werken op dezelfde manier,
  • 0:15 - 0:17
    afhankelijk van één sleutelsoort.
  • 0:17 - 0:19
    In de biologie hebben hoeksteensoorten
  • 0:19 - 0:22
    een onevenredig grote
    impact op hun leefgebied
  • 0:22 - 0:24
    gezien hun grootte of aantallen.
  • 0:24 - 0:27
    Hun dagelijkse activiteiten beïnvloeden
    allerlei andere soorten,
  • 0:27 - 0:28
    direct of indirect.
  • 0:28 - 0:32
    En een verandering in hun aantal
    kan een trofische cascade veroorzaken,
  • 0:32 - 0:34
    waar effecten door het ecosysteem rimpelen,
  • 0:34 - 0:36
    vaak op verrassende manieren.
  • 0:36 - 0:39
    Neem de grijze wolven van Yellowstone
    Nationaal park in Wyoming.
  • 0:39 - 0:42
    Hun aantal daalde tot nul
    rond de vroege jaren 1930,
  • 0:42 - 0:43
    voornamelijk vanwege de jacht.
  • 0:43 - 0:47
    Maar in 1995 waren wolven
    opnieuw geïntroduceerd in het park,
  • 0:47 - 0:49
    en de impact van de wolven
    wordt sindsdien gemonitord.
  • 0:49 - 0:52
    Het blijkt dat die
    impact erg belangrijk is.
  • 0:52 - 0:55
    De afwezigheid en
    herintroductie van de wolven
  • 0:55 - 0:58
    veranderde Yellowstone veel
    en vaak op verrassende manieren:
  • 0:58 - 1:00
    tot aan hoe de rivieren stromen.
  • 1:00 - 1:03
    Om te beginnen jagen wolven
    op elanden, en de elanden weten het.
  • 1:03 - 1:06
    Hun gedrag verandert dus
    als er wolven in de buurt zijn.
  • 1:06 - 1:08
    Elanden zijn over het algemeen nomadisch
  • 1:08 - 1:10
    en blijven in beweging terwijl
    ze op planten kauwen.
  • 1:10 - 1:14
    Maar zonder wolven in de buurt
    werden de elanden veel minder voorzichtig,
  • 1:14 - 1:17
    en geven er de voorkeur aan zich te settelen
    en veel te eten op één plek tegelijk.
  • 1:17 - 1:19
    De eland at zelfs helemaal
    tot aan de rivieroever,
  • 1:19 - 1:22
    ergens waar ze niet zouden durven blijven
    hangen als er wolven in de buurt waren.
  • 1:22 - 1:25
    In plaats van een beetje te eten
    van heel veel verschillende planten,
  • 1:25 - 1:29
    aten ze zoveel tegelijk dat
    espen en populieren achteruitgingen,
  • 1:29 - 1:31
    En dat gold ook voor de
    wilgen langs de rivier waar
  • 1:31 - 1:33
    bevers en sommige zangvogels van afhankelijk zijn.
  • 1:33 - 1:35
    En bevers zijn ook sleutelsoorten
  • 1:35 - 1:37
    vanwege hun speciale
    technische talenten.
  • 1:37 - 1:40
    Hun dammen vertragen de stroom van
    rivieren. Het voorkomt overstromingen
  • 1:40 - 1:44
    en biedt een breed scala aan
    habitats voor allerlei soorten.
  • 1:44 - 1:47
    Al sinds er wolven opnieuw
    geïntroduceerd werden in Yellowstone,
  • 1:47 - 1:49
    zijn wilgen beter gaan groeien,
  • 1:49 - 1:52
    beverkolonies zijn toegenomen
    van slechts één tot negen,
  • 1:52 - 1:53
    en zangvogels bloeien ook op.
  • 1:53 - 1:57
    Het aantal elanden nam aanvankelijk af,
    maar lijkt nu te zijn gestabiliseerd.
  • 1:57 - 1:58
    En het aantal bizons is gestegen,
  • 1:58 - 2:01
    waarschijnlijk door een daling
    in concurrentie met de eland.
  • 2:01 - 2:03
    Onderzoek is aan de
    gang om te beoordelen
  • 2:03 - 2:05
    wat de impact van de
    wolven is op lange termijn,
  • 2:05 - 2:07
    gezien de vele subtiele onderlinge verbanden
  • 2:07 - 2:09
    in dit complexe ecosysteem.
  • 2:09 - 2:10
    Maar als toproofdieren,
  • 2:10 - 2:13
    is het duidelijk dat de
    aanwezigheid, afwezigheid,
  • 2:13 - 2:14
    en vervolgens de herintroductie van wolven
  • 2:14 - 2:16
    weerklank heeft gevonden in heel Yellowstone.
  • 2:16 - 2:19
    En onderzoek naar andere leefgebieden
    van wolven zal helpen ontdekken
  • 2:19 - 2:23
    wat uniek is aan Yellowstone
    en wat elders kan worden toegepast.
  • 2:23 - 2:26
    *Olifanten doen ook veel
    om hun omgeving te beheren,
  • 2:26 - 2:29
    van wat er in hun mond gebeurt,
    naar wat er aan de andere kant uitkomt.
  • 2:29 - 2:32
    Ze zijn soms bekend als de
    "mega-tuiniers van het bos".
  • 2:32 - 2:35
    Bijvoorbeeld,
    zonder Afrikaanse bosolifanten,
  • 2:35 - 2:39
    een enkele soort acaciaboom heeft de
    neiging om Afrikaanse bossen te domineren.
  • 2:39 - 2:42
    Het groeit snel en ontneemt
    het licht van andere planten,
  • 2:42 - 2:44
    en de olifanten helpen dat tegen te gaan.
  • 2:44 - 2:47
    Ze slaan soms acacia neer
    in hun zoektocht naar voedsel,
  • 2:47 - 2:49
    zo maken ze ruimte vrij wat
    kritiek licht door laat.
  • 2:49 - 2:53
    Andere plantensoorten grijpen hun kans, wat
    bijdraagt aan de biodiversiteit van het bos.
  • 2:53 - 2:57
    De kleinere takken die ze omver werpen
    bieden schuilplaatsen voor hagedissen,
  • 2:57 - 2:59
    die diverser zijn op plekken
    waar olifanten rondlopen.
  • 2:59 - 3:03
    Bij het reiken naar bladeren of fruit,
    zullen ze er vaak nog een heleboel afslaan.
  • 3:03 - 3:05
    En deze meevallers worden opgepikt door
  • 3:05 - 3:07
    kleinere grondbewoners zoals wrattenzwijnen,
  • 3:07 - 3:09
    evenals de kudu,
    wat een soort antilope is.
  • 3:09 - 3:15
    Al dit eten resulteert in veel mest,
    ongeveer een ton per week.
  • 3:15 - 3:18
    En al die poep wordt
    een mini-ecosysteem op zich,
  • 3:18 - 3:21
    omdat het rijk is aan voedingsstoffen
    die de olifanten niet konden verwerken.
  • 3:21 - 3:25
    Er leven schimmels in, net als insecten
    zoals keverlarven, krekels en spinnen.
  • 3:25 - 3:28
    In 2009 werden drie soorten kikkers gevonden,
  • 3:28 - 3:30
    gelukkig levend in Aziatische olifantenpoep.
  • 3:30 - 3:32
    En het is natuurlijk een uitstekende meststof.
  • 3:32 - 3:36
    Veel plantensoorten groeien beter in olifant
    mest dan in de poep van enig ander dier.
  • 3:36 - 3:39
    Hun wijde omzwervingen
    en variatie in beweging
  • 3:39 - 3:42
    maak ze bijzonder goed bij het
    verspreiden van zaden naar nieuwe plaatsen.
  • 3:42 - 3:44
    Maar je hoeft niet zo
    groot te zijn als een olifant
  • 3:44 - 3:47
    om een jumbo-formaat effect
    te hebben op het ecosysteem.
  • 3:47 - 3:50
    Papegaaivissen zijn genoemd naar hun taaie,
    bijna snavelachtige monddelen.
  • 3:50 - 3:54
    Deze verharde lippen zijn goed aangepast
    voor het plukken van algen van koraal,
  • 3:54 - 3:57
    hun belangrijkste voedselbron
    in hun warme rifomgeving.
  • 3:57 - 3:58
    Het is misschien niet glamoureus,
  • 3:58 - 4:01
    maar het blijkt van levensbelang
    om het rif gezond te houden.
  • 4:01 - 4:02
    Zonder papegaaivis kunnen
  • 4:02 - 4:06
    macroalgen het koraal verstikken
    tot het punt het te doden.
  • 4:06 - 4:09
    En geen koraal betekent geen rif,
    wat een groot probleem zou zijn
  • 4:09 - 4:11
    voor deze soorten die koraalriffen als thuisbasis hebben.
  • 4:11 - 4:14
    Een belangrijk rapport over vier decennia
    van onderzoek in het Caribisch gebied
  • 4:14 - 4:17
    identificeerde papegaaivissen als een groep
    om speciaal in de gaten te houden.
  • 4:17 - 4:22
    Koraalriffen hebben over het algemeen
    een moeilijke tijd, met klimaatverandering,
  • 4:22 - 4:25
    verzuring en vervuiling van de oceaan
    die het ecosysteem gestaag aantasten.
  • 4:25 - 4:28
    Het onderhoudswerk van de papegaaivis
    helpt riffen veerkrachtig te houden,
  • 4:28 - 4:32
    zodat ze kunnen herstellen van klappen
    zoals plotselinge opwarming of een orkaan.
  • 4:32 - 4:35
    Caribische riffen waar de papegaaivissen
    zwaar worden bevist, lijden het meest,
  • 4:35 - 4:38
    Het rapport beveelt aan dat meer landen
    beleid aannemen
  • 4:38 - 4:39
    om de papegaaivis te redden,
  • 4:39 - 4:42
    en hopelijk de riffen er mee te redden.
  • 4:42 - 4:44
    Dus, zoals alle keystone-soorten,
  • 4:44 - 4:46
    ze houden echt hun ecosystemen samen.
  • 4:46 - 4:48
    Bedankt voor het kijken naar deze aflevering van SciShow,
  • 4:48 - 4:50
    die u werd gebracht door
    onze klanten op Patreon.
  • 4:50 - 4:54
    Als je deze show wilt steunen,
    ga naar patreon.com/scishow
  • 4:54 - 4:56
    en vergeet niet naar youtube.com/scishow te gaan
  • 4:56 - 4:58
    en je te abonneren.
  • 4:58 - 5:00
    En sommige microben bijvoorbeeld,
  • 5:00 - 5:02
    gebruiken energie van de zon
    om hun eigen voedsel te produceren.
  • 5:02 - 5:04
    Vervolgens worden ze opgegeten
    door kleine consumenten,
  • 5:04 - 5:07
    die vervolgens worden opgegeten door grotere roofdieren. Elk van deze--
Title:
3 Dieren die hun hele ecosysteem samen houden
Description:

Wat hebben grijze wolven, olifanten en papegaaivissen met elkaar gemeen? Het zijn allemaal hoeksteensoorten, wat betekent dat ze een bijzonder grote impact hebben op hun leefgebied. SciShow onderzoekt hoe deze dieren hun ecosystemen draaiende houden.

Georganiseerd door: Olivia Gordon
NL ondertiteling: Ilona vd Tang

Wil je meer SciShow? We zijn aanwezig op NerdCon: Nerdfighteria in Boston op 25 en 26 februari! Ga voor meer informatie naar http://www.nerdconnerdfighteria.com/
----------
Steun SciShow door patron te worden op Patreon: https://www.patreon.com/scishow
----------
Dooblydoo dank gaat uit naar de volgende Patreon-supporters - zonder hen zouden we SciShow niet kunnen maken! Shout out naar Jeremy Peng, Kevin Bealer, Mark Terrio-Cameron, KatieMarie Magnone, Patrick Merrithew, Charles Southerland, Fatima Iqbal, Benny, Kyle Anderson, Tim Curwick, Scott Satovsky Jr, Will and Sonja Marple, Philippe von Bergen, Bella Nash, Bryce Daifuku, Chris Peters, Saul, Patrick D. Ashmore, Charles George, Bader AlGhamdi
----------
Vind je SciShow leuk? Wil je ons helpen steunen, en ook dingen kopen om aan je muren te hangen, je torso te bedekken en je vloeistoffen vast te houden? Bekijk onze geweldige producten op DFTBA Records: http://dftba.com/scishow
----------
Op zoek naar SciShow elders op internet?
Facebook: http://www.facebook.com/scishow
Twitter: http://www.twitter.com/scishow
Tumblr: http://scishow.tumblr.com
Instagram: http://instagram.com/thescishow
----------
bronnen:

Algemeen
http://www.nature.com/scitable/knowledge/library/keystone-species-15786127
http://web.utk.edu/~mnunez/Keystones%20Nunez%20Dimarco.pdf

Wolven
http://www.yellowstonepark.com/wolf-reintroduction-changes-ecosystem/
https://www.youtube.com/watch?v=ysa5OBhXz-Q
https://www.researchgate.net/profile/Mark_Boyce2/publication/228623397_Wolves_Influence_Elk_Movements_behavior_Shapes_a_Trophic_Cascade_in_Yellowstone_National_Park/links/09e41508036f97539e000000.pdf
http://ir.library.oregonstate.edu/xmlui/bitstream/handle/1957/25603/RippleWilliam.Forestry.TrophicCascadesYellowstone.pdf
https://www.nps.gov/yell/learn/nature/elkinfo.htm

Olifanten
http://nationalgeographic.org/encyclopedia/keystone-species/
https://www.youtube.com/watch?v=hvsWXyIseS0
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1146609X11000154
http://thinkelephants.blogspot.co.uk/
http://jmammal.oxfordjournals.org/content/93/3/698
https://www.sciencenews.org/blog/wild-things/importance-elephant-poop
http://www.livescience.com/5650-frogs-find-home-elephant-dung.html

Papegaaivis
http://voices.nationalgeographic.com/2014/07/02/to-save-coral-reefs-start-with-parrotfish/
http://www.icriforum.org/caribbeanreport
https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/1891-Status%20and%20Trends%20of%20Caribbean%20Coral%20Reefs-%201970-2012-2014Caribbean%20Coral%20Reefs%20-%20Status%20Report%201970- 2012%20(1).pdf

Afbeeldingsbronnen:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%E3%82%A2%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%83%B3%E3%81%AE%E6%9C%A8_Aspen_Trees_ (8178058710).jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:African_Forest_Elephant.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ornate_Pygmy_Frog_(Microhyla_fissipes)_%E9%A3%BE%E7%B4%8B%E5%A7%AC%E8%9B%994.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Microhyla_rubra.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sphaerotheca.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Scarus_vetula_(queen_parrotfish)_(San_Salvador_Island,_Bahamas)_(15548372734).jpg
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Search&limit=20&offset=20&profile=images&search=kudu&searchToken=5a246gj4kb5hz9cghc6ro8bc0#/media/File:Kudu_antelope_.JPG
https://archive.org/details/ScienceNationCatchingACoralKiller
more » « less
Video Language:
English
Team:
Amplifying Voices
Project:
Environment and Climate Change
Duration:
05:08

Dutch subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.